شعار سال: بیست و سومین کنگره بین‌المللی رویان، چهارشنبه ۱۶ شهریور در سالن همایش‌های رازی آغاز به کار کرد. همزمان با این کنگره، مراسم تقدیر از برگزیدگان بیست و یکمین جشنواره رویان نیز برگزار شد.

عبدالحسین شاهوردی، رئیس پژوهشگاه رویان جهاددانشگاهی در این مراسم، با گرامیداشت یاد و خاطره کاظمی آشتیانی و اشاره به این که سنگ بنای این رویداد ارزشمند توسط دکتر کاظمی آشتیانی بنا نهاده شده است، اظهار کرد: در این رویداد پژوهشگران تولیدمثل و سلول‌های بنیادی آخرین یافته‌های خود را با یکدیگر به اشتراک می‌گذارند.

شاهوردی چشم‌انداز این جشنواره را کاربردی کردن دانش‌های کسب شده حاصل از تحقیقات و همکاری‌های بین رشته‌ای است دانست و گفت: یادگار دکتر کاظمی در این بیست و اندی سال، ثمرات قابل توجهی داشته است که از آن جمله می‌توان به ارتباط جامعه علمی کشور با جامعه علمی بین‌المللی، معرفی توانمندی‌های پژوهشگران ایرانی به محققان خارجی و ایجاد بستری مناسب برای تبادل اندیشه میان متخصصان تولید مثل و سلول‌های بنیادی اشاره کرد.

شاهوردی با تأکید بر اینکه موقعیت ممتاز جمهوری اسلامی در تولید مقاله‌ها، درمان ناباروری، دانش زیست فناوری و سلول‌های بنیادی، مؤید موفقیت ایرانیان است، اظهار کرد: پس از دو سال توقف برگزاری جشنواره رویان به دلیل شیوع ویروس کرونا، با تلاش همکاران جهادی، بار دیگر این رویداد اجرایی شد.

وی در رابطه با تغییرات جدید ایجاد شده در اعطای جایزه جشنواره رویان بیان کرد: پس از ۲۰ سال تجربه موفقیت‌آمیز، استراتژی دبیرخانه جشنواره رویان بر مدار تازه‌ای قرار گرفت و بنا شد جایزه جشنواره رویان به پژوهشگران جوان زیر ۴۵ سال و جایزه دکتر کاظمی آشتیانی هر دو سال یک بار به پیشکسوتان حوزه سلول‌های بنیادی و پزشکی تولید مثل اهدا شود.

شاهوردی افزود: این جشنواره برای گردهمایی پژوهشگران جهت رفع دغدغه‌های اصلی کشور است. سال گذشته قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت تصویب شد و پژوهشگاه رویان نیز در سال گذشته، تولد سی‌هزارمین نوزاد خود را جشن گرفت. امیدواریم بتوانیم با ارائه خدمات مناسب، ناباروری را در کشور کاهش دهیم.

ساخت اغلب دارو‌های پیوند سلول‌های بنیادی خون‌ساز در ایران

امیرعلی حمیدیه، رئیس ستاد توسعه علوم و فناوری‌های سلول‌های بنیادی معاونت علم و فناوری ریاست جمهوری با بیان اینکه پزشکی بازساختی دیگر جزئی از پزشکی شده است، گفت: بخش مالی سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی در دوران شیوع کرونا که همه شاخه‌های پزشکی با افت مواجه بودند، در حال رشد بود. شرکت‌های دانش‌بنیان و شرکت‌های نوپایی که در این حوزه در دنیا شکل می‌گیرد، سرعت بسیار زیادی پیدا کرده است.

وی با تأکید بر سند ملی گفت: سعی کرده‌ایم همه جای کشور را تحت نظر داشته باشیم و بر همین اساس، مراکز جامع سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی را تعریف کردیم. این مراکز جامع، سال گذشته با توافقی که میان دکتر ستاری و دکتر عین اللهی منعقد شد، به نام مراکز نوآوری و سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی شناخته شدند و مانند مراکز رشد نیستند. ترکیبی از استاد، دانشجو، کارآفرین و سرمایه‌گذار در این فضا گرد هم می‌آیند. اگر این صنعت پیشرفت کند، دیگر مانند صنعت خودروسازی و داروسازی ما نخواهد شد و یک صنعت ملی واقعی است. از A تا Z را می‌توانیم در کشور خود انجام دهیم.

حمیدیه با اشاره به تصمیم به توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان حوزه سلول‌های بنیادی در سال‌های قبل گفت: آن زمان به ما خرده می‌گرفتند که اگر بر روی این موارد سرمایه‌گذاری کنید، پژوهش دیگر تعطیل و مقاله‌ها کم می‌شود. مقاله‌ها کم که نشد هیچ، بلکه بیشتر نیز شد. ستاد سلول‌های بنیادی و وزارت بهداشت یک اهرم هستند. در منطقه رتبه ما در تولید علم از رژیم اشغالگر قدس و ترکیه نیز بالاتر است. در میان کشور‌های اسلامی، سال‌هاست که رتبه یک را داریم. در دنیا نیز در جایگاه سیزدهم ایستاده‌ایم.

رئیس ستاد توسعه علوم و فناوری‌های سلول‌های بنیادی معاونت علم و فناوری ریاست جمهوری تأکید کرد: بیش از ۴۰۰ پروژه دانشی و پژوهشی در سال‌های اخیر حمایت شده و پژوهش‌سرا‌های دانش‌آموزی راه‌اندازی شده است. راه‌اندازی المپیاد سلول‌های بنیادی نیز یکی دیگر از دستاوردهاست. در استان‌های خراسان شمالی و البرز پیشرفت این علم فوق‌العاده بوده است. سعی کردیم بخش زیادی از انرژی خود را معطوف جوانان و نوجوانان کشور کنیم. اگر قرار است ایران پیشرفت کند، باید پژوهشگران جوان داشته باشد.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران با بیان این که محصولات متعددی در حوزه سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی در کشور مجوز گرفته‌اند و در حال استفاده هستند، گفت: دستگاه پلاسما فرزیس توسط یکی از پژوهشگران دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس ساخته شده است. تقریباً تمام دارو‌های پیوند سلول‌های بنیادی خون‌ساز، ایران‌ساخت شده است و من خودم برای بیمارانم داروی ایرانی تجویز میکنم. این دارو‌ها ۱۰ برابر از دارو‌های هندی بی‌نام و نشان وارداتی بهتر است.

حمیدیه در پایان با بیان این که ما در گذشته گرفتار پیدا کردن یک سوزن بیوپسی در کشور بودیم، گفت: در حال حاضر، یک شرکت در مشهد سوزن بیوپسی ساخته است و الان در شرف صادرات این محصول است. جنس این سوزن از نوع آمریکایی نه، ولی از نوع ایتالیایی و چینی بهتر است. تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان در این زمینه از عدد ۲۱۰ گذشته است. خدا را شکر در مقاله‌ها، نام جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از کشور‌هایی که محصولات تأیید شده توسط FDA تولید می‌کنند، دیده می‌شود.

نگرانی از روند مهاجرت پزشکان

حسینعلی شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی در این مراسم، با تقدیر و تشکر از دست اندرکاران جشنواره رویان و گرامیداشت یاد دکتر کاظمی آشتیانی گفت: یکی از حامیان اصلی رویان، مقام معظم رهبری هستند که همواره از این نهاد به نیکی یاد می‌کنند. ما در سیاست‌های ابلاغی و قوانین برنامه آرزو‌های زیادی داشتیم که تحقق پیدا نکرد. به طور مثال، قرار بود در سال ۱۴۰۴ کشور اول منطقه باشیم. شاید در پزشکی در حال حاضر جایگاه خوبی داشته باشیم، اما هدف از تحقیقات، فقط مقاله‌نویسی نیست. ما باید به سمت و سویی برویم که پژوهش‌ها مسئله‌محور شوند. قرار بود که سه درصد از بودجه سازمان‌ها صرف موضوعات پژوهشی شود، اما برخی از نهاد‌ها این وظیفه قانونی خود را اجرا نکردند.

وی ادامه داد: متأسفانه به نخبگان و پژوهشگران جوان خود نرسیدیم. مخصوصا بعضی مواقع در شرایط هیجانی، مراکز تصمیم‌گیری مخصوصا مجلس تصمیماتی گرفتند که نه تنها نمی‌دانیم نخبگان خود را چگونه جذب کنیم، بلکه شاید تعداد قابل توجهی از این افراد را از دست دهیم. نگه داشتن نخبگان و دانشمندان به زور نمی‌شود. باید زمینه این کار را برای افراد فراهم کنید. باید در نسل جوان و دانشمندان جوان انگیزه ایجاد شود.

رئیس کمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی گفت: در دو مقوله دستاورد‌های غیرقابل انکاری داشته‌ایم. در حوزه سلامت، الان حرفی برای گفتن داریم، اما من آینده خوبی را با توجه به تصمیماتی که در برخی مراکز گرفته می‌شود، نمی‌بینم و نگرانی‌های جدی در این زمینه دارم. در زمینه توان دفاعی نیز جایگاه خوبی داریم.

نماینده مردم زاهدان در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: در این مدت کوتاه، تعداد قابل توجهی از استادان چشم پزشکی ما به آمریکا مهاجرت کردند و به عنوان استاد در آمریکا طبابت و متأسفانه به بقیه دوستان خود هم توصیه می‌کنند که مهاجرت کنند. یک زمانی بود که دانشمندان جوان ما به آمریکا و اروپا می‌رفتند و افتخار می‌کردند که به ایران برگردند و به هموطنان خود خدمت کنند، اما متاسفانه اکنون در فضایی هستیم که نخبگان و جوانان ما را به راحتی می‌برند. بسیاری از کشور‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که به جای این که برای تربیت پزشک هزینه کنند، از کشور‌هایی مانند ایران، نیروی متخصص خود را جذب کنند. این موضوع جای نگرانی جدی دارد. ما در حال پیگیری این موضوع با سران سه قوه هستیم. بیشتر از همه حضرت آقا در این زمینه دغدغه دارند.

شهریاری با تأکید بر اینکه باید به تعریف شرکت دانش‌بنیان توجه و از سو استفاده از آن جلوگیری کرد، گفت: این که برخی افراد از کشور‌های دیگر قطعاتی را وارد و در ایران آن‌ها را سر هم می‌کنند و به اسم تولید دانش‌بنیان به بازار عرضه می‌کنند، درست نیست. بعد هم می‌گویند، چون تولید داخل داریم، اجازه نمی‌دهیم دستگاهی که نیاز کشور است از خارج وارد شود. کمیته‌ای تشکیل دادیم که این موضوع را بررسی کنند تا سوءاستفاده نشود.

وی با بیان این که ایرانیان نشان داده‌اند که از ضریب هوشی بسیار بالایی برخوردارند گفت: یونسکو اعلام کرده که در منطقه بچه‌هایی که در سراوان سیستان و بلوچستان هستند ضریب هوشی بسیار بالایی دارند. این درست است که کشور‌های دیگر امکانات بسیاری دارند، ولی ما شاید با یک صدم هزینه‌ای که آن‌ها می‌کنند، بتوانیم فرصت‌های بسیاری پیش روی خود بسازیم، البته برخی افراد تنگ نظر و ناآگاه یا مقرض ممکن است نگذارند همان مبلغ کم نیز تخصیص پیدا کند. امیدواریم بتوانیم در برنامه هفتم توسعه به گونه‌ای برنامه‌ریزی کنیم که نگرانی و دغدغه دانشمندان ما رفع شود.

 

ایجاد امیدواری در مردم با تشکیل پژوهشگاه رویان

یونس پناهی، معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت گفت: امروزه تولید علم و دانش و مرجعیت علمی، یکی از نهاد‌های قدرت در کشورهاست. مقام معظم رهبری، همواره بر تقویت تولید علم و دانش و مرجعیت علمی و کاهش نیافتن شتاب پیشرفت علم و دانش تاکید دارند.

وی افزود: یکی از راه‌هایی که از طریق آن می‌توانیم مرجعیت علمی را افزایش دهیم، پرداختن به دانش‌های روز و اصطلاحاً «لب مرزی» است. دانش‌هایی که بتوانند پاسخگوی انسان در زمینه سلامت باشد. یکی از این علوم، حوزه ژن درمانی، سلول درمانی و پزشکی بازساختی است.

معاون تحقیقات و فناوری وزیر بهداشت ادامه داد: امروزه در حوزه علم و دانش هم در منطقه و هم در جهان جایگاه قابل قبولی داریم، اما براساس بررسی‌هایی که انجام دادیم، کشور‌های منطقه هم به شدت در حال تلاش و کوشش هستند. میانگین سرعت کشور‌های عربستان و ترکیه در تولید علم بالاست و من همینجا تأکید می‌کنم که امروزه تولید علم با (توسعه) روش‌های درمانی جدید می‌تواند جهش پیدا کند.

پناهی با بیان این که «جایگاه ما در حوزه فناوری قابل قبول نیست» گفت: می‌توانیم با همکاری یکدیگر این جایگاه را ارتقا دهیم. امروزه پیدایش بیماری‌های مختلف مانند SMA یا ALS با دارو‌های شیمیایی قابل کنترل نیست. دوره درمان‌های نوترکیب در حال گذر است و نباید وقت خود را برای دانش‌های گذشته تلف کنیم. رویکرد ما باید رویکرد فناورانه باشد. در کشور بیش از هشتصد مرکز تحقیقاتی داریم؛ این مراکز باید ماموریت‌محور باشد. ما به دنبال مقاله پاسخگو و مسئله‌محور هستیم. هیچ گاه نمی‌شود بدون تولید علم به محصول دست پیدا کرد، اما باید مراقب باشیم. مقاله هدف غایی ما نیست؛ مقاله یک وسیله است؛ بنابراین در ارائه مجوز نشریات و مراکز تحقیقاتی حتما باید به علوم جدید بپردازیم.

وی در پایان با تأکید بر این که امروزه یکی از معضل‌های ما مسئله جوانی جمعیت است، بیان کرد: رشد جمعیت در کشور ما عدد قابل قبولی ندارد. در بعضی نواحی این عدد به زیر یک رسیده است. نکته‌ای که باید حتما به آن توجه کنیم این است که مراکز درمان ناباروری باید از لحاظ علمی ارتقا یابند و تقویت شوند. تعداد این مراکز نیز باید افزایش یابد، به گونه‌ای که هزینه این درمان‌ها در کشور ما قابل قبول باشد. مراکز تحقیقاتی مرتبط با جمعیت باید توسعه یابند. از زمانی که پژوهشگاه رویان در کشور ما شکل گرفت امیدواری در دل مردم ایجاد شد. امیدواریم با همت محققان و درایت دولتمردان بیش از پیش در حوزه فناوری سرآمد باشیم.

سهم ۴۰ درصدی مراکز جهاددانشگاهی از درمان ناباروری

در ادامه محمدرضا پورعابدی، معاون پژوهش و فناوری جهاددانشگاهی با بیان اینکه در سال‌های اخیر، پیشرفت‌های علمی کشورمان مورد توجه پژوهشگران منطقه و جهانیان قرار گرفته است، گفت: جهاددانشگاهی با بهره‌گیری از منابع انسانی متعهد و کارآمد توجه ویژه‌ای به تولید دانش، کاربردی کردن و ارتقای فناوری داشته است.

وی افزود: جهاددانشگاهی توانسته است به‌عنوان نهادی الهام‌بخش در کشور، پیشگام توسعه فناوری، علم و فرهنگ، با تعامل سازنده در عرصه ملی و بین‌المللی باشد. این نهاد در بیش از چهار دهه فعالیت خود در علوم مختلف نظیر علوم پزشکی، فنی و مهندسی و کشاورزی و منابع طبیعی و علوم انسانی و اجتماعی و هنر تمرکز داشته است.

معاون پژوهش و فناوری جهاددانشگاهی ادامه داد: جهاددانشگاهی در حوزه پزشکی و زیست‌شناسی در شاخه‌های پزشکی تولیدمثل، زیست‌شناسی، فناوری سلول‌های بنیادی، سلول درمانی، گیاهان دارویی و بیولوژی سرطان متمرکز بوده است. با افتخار اعلام می‌کنم، هدف جهاددانشگاهی تبدیل شدن به یکی از زیست‌بوم‌های نوآوری نخبگان ایرانی است.

پورعابدی اظهار کرد: در حوزه درمان ناباروری، بیش از چهل درصد درمان ناباروری در کشور و بالغ بر ۱۷ هزار سیکل درمانی در مراکز درمان ناباروری جهاددانشگاهی در سراسر کشور در حال اجرا است. در این زمینه، مرکز فوق تخصصی درمان ناباروری رویان و ابن‌سینا دارای فعالیت شاخص هستند. مرکز درمان ناباروری رویان جزو ۱۰ مرکز برتر دنیا است.

معاون پژوهش و فناوری جهاددانشگاهی تصریح کرد: تشکیل اولین بانک خون بند ناف در کشور و منطقه در سال ۲۰۰۵ با بیش از صد هزار نمونه در پژوهشگاه رویان و همچنین ایجاد بانک سلول‌های بنیادی خون قاعدگی کشور در سال ۱۳۹۸ در پژوهشگاه ابن‌سینا، دارا بودن جامع‌ترین مرکز آموزشی، پژوهشی و درمانی سرطان پستان در پژوهشکده معتمد جهاددانشگاهی با بیش از ۱۵۰ هزار ارجاع سالانه و همچنین ساخت کیت تشخیص حساسیت به شیمی‌درمانی بیماران مبتلا به سرطان پستان، از جمله افتخارات جهاددانشگاهی است.

وی با اشاره به دستاورد‌های جهاددانشگاهی در زمینه توسعه سلول‌های بنیادی گفت: بازار سلول درمانی در جهان در سال ۲۰۳۰ به ۱۷ میلیارد دلار خواهد رسید. ایجاد اولین کارخانه تولید محصولات دارویی سلول‌های بنیادی خاورمیانه با دانش ایرانی و با مشارکت ستاد اجرایی فرمان امام از مهم‌ترین فعالیت‌های جهاددانشگاهی است.

معاون پژوهش و فناوری جهاددانشگاهی در ادامه با اشاره به فعالیت‌های جهاددانشگاهی در زمینه زیست‌فناوری ادامه داد: استفاده از حیوانات تراریخته، تولید بومی اولین کیت تشخیص کرونا، تولید دارو‌های گیاهی و فعالیت در زمینه سنجش و پایش خدمات پزشکی از دیگر فعالیت‌های جهاددانشگاهی است.

پورعابدی با اشاره به برگزاری کنگره‌ها و رویداد‌های علمی مختلف توسط جهاددانشگاهی و انتشار مجله‌های علمی بیان کرد: یکی از دلایل موفقیت پژوهشگاه رویان، تعامل‌های بین‌المللی موثر است. گواه این ادعا، معرفی رویداد‌های بین‌المللی رویان در مجله‌های علمی توسط دانشمندان مختلف است.

برگزیدگان جشنواره

در این جشنواره پنج دانشمند ایرانی از دانشگاه‌های داخل و خارج از کشور برگزیده بیست‌ویکمین جشنواره رویان شدند که اسامی آن‌ها به شرح زیر است:

مهدی جای‌مند از دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، برنده ملی گروه سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی برای پژوهش در زمینه مزایا، چالش‌ها و چشم‌انداز‌های استفاده از داربست‌های دارای خواص الکتریکی در مهندسی بافت.

ایمان شعبانی، استادیار دانشگاه صنعتی امیرکبیر، برنده ملی گروه سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی برای پژوهش روی طراحی یک ترکیب زیست فعال دارای خواص الکتریکی جهت ساخت داربست پلی اتیلنی برای کاربرد‌های مهندسی بافت.

مرضیه تولایی، دانشیار زیست‌شناسی در پژوهشگاه رویان، برنده ملی گروه پزشکی تولیدمثل و زیست‌فناوری در حوزه تحقیقاتی فعال کردن اسپرم در خارج از بدن برای ارتقای لقاح خارج از رحمی.

علی هنرآموز از دانشگاه ساسکاچوان کانادا؛ در زمینه کاربرد مدل‌های حیوانی در حفظ باروری مردان.

امید ماشین‌چیان از سوییس؛ در حوزه مهندسی سلول‌های بنیادی برای مطالعه پیری، بیماری‌ها و ترمیم.

بیست و سومین کنگره بین‌المللی پزشکی تولیدمثل (۲۳ rd Congress on Reproductive Biomedicine) و هجدهمین کنگره فناوری سلول‌های بنیادی (۱۸ th Stem Cell Biology & Technology) رویان، از صبح امروز، چهارشنبه ۱۶ شهریور ۱۴۰۱ در سالن همایش‌های رازی آغاز به کار کرده و تا روز جمعه، ۱۸ شهریورماه ادامه دارد. هفدهمین سمینار پرستاری و مامایی نیز طی روز‌های چهارشنبه و پنج شنبه ۱۶ و ۱۷ شهریورماه برگزار می‌شود.


شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری بین المللی قرآن، تاریخ انتشار:۱۷ شهریور ۱۴۰۱، کدخبر: ۴۰۸۴۰۶۹، www.iqna.ir