شعارسال : قالی ایران یکی از اصیل ترین و ارزشمندترین هنرهایی است که زاییده ذهن خلاق و ذوق و ابتکار لطیف ایرانیان بوده و در طول تاریخ تمدن بشری چشم هنر دوستان را نوازش داده است.

ذهن خلاق طراحان، جادوی رنگ های نقاشان و اعجاز انگشت بافندگان دربافت قالی ایرانی، نقوشی پدید آوره است که بعد از گذشت سالیان متمادی زیبایی و اصالت خود را حفظ کرده است.

جست و جو و مکاشفه در دنیای طراحی و طراحان فرش ، دریای بیکرانی از زیبایی در برابر چشم انسان می گسترد و می توان دریافت که راز بقا و تداوم این حرفه بیشتر مربوط به نقش و طرح و رنگ های زیبای فرش است که باعث شده جنبه تزیینی و زیبا پسندانه آن از جنبه پوششی و مصرفی اش پیشی گیرد.

از چندی پیش عوامل متعدد مانند تولید فرش هایی با طرح های تکراری و استفاده از مصالح نامرغوب موجب شده که دایره رقیبان انگشت شمار فرش ایرانی مانند چین، ترکیه و افغانستان محدود گسترده تر شود و تا امروز کشورهایی چون مصر، هند، پاکستان، مراکش و نپال نیز به جمع مدعیان این هنر-صنعت در بازار جهانی بپیوندند و نه تنها به تولید فرش بپردازند بلکه نقش قابل توجهی در صادرات فرش ایفا کنند.

محمد علی قره باغی از پیشکسوتان و اساتید طراحی فرش دستباف تبریز با بیان اینکه بازار کپی کاری گرم است و هر کس طرح و نقشی دستش می افتد اقدام به تقلید و کپی کاری می کند، افزود: درآمد کم قالی بافی برای تک بافها موجب رونق استفاده از طرح های کپی ارزان قیمت شده است .

وی با بیان اینکه ابتکار و خلاقیت در هنر طراحی قالی جای خود را از دست داده است و بیشتر طرح های قالی، مونتاژ طرح های اصیل و اسم و رسم دار است، گفت: متاسفانه در طرح های مونتاژ شده اصالت طرح رعایت نمی شود و زحمات قالی باف به نوعی هدر می رود زیرا که فرشهای دستباف کنونی به فرش ماشینی نزدیک شده و توان رقابتی خود را از دست می دهد .

این استاد پیشکسوت طراحی با بیان اینکه طراحان کنونی بیشتر نقاش هستند تا طراح ، اظهارکرد: طراحی نکته اتکای قالی است و باید تحول زا باشد .

وی با اشاره به اینکه نقش های گل فرنگی که مغایر با فرهنگ و اعتقادات ایرانی است بعد از جنگ جهانی دوم از فرانسه وارد کشور شد، یادآوری کرد: اجداد ما نقش های گل فرنگی را رنگ و بوی ایرانی دادند .

استاد قره باغی بر ضرورت تقویت قشر ضعیف تولیدکننده فرش تاکید کرد و گفت: استادکاران قدیمی نباید خانه نشین شوند بلکه باید برای انتقال دانش و تجربه نسل جوان از این سرمایه ها استفاده کرد .

وی با اعلام آمادگی برای راهنمایی طراحان جوان بر ضرورت رفع عیوب طراحی در راستای حفظ ارزش نهایی فرش تاکید کرد و گفت: به خصوص در مورد طرح های پر هزینه باید از توان و تجربه هنرمندان نامی استفاده کرد .

وی بر تقویت نقوش و طراحی فرش ایرانی تاکید کرد و گفت: استفاده از نقشهای غربی در طراحی فرش به اصالت فرش لطمه می زند.

فرهاد شعار از تجار فرش تبریز هم با بیان اینکه بیشتر تک باف ها بدون نقشه و طرح مناسب اقدام به تولید فرش می کنند ، افزود: تک بافها باید به سمت مجتمع های تولیدی روی بیاورند تا هم از حمایتهای دولتی و بانکی بهره مند شوند و هم دسترسی به طرح و نقشه خوب داشته باشند.

وی با بیان اینکه امروزه ۹۰ درصد فرشهای دست باف رنگرزی شده رنگ ثابت ندارند، گفت: بیشتر رنگرزها از رنگ چینی استفاده می کنند که ثبات لازم را ندارد و جایگاه فرش ایرانی را در بازارهای جهانی به خطر انداخته است.

شعار همچنین به مشکلات فرش های روستایی اشاره کرد و گفت: شهرت فرش هریس و بخشایش به خاطر رنگ و طرح خوب است اما اکنون در این مناطق فرش خوب یافت نمی شود .

رئیس انجمن طراحان و نقاشان فرش آذربایجان شرقی هم با اشاره به اینکه در هنر و صنعت فرش ۳۶ رشته مرتبط هنری وجود دارد ، گفت: اگر تنها در یکی از این رشته ها عیب و ایرادی باشد، محصول نهایی آسیب می بیند .

فرهاد اصغر نامی با اشاره به تاثیر طرح خوب در ارزش فرش دستباف، اظهارکرد: با وجود طرح های ارزشمندی که توسط طراحان و نقاشان قالی استان ارائه می شود ، بیشتر قالی بافان از این طرح ها استفاده نمی کنند.

وی افزود: اگر مشکلات مربوط به تامین مواد اولیه مرغوب، مشکلات بافندگان و صادرکنندگان برطرف شود بهتر می توانیم به عنوان قطب فرش کشور به فعالیت بپردازیم.

نامی با تاکید بر اینکه طراح فرش باید از هنر خود تامین شود ، افزود: فروش کپی طرح های فرش توسط دفاتر تکثیر ، طراحان را از نظر امرار معاش با مشکل مواجه کرده است .

وی گسترش استفاده از فرش ماشینی را که دارای عوارض بیشماری برای سلامتی از جمله آسم و روماتیسم است ، خطری برای هنر صنعت فرش دستباف دانست .

در همین حال کیومرث خواجه باشی از طراحان فرش تبریز نیز معتقد است که فرش دستباف هنر ماندگار است و می تواند خود را با جامعه صنعتی وفق دهد .

وی با اشاره به جایگاه قالی ایران در بازار جهانی و درآمد صادراتی قابل توجه این محصول، گفت: این بخش تولیدی نباید احتیاج به حمایت دولتی داشته باشد بلکه می تواند خودگردان باشد .

علیرضا نوین فر یکی دیگر از استادان طراحی قالی تبریز با بیان اینکه فرش دستباف چشم و چراغ صنایع دستی است ، از جدایی این هنر اصیل ایرانی از سازمان میراث فرهنگی انتقاد کرد .

وی بر لزوم تقویت کارگاه های متمرکز تولید فرش تاکید کرد و گفت: طرح های اصیل را با کمک استادان و برگزاری دوره های آموزشی می توان احیا کرد .

علی اکبر ممدوحی از استادان رنگرزی فرش تبریز نیز با اشاره به برگزاری دوره های آموزشی برای رنگرزان ، گفت: در این دوره ها آخرین فنون رنگرزی گیاهی و مصنوعی در این دوره ها آموزش داده شده و شیوه های رنگرزی در استانهای مختلف مورد بررسی قرار می گیرد.

وی خاطرنشان می کند: اوایل، عمده کار رنگرزی با رنگهای گیاهی بود و بعد از گذشت مدتی رنگهای شیمیایی بتدریج به میدان آمدند و روز به روز کاربرد بیشتری پیدا کردند.

ممدوحی با بیان اینکه در حال حاضر رنگهای چینی و پاکستانی با قیمت ارزان و به وفور در همه جا هست، اضافه کرد: این رنگها کار بیشتر رنگرزها را خراب کرده است.

احد هریسچیان از تجار فرش تبریز نیز بر ضرورت احساس مسوولیت روسای اتحادیه ها در خصوص عملکرد اعضا تاکید کرد و گفت: اتحادیه رنگرزان می تواند اعضای خود را ملزم به عدم استفاده از رنگهای ارزان کند.

فرشاد به آفرین معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی هم با بیان اینکه نامرغوب بودن مواد اولیه چالش اساسی فرش دستباف است ، بر لزوم نظارت اتحادیه ها بر فروش و استفاده از مواد مرغوب تاکید کرد .

وی بی کیفیت بودن قالی تولیدی تک بافها را ناشی از نبود نظارت دانست و گفت: برای حفظ اصالت فرش دستباف ، طرح های قالی باید شناسنامه دار شده و مشمول قانون کپی رایت شوند.

به هر حال کاهش سهم قالی صادراتی ایران در بازار جهانی زنگ خطری است که بر اثر عواملی مانند تولید فرش با کیفیت پایین، سیاست گذاری و سازماندهی نامناسب،

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از تبریز فردا ، تاریخ انتشار جمعه 29 خرداد 1394 ، کد مطلب : 93 : www. tabrizefarda.com