شعار سال: «رجل سیاسی» عبارتی است که از سال ۵۸ و پس از به تصویب رسیدن قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران وارد ادبیات سیاسی کشور شد؛ عبارتی که تقریباً هر چهار سال و پیش از برگزاری انتخاباتهای ریاست جمهوری سر زبانها میافتد و بر اساس قانون اساسی و همچنین قانون انتخابات ریاست جمهوری اسلامی ایران یکی از شروط داوطلبان کاندیداتوری این انتخاب محسوب میشود و بسیاری تلاش میکنند تا با تفسیر این عبارت، خود را از مصادیق آن معرفی کنند؛ تلاشی که گاهی نافرجام میماند و گاهی نیز به فرجام میرسد.
بر اساس ماده ۳۵ قانون انتخابات ریاست جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۳۶۴/۰۴/۰۵ مجلس شورای اسلامی انتخاب شوندگان این انتخابات هنگام ثبت نام باید دارای ۶ شرط «از رجال مذهبی، سیاسی»، «ایرانیالاصل»، «تابعیت کشور جمهوری اسلامی ایران»، «مدیر و مدبر»، «دارای حسن سابقه و امانت و تقوی» و «مؤمن و معتقد به مبانی جمهوری اسلامی ایران و مذهب رسمی کشور» باشند؛ دو مورد از این شروط، اما یک ویژگی مشترک دارند و آن اینکه قابل تفسیر هستند. البته این تفسیر پذیری تا سال ۹۶ ادامه داشت و پس از آن با تدبیر رهبری انقلاب برطرف شد.
رهبر انقلاب اسلامی در یکی از بندهای سیاستهای کلی «انتخابات» ابلاغی ۲۴ مهرماه ۱۳۹۵ «تعریف و اعلام معیارها و شرایط لازم برای تشخیص رجل سیاسی، مذهبی و مدیر و مدبر بودن نامزدهای ریاست جمهوری» را بر عهده شورای نگهبان قرار دادند و شورای نگهبان نیز در اجرای این سیاستها، معیارها و شرایط لازم برای تشخیص رجل سیاسی، مذهبی و مدیر و مدبر بودن نامزدهای ریاست جمهوری را تعریف کرد. شورای نگهبان در جلسه مورخ ۱۳۹۶/۱۰/۲۰ خود، در اجرای جزء ۵ بند ۱۰ سیاستهای کلی انتخابات ابلاغی از جانب مقام معظم رهبری و با عنایت به بند ۹ اصول ۱۱۰ و ۱۱۵ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تعاریف، معیارها و شرایط مذکور را به تصویب رساند.
آنچه در ادامه میآید تعریف، معیارها و شرایط لازم برای تشخیص رجل سیاسی، مذهبی و مدیر و مدبر بودن نامزدهای ریاست جمهوری از نظر شورای نگهبان است. متن کامل مصوبه سال ۱۴۰۰ شورای نگهبان درباره «تعریف، معیارها و شرایط لازم برای تشخیص رجل سیاسی، مذهبی و مدیر و مدبّر بودن نامزدهای ریاست جمهوری» به شرح زیر است:
«ماده ۱- تعاریف رجل سیاسی مذهبی و مدیر و مدبر بودن نامزدهای ریاست جمهوری عبارتند از:
۱- رجال مذهبی، رجالی هستند که آگاهی لازم به دین اسلام و مذهب تشیع داشته و تدین و تقیدشان به انجام شعایر و مناسک دینی در زندگی فردی و اجتماعی از برجستگی ویژهای برخوردار باشد، به گونهای که در میان مردم به این خصوصیت، شناخته و مشهور باشند.
۲- رجال سیاسی، رجالی هستند که قدرت تحلیل و درک آنها از مسائل و پدیدههای سیاسی به جهت آگاهی عمیقشان از مسائل سیاسی - اجتماعی اعم از داخلی و بینالمللی و حضورشان در صحنههای سیاسی به نحوی باشد که همواره مصالح نظام اسلامی و معیارهای اصیل انقلابی در عملکرد آنها لحاظ شده باشد؛ به گونهای که در میان مردم به این خصوصیت، شناخته و مشهور باشند.
۳- مدیر، شخصی است برخوردار از شایستگیهای ذاتی و اکتسابی لازم از نظر دانش و مهارت، شخصیت و نگرشهای فردی و تجربه که توانایی شناخت و استفاده بهینه از منابع انسانی و مادی در کشور را با رعایت حداکثر بهرهوری و در راستای مأموریت، رسالت و اهداف کلان نظام و ارزشهای حاکم بر جامعه داراست و سوابق او حاکی از موفقیت وی در صحنههای مدیریتی کلان باشد.
۴- مدبر، شخصی است که از توانایی پیش بینی و عاقبت اندیشی نسبت به امور، مبتنی بر عقلانیت و دانش صحیح برای اداره امور کشور برخوردار باشد و در بحرانها قدرت حل مشکلات و برون رفت از آنها را به نحو شایسته داشته باشد.
ماده ۲- شرایط و معیارهای لازم جهت تشخیص رجل سیاسی مذهبی و مدیر و مدبر بودن نامزدهای ریاست جمهوری عبارتند از:
۱- سوابق کافی و قابل ارزیابی در فعالیتهای مذهبی و سیاسی از قبیل مکتوبات، سخنرانیها و اعلام مواضع
۲- سوابق کافی و قابل ارزیابی در تصدی برخی مسئولیتها و مدیریتهای کلان
۳- سلامت و توانایی لازم جهت ایفای مسئولیتهای ریاست جمهوری
۴- سن متناسب با انجام مسئولیتهای ریاست جمهوری
۵- صلاحیت علمی لازم جهت ایفای وظایف ریاست جمهوری
۶- ارائه برنامهها و خط مشیهای اجرایی در چارچوب صلاحیت و اختیارات قوه مجریه مبتنی بر اسناد بالادستی از جمله قانون اساسی و سیاستهای کلی نظام
۷- معرفی مشاوران جهت تشریح برنامهها و توان مدیریتی و برنامهها
۸- عدم محرومیت از حقوق اجتماعی و فقدان سابقه محکومیت کیفری موثر
۹- عدم محکومیت قطعی کیفری به جرایم اقتصادی از جمله کلاهبرداری، رشا و ارتشا، اختلاس، تبانی در معاملات دولتی، پولشویی، اخلال در نظام اقتصادی کشور
۱۰- وابسته نبودن به گروههای غیرقانونی و عدم محکومیت به اقدام علیه جمهوری اسلامی ایران و فقدان سوابق سوء امنیتی از جمله در فتنه سال ۱۳۸۸،
۱۱- عدم وابستگی به رژیم گذشته و مؤثر نبودن در تحکیم آن
تبصره (۱) - داوطلبان موظفند مدارک مثبته جهت احراز شرایط را هنگام ثبت نام ارائه نمایند.
تبصره (۲) - موارد مذکور در ماده (۲)، امارهای مبنی بر شناسایی اولیه توانایی و شایستگی داوطلبان در مرحله ثبت نام بوده و اعتراض داوطلبان نسبت به عدم ثبت نام آنان، در شورای نگهبان مورد رسیدگی قرار خواهد گرفت.
تبصره (۳) - شورای نگهبان میتواند به منظور احراز شرایط داوطلبان ریاست جمهوری ضمن استعلام از مراجع ذیصلاح، اقدام به تحقیقات مورد نیاز و بررسیهای مستقل نماید.»
پایگاه تحلیلی خبری شعار سال،برگرفته از منابع گوناگون