شعارسال: برداشت‌های بی‌رویه، بی برنامه‌گی متولیان و نبود رویه‌ای کارساز از سوی دولت‌ها، سناریوی نابودی کشاورزی و به تبع آن مهاجرت روستاییان را به حاشیه شهر‌های استان رقم زده است.

در همین رابطه یک فعال حوزه کشاورزی و زیست محیطی استان فارس معتقد است افت بیش از حد منابع آبی زیر سطحی نه تنها نگران کننده است، بلکه بحران‌های فرونشستی را رقم زده و فرو چاله‌های گسترده مبین استمرار خطا در مصرف منابع آبی است.

سیروس زارع عنوان کرد: واژه‌های مصرفی و اصطلاحات نه تنها در خدمت عنصر حیاتی (آب) زمین و کشور نبود بلکه مدیریت را نیز به چالش می‌کشد.وی ابراز کرد: شنیده می‌شود تولید و مصرف آب، استفاده از این عنوان آدرس اشتباهی در معادلات آبی است، کدام اقدام در کجای دنیا منجر به تولید آب شده است؟

عضو تشکل‌های تالابی کشور اذعان کرد: آب عنصری موجود در چرخه‌ی طبیعت است و اگر واژه تولید آب دست یافتنی بود، مناطق بحرانی در دنیا خصوصاً کشور‌های پیشرو در صنعت و تکنولوژی با تولید آب می‌توانستند چالش‌های شان را در این زمینه مرتفع کنند.

زارع گفت: متاسفانه این سبک گفتگو، اقدامات ما را بجای اینکه به سمت مدیریت و کاهش مصرف آب رهنمون کند به طرف سد سازی، انتقال آب و گسست در چرخه‌های زیستی هدایت می‌کند و روز به روز به ابعاد بحران افزوده می‌شود.

فرونشست-دشت-قزوین-۲

وی بیان داشت: سال‌های سال با صدور پروانه و مجوز برای چاه‌های حفر شده فاقد مجوز و پروانه برداشت آب از منابع زیر زمینی را افسار گسیخته شدت بخشیدیم تا جایی که بیشتر دشت‌های کشور در لیست دشت‌های بحرانی و ممنوعه آبی قرار گرفت و شاهد علاج بخشی موثری پس از آن نبودیم.

این فعال حوزه کشاورزی و زیست محیطی استان فارس تصریح کرد: سیاست گذاری آبی در راستای منافع کلی کشور قرار نگرفته است، به عنوان نمونه دشت جهرم در سال‌های دهه ۴٠ شمسی بحرانی اعلام می‌شود و به در آن زمان بیش از ۴۰ حلقه چاه نداشته است در حالی که پس از شصت سال در همان دشت بالغ بر ۲ هزار حلقه چاه با سرعت مرگ آوری منابع آبی چند هزار ساله را تخلیه می‌کند.

به گفته زارع؛ در حوضه‌های آبی رودخانه‌ای نیز موفقیت نداشته‌ایم، مثال عینی آن خشکاندن مسیر اصلی رودخانه کُر در پی سد سازی افراطی بوده است.

این فعال حوزه محیط زیست ابراز کرد: آنچه در مسیر طبیعی این رودخانه‌ها که طی هزاران سال و به انتخاب طبیعت شکل گرفته بود، اعم از دشت حاصلخیز کربال، تالاب‌های جهانی این بخش، طشک، بختگان، کمجان، بزرگترین انجیرستان دیم جهان در استهبان و نی ریز، با احداث سد‌های ملاصدرا و سیوند در بالادست این رودخانه‌ها باعث خشک شدن شان شده‌ایم.وی تاکید کرد: اگر قرار است از چرخه فلاکت بیرون بیاییم و از میرایی و ویرانی سرزمین نجات پیدا کنیم لازم است در سیاست‌های آبی تجدید نظر کنیم.

زارع گفت: فلات مرکزی را خشکاندیم، آمایش سرزمین در معادلات اولویت نشد، جانمایی و استقرار صنایع حول محور آب قرار نگرفت، متکی به انتقال آب و بارگذاری به منابع محدود محلی ایجاد شد و نهایتا آنچه امروز شاهدیم را رقم زدیم.

پروژه‌های انتقال آب به کاهش آسیب‌ها منجر نخواهد شد

دبیر گروه احیاء کنندگان تالاب بین المللی کمجان، عنوان کرد: پروژه‌های انتقال آب به کاهش آسیب‌ها منجر نخواهد شد بلکه فرسایش و آلودگی را گسترش خواهد داد که نتیجه عینی آن در استان اصفهان با فرونشست و آلودگی این شهر غیر قابل چشم پوشی است.

وی با ابراز تاسف از وضعیت موجود منابع آبی استان و کشور اظهار کرد: خسارت بار‌تر از آن صرف هزینه برای دست یابی به آب ژرف و ایجاد چاه برای حصول به آن است، نتیجه عملکرد در این زمینه در استان سیستان و بلوچستان چقدر موفقیت آمیز بوده که همچنان بر تداوم ان پای فشاری می‌کنیم؟

زارع گفت: پروژه‌های انتقال آب اعم از نوین و قدیمی چه میزان موفقیت کسب کرده، در حالیکه این پروژه‌ها اکثریت نیمه کاره رها شده و ساختار سنتی اراضی را نیز دستخوش تغییرات کرده تا جایی که بخش‌هایی از مزارع از حیث انتفاع و بهره برداری ساقط شده است و کشاورزان به دلایل متعدد قادر به کشت و رفع خسارت‌ها نیستند، نمونه بارز این خطا را در بخش کُربال خصوصا محدوده بند تیلکان و سایر بند‌ها به وضوح می‌توان دید.

دبیر تشکل احیاء کنندگان تالاب بین المللی کمجان ادامه داد: در محدوده بند تیلکان کانال‌هایی فاقد کاربری با هزینه‌های نجومی احداث شد که منجر به بلاتکلیفی کشاورزان شد.

وی ادامه داد اگر وقت و انرژی منابع صرف تعریف الگوی مناسب مصرف شرب و شهری، زیستی، صنعتی و زراعی طبق مصوبه هیات وزیران و پیشینه تاریخی دانش آبی می‌شد به مراتب به تاب آوری بیشتری دست می‌یافتیم.

این فعال حوزه محیط زیست و بخش کشاورزی با ابراز امیدواری که متولیان آب؛ رعایت آب موجود و مصرف را اولویت راهبردی قرار بدهند، اضافه کرد: احداث سد‌ها جریان دائمی رودخانه‌ها سیکل طبیعی جریان آب را با گسست و خسارت مواجه کرد و این نشان می‌داد که پایانی برای این تفکر سازه محور متصور نیست.

غالب دشت‌های ما در کشور ممنوعه هستند

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست گفت: غالب دشت‌های ما در کشور ممنوعه هستند در تهران هم در منطقه کهریزک بحث فرونشست وجود دارد و سال‌ها مطالعات این را نشان می‌دهد و از لحاظ علمی هم کار کردیم.

علی سلاجقه، درباره مسئله فرونشست زمین در کشور و اقدامات سازمان حفاظت محیط زیست در این رابطه گفت: وقتی بحث فرو نشست زمین مطرح می‌شود بحث تخلیه سفره‌های آب زیرزمینی کشور مطرح است. به هرحال ما در مورد منابع آب سطحی خودمان با استفاده از روش‌های علمی که با طبیعت هارمونی دارند، خیلی کار نمی‌کنیم.

رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست خاطرنشان کرد: بحث آبخیزداری را مطرح می‌کنم که آب‌های سطحی کشور را باید با استفاده از روش‌های نوین آبخیزداری هم حفظ کنیم، هم ذخیره کنیم و هم نفوذ دهیم که در بحث نفوذ واقعا کار نمی‌کنیم. در کشور ما تمام منابع آب زیرزمینی برداشت می‌شود، اما جایگزین نمی‌شود. شرایط اقلیمی به گونه‌ای است که بارش وجود ندارد و فرونشست هم شکل می‌گیرد.

وی با بیان این‌که واقعا باید به این مسئله توجه جدی کنیم، عنوان کرد: الان وقتی آب کم داریم، در مصرف آب باید توجه جدی کنیم. هم صنایع، هم کارخانه‌جات هم مجموعه مردم که خیلی از ما جلوتر هستند. ما در این زمینه در سازمان محیط زیست برای هرگونه صنعتی که می‌خواهد ایجاد شود و هر معدنی که می‌خواهد شکل بگیرد و بارگذاری‌هایی که می‌خواهد انجام شود، اولین بحثی که به دنبالش هستیم ایجاد تصفیه‌خانه است و اینکه بازچرخانی صورت بگیرد، در غیر این‌صورت فرآیند فرونشست یک فرآیند رو به رشد است.

سلاجقه با اشاره به بحث تخلیه آبخوان‌ها است، گفت: حتما باید تزریق و تغذیه سفره‌ها انجام شود که شرایط اقلیمی اجازه نمی‌دهد، اما جا‌هایی که می‌توانیم از ظرفیت پساب‌ها استفاده کنیم، این کار را انجام می‌دهیم.

وی در خصوص پدیده فرونشست در اصفهان اظهار داشت: به هر صورت بارگذاری‌هایی که در چندین دهه از لحاظ صنعتی و مصرفی در مصرف آب انجام شده است این منطقه را به این روز کشانده است باید هم مردم استان و هم مسئولان نسبت به بارگذاری‌های اضافی تدبیر کنند که این اتفاق نیفتد. این اتفاق افتاده است فعلا تدبیر کنیم و از این مرحله گذر کنیم اگر روند بارگذاری‌ها ادامه داشته باشد مشکلات دیگری هم خواهیم داشت.

رئیس سازمان محیط زیست درباره وضعیت تهران بیان کرد: غالب دشت‌های ما در کشور ممنوعه هستند، در تهران هم در منطقه کهریزک بحث فرونشست وجود دارد و سال‌ها مطالعات این را نشان می‌دهد، خود ما هم از لحاظ علمی در این زمینه کار کردیم.

شعارسال با اندکی اضافات و تلخیص  برگرفته از خبرگزاری ایلنا، تاریخ انتشار: 23بهمن1402، کدخبر: 1446832، www.ilna.ir