شعارسال: بازار دارو در کشور حال و روز خوبی ندارد. زنگ خطر بحران در این حوزه مدتی است به صدا درآمده. بیماران و به‌ویژه افراد دارای بیماری‌های خاص یا بیماری‌های مزمن در شرایط بدتری قرار دارند. از یک سو دسترسی به برخی از دارو‌ها کم است و از سوی دیگر جهش ناگهانی نرخ ارز قیمت دارو را افزایش قابل توجهی داده است. تا جایی که نمایندگان مجلس می‌گویند دارو‌های مورد نیاز عموم مردم طی یک هفته گذشته در مواردی تا دو برابر گران شده‌اند. در چنین شرایطی دسترسی مردمی که نه درآمدشان همسو با تورم و گرانی‌ها افزایش می‌یابد و نه نقشی در تصمیم‌گیری‌های کشور در حوزه‌های مختلف دارند، تبعات ناشی از تصمیمات مسئولان را تحمل می‌کنند.

زندگی زیر سایه تحریم‌ها، دست و پنجه نرم کردن با انواع ناترازی‌ها و در نهایت کاستی‌ها برای تامین نان و رزق روزانه گوشه‌ای از همین تبعات است که حالا وضعیت نامناسب دسترسی به دارو برای حفظ جان هم به آن اضافه شده است. این روزگار تلخ‌تر از ذهن تا آنجا رسیده که حیات هموطنان دارای بیماری خاص را به شدت تحت شعاع قرار داده است.

مانند امین افشار، رئیس هیئت‌مدیره کانون هموفیلی ایران، که درباره پایان یافتن ذخایر اضطراری دارو‌های بیماران هموفیلی هشدار داده و گفته است «در هفته‌های اخیر، اختلال در ورود فرآورده‌های حیاتی شرکت CSL Behring که به دلیل محدودیت‌های ناشی از تحریم متوقف شده؛ بیماران ما را در آستانه یک بحران جدی و تهدیدکننده حیات قرار داده است. ذخایر اضطراری داروخانه درمانگاه جامع هموفیلی در برخی اقلام حیاتی به پایان رسیده است و این یعنی اگر تأمین جایگزین‌ها بلافاصله آغاز نشود، احتمال از دست رفتن جان شمار قابل‌توجهی از بیماران کاملاً واقعی و جدی است.»

یونس عرب مدیرعامل انجمن تالاسمی ایران هم از حذف ارز ترجیحی دارو‌های وارداتی بیماران خاص انتقاد کرده و آن را فاجعه خوانده است: «هزینه دارو در خوشبینانه‌ترین حالت حداقل ۴ برابر و در بدبینانه‌ترین حالت تا ۱۲ برابر افزایش پیدا می‌کند و مردم دیگر توان پرداخت ندارند.»

در حالیکه مهدی پیرصالحی رئیس سازمان غذا و دارو خبر داده است که ۶۰۰ میلیون دلار از مقدار ارز ترجیحی دارو و تجهیزات پزشکی، بنابر بخشنامه دولت، کاهش یافته است، چهار تشکل بزرگ صنعت دارو و تجهیزات پزشکی کشور با ارسال نامه‌ای به رئیس‌جمهوری، نسبت به تداوم عدم تأمین و انتقال ارز مورد نیاز واردات دارو، مواد اولیه و تجهیزات پزشکی هشدار داده و اعلام کرده‌اند که این وضعیت می‌تواند به کمبود جدی و گسترده اقلام حیاتی حوزه سلامت منجر شود.

در این شرایط رئیس سازمان غذا و دارو با اشاره به مشکلات حوزه دارو مهم‌ترین راه حل مدیریت معقول ذخایر دارویی کشور برای پیشگیری از چالش‌های احتمالی آینده می‌داند. راهکاری برای تامین پایدار داروی مورد نیاز مردم.

کاهش ارزش پول ملی و فقیرتر شدن بازار مصرف دارو

«علیرضا چیذری» رئیس انجمن تولید، تأمین، توزیع و صادرکنندگان تجهیزات پزشکی و دارویی استان تهران می‌گوید: «همانطور که پیشتر دکتر عبداللهی رئیس اداره کل دارو عنوان کرده بود، حدود ۱۰.۲۰ قلم از دارو‌های فوق حیاتی بیمارستانی با کمبود مواجهند. به صورت کلی در سال‌های اخیر همواره حدود ۴۰ تا ۵۰ قلم دارو در کشور با کمبود مواجه بوده‌اند. درحال حاضر شاهد جهش نرخ ارز دارو و تجهیزات پزشکی هستیم که در برخی موارد از ۴۲۰۰ تومان به ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان رسیده است؛ که این عدد نشان‌دهنده جهش هفت برابری قیمت دارواست. این درحالیست که درآمد مردم افزایش نداشته البته به جز ۲۰ تا ۳۰ درصدی از جامعه که هر سال به حقوق‌های‌شان اضافه می‌شود. آسیب ناشی از اختلاف میان درآمد مردم و هزینه‌های دارو قطعا به بازار مصرف دارو وارد می‌شود.»

او ادامه می‌دهد: «در واقع ارزش پول ملی کاهش یافته است؛ نه اینکه ارز گران شده باشد. کاهش ارزش پول ملی باعث فقیرتر شدن بازار مصرف و افزایش رنج مصرف‌کنندگان شده است. وضعیت دارو فقیر و غنی نمی‌شناسد و همه در برابر آن آسیب‌پذیرند. در این وضعیت هرچه بیماری درمان‌ناپذیرتر و خاص‌تر باشد، فشار چندبرابری و حتی چندده برابری بر بیمار وارد می‌شود».

او عنوان می‌کند که در دوره‌هایی نتوانستیم برخی دارو‌ها را تأمین کنیم و مردم را به سمت بازار بسیار گران و دست‌نیافتنی و غیرقابل رؤیت هدایت کرده‌ایم بازاری که نمی‌دانیم داروی آن اصالت دارد یا از طریق قاچاق وارد شده و مردم به دلیل اعتماد به نام یا بسته‌بندی آن را خریداری می‌کنند. در این بازار غیرقابل رویت، نظارتی روی دارو نیست و اگر شرایط نگهداری یا اصل آن دچار آسیب یا قلابی باشد مصرف‌کننده قطعاً دچار آسیب می‌شود.

چیذری تاکید می‌کند که از یک سو هزینه دارو برای برخی بیماری‌ها کمرشکن شده و از طرف دیگر بیمه‌ها توان پوشش نداشته و بدهی سنگینی به داروخانه‌ها، بیمارستان‌ها و مراکز درمانی دارند. دکتر شهریاری _رئیس کمیسیون بهداشت مجلس_ اعلام کردند که دادستانی به این ماجرا ورود کرده تا برخی بیمارستان‌ها به دلیل فرسودگی و نبود استحکام کافی و وضعیت ناایمن تخت‌های بیمارستانی از پذیرش بیماران خودداری کنند.

وضعیت در وزارت بهداشت بسامان نیست

چیذری این را هم می‌گوید که وضعیت در وزارت بهداشت به‌سامان نیست: در زمینه انتقال ارز دارو و تجهیزات پزشکی یکی از شرکت‌های زیرمجموعه وزارت نفت علیرغم تعهدی که به بانک مرکزی داده بود تا متاخر ارز‌های خارجی را تا آبان به صفر برساند، هنوز نتوانسته ارز را به تأمین‌کنندگان خارجی پرداخت کند و وضعیت بسیار بدی ایجاد شده است. می‌توان گفت ۵۰ درصد از مشکلات فعلی در حوزه دارو و تجهیزات پزشکی ناشی از عملکرد همین شرکت است. مطالبه بیمه‌ها در برخی موارد از ۹ ماه گذشته و برخی مراکز درمانی بیش از دو سال است که بدهکارند. وقتی این حجم از بدهی وجود داشته باشد، امکانات به درستی میان مردم تقسیم نمی‌شود.

او درباره تعهد این شرکت توضیح می‌دهد که بیش از ۴ ماه است که شرکت‌های تجهیزات پزشکی و دارو در برخی از موارد، ارز را از بانک مرکزی خریداری کرده‌اند. اما این شرکت نتوانسته ارزی را که شرکت‌های داخلی خریداری و تامین کرده‌اند به تولیدکننده و تأمین‌کننده خارجی تحویل دهد. یعنی بازار دچار کمبود بوده و با این شوکی که به دلیل عملکرد شرکت مذکور، بازار دارو و تجهیزات پزشکی دریافت کرده نابسامانی عظیم رخ داده است. در حوزه دارو و تجهیزات پزشکی وضعیت خوب نیست. عدم عمل به تعهد از سوی این شرکت را به مراجع نظارتی و قانونی مربوطه ارجاع خواهیم داد. این شرکت قرار بود تعهدی که در مجلس کرده بود را تا پایان آبان انجام دهد.

به گفته چیذری بدقولی‌های این شرکت فرصت جهانی ما را از بین می‌برد و پیامد‌های آن در آینده، در بازار دارو و تجهیزات پزشکی نمایان خواهد شد.

وی در پاسخ به این سوال که چه ارزیابی از وضعیت بازار دارو در سال آینده دارید؟ می‌گوید: حتی درباره ۱۴۰۴ هم ارزیابی ندارم. ما با روزمرگی متأخر روز‌ها را می‌گذرانیم و آینده را اصلاً نمی‌توانم پیش‌بینی کنم. با مدیریت بحران دلسوزانه و مدیریت انبار‌های خالی از سوی سازمان غذا و دارو که جامعه این بحران‌ها را هنوز خیلی درک نمی‌کند، اگر این وضعیت ادامه پیدا کند، در یکی‌دو ماه آینده وضعیت واقعاً فاجعه‌بار خواهد بود.

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از ایلنا، تاریخ انتشار: 22آذر1404، کدخبر:1725869، www.ilna.ir