شعار سال: همه ما می‌دانیم که گاز اکسیژن یکی از عناصر ضروری برای بقای همه موجودات زنده است. از آنجایی که جو از هر طرف ما را احاطه کرده است، تفاوت در کمیت هر یک از عناصر آن ممکن است منجر به تغییرات زیادی در زندگی موجودات و ماهیت تشکیل کل سیاره زمین شود. در آغاز حیات زمین، اکسیژن زیادی وجود نداشت. اما با ظهور باکتری‌های سبز آبی در ۵.۲ میلیارد سال پیش، گسترش اکسیژن در نتیجه وابستگی این باکتری به فتوسنتز برای تولید انرژی آغاز شد.

با گذشت زمان، درصد اکسیژن به حدی افزایش یافت که منجر به انقراض بسیاری از موجودات بی هوازی در آنچه به عنوان رویداد اصلی اکسیژن رسانی شناخته می‌شود، شد. پس از ظهور موجودات هوازی، نسبت اکسیژن، بسته به چرخه آن، بین موجوداتی که اکسیژن تولید می‌کنند، مانند گیاهان، و موجوداتی که آن را مصرف می‌کنند، مانند حیوانات، شروع به متعادل شدن کرد. شواهد علمی نشان می‌دهد که درصد اکسیژن جو در طول ۵۰۰ میلیون سال گذشته بین ۱۰ تا ۳۵ درصد تغییر کرده و در حال حاضر درصد اکسیژن موجود در جو حدود ۲۱ درصد است.

اگر اکسیژن فقط ۵ ثانیه در زمین نباشد چه می‌شود؟

*** همه افرادی که در آن لحظه در سواحل به سر می‌برند به سرعت دچار آفتاب سوختگی می‌شوند. مولکول‌های اکسیژن موجود در هوا از پوست ما در برابر اشعه‌ی UV محافطت می‌کنند.

*** اگر این اتفاق طی روز بیافتد آسمان تیره می‌شود. ذرات کمتر دراتمسفر به معنای انعکاس نور کمتر هست. این کاهش باعث می‌شود آسمان تقریبا سیاه به نظر بیاید.

*** هر قطعه فلزی که روی سطحش کار نشده باشد بلافاصله به قطعات دیگرجوش می‌خورد. تنها چیزی که جلوی جوش خوردن فلزات به هم در لحظه‌ی تماس شان می‌گیرد سطح اکسیده شده شان است.

*** پوسته‌ی زمین فرو می‌ریزد. %۴۵ پوسته را اکسیژن می‌سازد.

*** گوش داخلی همه منفجر می‌شود؛ زیرا، فشار هوا در حدود %۲۱ کاهش می‌یابد.

*** همه ساختمان‌های بتنی با خاک یکسان می‌شوند (بهتر بگویم، پودر می‌شوند!). اکسیژن برای بتن حکم ملاط را دارد.

*** تک تک سلول‌های زنده منفجر می‌شوند. مولکول‌های آب تنها از هیدروژن و اکسیژن تشکیل شده اند. با نبود اتم اکسیژن، اتم‌های هیدروژن آب تبدیل به گاز هیدروژن می‌شوند و حجم شان به سرعت افزایش پیدا می‌کند.

*** اقیانوس‌ها خشک می‌شوند. بدون وجود اکسیژن، هیدروژن آزادانه به طرف لایه‌های بالاتر تروپوسفر صعود می‌کند و در نهایت، سر از فضای بین سیاره‌ای در می‌آورد.

حال سوال را برعکس می‌کنیم و می‌پرسیم که اگر مقدار اکسیژن دو برابر شود چه اتفاقی می‌افتد؟

*** اگر فرض کنیم که میزان اکسیژن هوا دو برابر شود (حدود ۴۰ درصد)، چگالی هوای اطراف ما افزایش می‌یابد، زیرا اکسیژن در سطح دریا متراکم‌تر از نیتروژن است. افزایش چگالی منجر به افزایش راندمان پرواز هواپیما می‌شود، زیرا بال‌های هواپیما برای رسیدن به نیروی بالابر به اختلاف فشار بین بالا و پایین بال بستگی دارد. راندمان موتور‌های حمل و نقل را افزایش می‌دهد، زیرا افزایش اکسیژن باعث افزایش راندمان احتراق ژنراتور‌های برق مانند روغن و ... می‌شود.

*** در مورد موجودات زنده، افزایش درصد اکسیژن باعث افزایش راندمان تنفس می‌شود که در ارتفاعات به دلیل چگالی کم هوا و در نتیجه چگالی کم اکسیژن، سرعت تنفس کاهش می‌یابد. به همین دلیل است که انجام ورزش‌های مختلف در کوه‌های مرتفع دشوار است. بهبود تنفس و در نتیجه اکسیژن در سیستم گردش خون به طور کلی زندگی بهتری را از نظر سلامتی به همراه خواهد داشت. عملکرد ورزشکاران را تا حد زیادی بهبود می‌بخشد.

*** از نقطه نظر فیزیولوژیکی، افزایش اکسیژن باعث تسریع تولید به اصطلاح رادیکال‌های آزاد در بدن می‌شود که مولکول‌هایی هستند که لایه بیرونی آن‌ها دارای یک الکترون واحد بین جفت الکترون است. این رادیکال‌های آزاد با تعامل با DNA و از بین بردن بخشی از آن پیری را تسریع می‌کنند و فرضیه‌های پزشکی زیادی وجود دارد که رادیکال‌های آزاد را با بیماری‌هایی مانند سرطان و آلزایمر مرتبط می‌کند.

*** یکی دیگر از نتایج درصد بالای اکسیژن در جو این است که اندازه حشرات متورم می‌شود، زیرا حشرات ریه یا اندام‌های داخلی ندارند که اکسیژن را جذب کنند. بلکه اکسیژن را مستقیماً از سطح بدن خود استخراج می‌کنند. در طول این آزمایش، دانشمندان دریافتند سنجاقک‌هایی که در آزمایشگاه‌هایی با درصد اکسیژن بالایی پرورش داده می‌شدند، اندازه آن‌ها به دو و نیم فوت رسید. با این حال، به طرز متناقضی، سوسک‌ها به تنهایی در محیط‌های با اکسیژن بالا از نظر اندازه کوچکتر بودند.

همانگونه که مشاهده می‌شود با وجود آنکه افزایش اکسیژن به طور اجتناب ناپذیری فواید زیادی برای انسان به همراه خواهد داشت، اما به قیمت کاهش عمر و افزایش ابتلا به برخی بیماری‌های پیچیده خواهد بود.

اختصاصی پایگاه تحلیلی خبری شعار سال، برگرفته از منابع گوناگون