شعار سال: بنا به گفته کارشناسان امروز شاهدیم با عدم مدیریت منابع و مصارف آب، عدم رعایت الگوی کشت و خشکسالی‎های متوالیدر استانی که پرآبی آن شهره عام و خاص بوده، وضعیت کشاورزی آن که پایه اقتصاد مردم نیز محسوب می‌شود به مخاطره افتاده است موضوعی که کارشناسان با توجه به بارش‌های محدود در فصل پاییز و در سه ماه باقی‌مانده از سال به آن اذعان دارند.

خشکسالی‌های پی در پی در لرستان باعث اضافه شدن دشت‌های ممنوعه در استان شده موضوعی که باید متولیان و مسئولین امر توجه و اهتمام بیشتری به آن داشته باشند.

میزان بارش در لرستان 67.5 درصد کاهش داشته است

در این رابطه دکتر رضا میرزایی مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای لرستان با اشاره به میزان کل بارش‌های استان در سال جاری آبی (از ابتدای مهرماه تاکنون) 80 میلی‌متر بوده است، اظهار کرد: این میزان بارش نسبت به دوره مشابه سال قبل که 245 میلی‌متربوده 67.5 درصد کاهشنشان می‌دهد.این میزان بارش نسبت به میانگین آمار بلندمدت استان که 203 میلی‌متر بوده، 60.8 درصد کاهش را نشان می‌دهد.

وی بیان کرد: بیشترین بارش‌ها در سال آبی جاری تاکنون بروجرد 46.5 میلی‌متر، خرم‌آباد 58.5 میلی‌متر، پلدختر 47 میلی‌متر، دورود 66 میلی‌متر، ازنا 48 میلی‌متر، الیگودرز 34 میلی‌متر، کوهدشت95 میلی‌متر، نورآباد 138.5 میلی‌متر و الشتر 84 میلی‌متر بوده است.بیشترین بارندگی‌ها با 138.5میلی‌متر مربوط به شهرستان نورآباد و کمترین با 34 میلی‌متر مربوط به الیگودرز بوده است.

خشکسالی‌های چندسال اخیر در استان سبب کم شدن آب سفره‌های زیرزمینی و برخی از رودخانه‌های استان نظیر کشکان شده است و این امر می‌طلبد که مسئولین امر تدبیری برای لرستانی که زمانی به پرآبی معروف بود بیندیشند.

پنج دشت لرستان در لیست ممنوعه قرار گرفتند

در این رابطه نادر مختاری معاون حفاظت و بهره‎برداری شرکت آب منطقه‎ای لرستان با بیان اینکه در ۶۰۹ محدوده مطالعاتی کشور، ۳۳۳ محدوده ممنوعه و ممنوعه بحرانی اعلام شده است، اظهار کرد: این بدان معناست کهبرای برداشت آب و مدیریت آب سطحی در این دشت‌ها دچار مشکل هستیم.

وی با اشاره به اینکه در لرستان کوهدشت و رومشکان به عنوان دو دشت ممنوعه اعلام شدند و تمدید ممنوعیت برداشت آب از آن‌ها نیز ماه گذشته از سوی وزارت نیرو انجام شد، تصریح کرد: همچنین وزارت نیرو اعلام کرده است پنج دشت دیگر لرستان ( خرم آباد، ازنا، اشترینان، دورود و بروجرد) نیز جزو دشت‌های ممنوعه قرار گیرند.

مختاری با تاکید براینکه با ممنوعه شدن هر دشت تمام بحث‌های توسعه‌ای استان تحت شعاع قرار می‌گیرد، تاکید کرد: با مطرح شدن بحث پانزدهیمن مصوبه شورای عالی آب کشور که وزارت نیرو و دولت عتقادی به آن ندارند.

وی تصریح کرد: برای تامین امنیت غذایی ۹۲ درصد منابع آب زیرزمینی و سطحی در بخش کشاورزی صرف می‌شود و این درحالیست که تاکید شده بود سند ملی آب باید به روز شود اما با گذشت سه سال از این موضوع هنوز بازنگری و اصلاح نشده در حالیکه تدوین این سند در زمان ترسالی بوده و در خشکسالی قرار داریم.

معاون حفاظت و بهره‎برداری شرکت آب منطقه‎ای لرستان با بیان اینکه در چند سال اخیر میزان آب‌های سطحی در لرستان ۱۲.۵ میلیارد مترمکعب اعلام شده است و این درحالیست که هم اکنون این میزان به یک چهارم رسیده است.

وی با تاکید بر اینکه متاسفانه شاهد کاهش ۸۰ درصدی آب رودخانه‌های استان هستیم و اکثر آنها خشک شدند، بیان کرد: بنا بود هفت میلیارد تومان اعتبار برای اجرای طرح تعادل بخشی منابع آب تزریق شود اما هنوز ریالی از آن پرداخت نشده و سوال اینجاست با چه اعتباری کنتور هوشمند بر روی چاه‌های استان نصب کنیم، حل مشکلات استان در گرو تخصیص ردیف اعتباری و اجرایی شدن و مصوبات قانونی است.

ممنوعه شدن پنج دشت در لرستان درحالیست که مهندس محمدتقی توکلی مشاور وزیر نیرو پیش از این گفته بود: شرایط برخی از این استان‌ها از لحاظ مصرف آب زیرزمینی شرایط خوبی ندارند و در برخی استان‌ها مثل لرستان،شرایط بهتر بوده و چنانچه مورد توجه قرار نگیرد دشت‌های این استان هم مورد تهدید قرار می‌گیرند.

توکلی اظهار کرد: در حال حاضر 509 محدوده مطالعاتی در کشور داریم که حدود 1000 دشت را شامل می‌شوند. از این تعداد محدوده 357 مورد نه تنها فاقد ظرفیت توسعه‌اند بلکه دارای وضعیت بحرانی هستند. یعنی در دشت‌های ممنوعه ظرفیت و پتانسیل آب به گونه‌ای شده است که توان اضافه برداشت وجود ندارد.بطور کلی کمبود و کاهش آب منجر به کاهش ذخایر آب‌های زیرزمینی در اکثر مناطق کشور شده است و باید برای احیا و تعادل بخشی منابع و مصارف طرح و برنامه داشته باشیم البته این طرح در شرکت ‎ های آب منطقه ای وجود دارد که نیازمند توجه مسئولین و تقویت منابع مالی است.

جنگ خانه به خانه آب شروع شده است

در این‌باره قاضی محمدتقی شاکرمی معاون پیشگیری از وقوع جرم دادگستری لرستان با بیان اینکه جنگ خانه به خانه آب شروع شده است به گونه‌ای که حتی کوهدشت در حوزه آب شرب مشکل دارد، بیان کرد: مدیریت و نظارت بر مسأله آب ضرورت دارد و باید مورد توجه قرار گیرد چراکه عدم تعادل در تقسیم و توزیع آب باعث بروز مشکلاتی شده است.

وی با تاکید براینکه مدیریت بهینه‌سازی مصرف آب امری ضروری است، خاطر نشان کرد: در استان شعب خاصی را در دادسرا و دادگاه عمومی برای رسیدگی به پرونده‌هایی با موضوع آب لحاظ کردیم تا به این مهم رسیدگی شود.

عضو شورای قضایی استان آموزش، اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی در مدیریت مصرف آب مهم قلمداد کرد و با اشاره به اینکه چنانچه توزیع عادلانه آب، رعایت می‌شد امروز شاهد وجود مناطق کویری در کشور نبودیم،تاکید کرد: دستگاه‎های ذیربط نسبت به دادن مجوزها برای استفاده از منابع آب اهتمام ویژه داشته باشیم.امروز با بحران آب مواجه نیستیم بلکه با فاجعه آب مواجه‌ایم و متأسفانه عدم ارتقای آموزش‌های عمومی مزید بر علت شده است.

وی بر مشارکت سمن‎ها در راستای حل مشکل آب تاکید کرد و یادآور شد: سمن‌ها می‌توانند فعالیت داشته باشند اما باید نگاه اجتماعی این سمن‌ها تقویت شوند.

براساس صحبت‌های قاضی شاکرمی معاون پیشگیری از وقوع جرم دادگستری لرستان، تشکل‌های مردم نهاد به عنوان دیده‌بان جامعه می‌توانند نقش بسیار پررنگی در حل مسائل آب داشته باشند مشروط براینکه دسترسی آزاد به اطلاعات و آمارهای مورد نیاز برای تحلیل مسائل مورد نظر وجود داشته باشند و مورد استقبال دستگاه‌های اجرایی قرار گیرند، همچنین این نهادها باید از نیروهای متخصص و توانمند در حوزه آب برخورد باشند تا در مسائل بتوانند نظرات تخصصی و کارشناسی ارائه دهند.

هیچ توجهی به موضوع پیشگیری از هدررفت منابع آب نشده است

در این‌باره داریوش پروانه معاون قضایی دادگستری لرستان نیز با بیان اینکه موضوع آب در استان همت جدی می‌خواهد چراکه جایگزینی برای آن وجود ندارد و این درحالیست که آب به حیات انسان وابسته است و چنانچه زمانی نفت تمام شود با منابع جایگزین آن را برطرف می‌سازیم، اظهار کرد: در چند سال اخیر هیچ توجهی به موضوع پیشگیری از هدررفت منابع آب نشده است و زمانی برای حفر چاه آب وام می‌دادند و این روند به گونه‎ای ادامه یافت که امروز شاهد وجود دشت‌های ممنوعه (کوهدشت و رومشکان)در استان هستیم.

وی با بیان اینکه مختصات چاه‌های مجاز در پرونده‌ها مشخص نیست و معلوم نیست در چه موقعیت جغرافیایی قرار دارند، اضافه کرد: فاصله چاه‌ها در برخی روستاها به ۵۰۰ تا ۳۰۰ متر رسیده است و افراد از چاه یکدیگر نیز برداشت آب می‌کنند، باید طرحی پیاده شود که سهمیه آب افراد کم و مدیریت کنیم.

افراد مکلف به نصب کنتور هوشمند بر چاه‎های خود هستند

پروانه با بیان اینکه افرادی که چاه دارند مکلف به نصب کنتور هوشمند هستند، تصریح کرد: همچنین مهم‌ترین راه پیشگیری از هدر رفتی آب تجمیع چاه‌هاست.

معاون قضایی دادگستری لرستان گفت:حل موضوع آب تنها با وزارت نیرو حل نمی‌شود بلکه سایر دستگاه‌ها باید ورود جدی پیدا کنند، ماده یک قانون آب می‌گوید، این ماده حیاتی جزو مشترکات عمومی است و براساس مصالح عمومی زیرنظر وزارت نیرو توزیع می‌شود. در شرایط بحرانی وزارت نیرو باید استفاده از چاه‌های زیرزمینی را متوقف و سلب کند، دستگاه‌های اجرایی باید با ادارات کل آب منطقه‌ای استان‌ها هماهنگ باشند و تصمیم بگیرند. حداقل برای حفظ وضعیت موجود آب شرب تلاش کنیم.

پروانه در مورد میزان اراضی کشاورزی استان اظهار کرد: تا زمانی که طرح کاداستر اجرایی نشود نمی‌توان میزان این اراضی مشخص شود در حال حاضر اسناد مشاعی است و برای توزیع عادلانه آب باید کارشناسان زمین افراد را شناسایی کنند.

معاون قضایی دادگستری لرستان با اشاره به اینکه برداشت از آب‌های سطحی با موتور در حاشیه رودخانه‌های استان عنوان کرد: برخی افراد برای زمین‌های اطراف رودخانه‌ها مجوز نمی‌گیرد و به راحتی مبادرت به برداشت از رودخانه کردند و این سبب کم‌آبی رودخانه کشکان شده است.

در لرستان با وجود خشکسالی‌های مستمر و شدیدی که رخ داده منابع آب‌های سطحی منطقه خشک یا بسیار کم شده و سفره‌های زیرزمینی با افت سطح ایستابی شدیدی روبرو شدند موضوعی که باید با فرهنگ‌سازی در بین کشاورزان میزان مصرف از سفره‌های آب زیرزمینی را به حداقل رساند.

تغییر اقلیم در تنش آبی تاثیر گذار بوده است

در این باره نیز مهدی سجادی مدیر حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای لرستان با بیان اینکه در سطح کشور بحران آب وجود دارد شاید در گذشته به این مسأله به عنوان یک حادثه نگاه می‌کردیم، افزود: 17 سال است خشکسالی در کشور وجود دارد و باید این مسأله را بپذیریم.متأسفانه در این مدت به بخش منابع، مخازن و ذخایر آب خسارت وارد شده است و چنانچه در در سال‌های بعد چندین سال متوالی هم ترسالی داشته باشیم باز هم جبران نمی‌شود.متأسفانه شاهد تراکم خاک و از بین رفتن مرتع و جنگل هستیم و چنانچه دستگاه‌ها تعاملی با آب منطقه‌ای نداشته باشند راه به جایی نمی‌بریم.

مدیر حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای لرستان با تاکید براینکه در بحث تنش آبی تغییر اقلیم تأثیرگذار بوده است، زمانی در خرم‌آباد شاهد بارش برف‌های سنگین بودیم اما امروز اکثر بارش‌ها به صورت باران و بسیار محدود شده است، بیان کرد: امروز نسبت به سال گذشته از لحاظ بارش عقب هستیم و سال خشکسالی در پیش داریم.

وی با بیان اینکه براساس قانون تعیین تکلیف چاه‌های فاقد پروانه(غیرمجاز) براساس بخش‌نامه‌ها افرادی که قبل از سال 85 مبادرت به حفر چاه کردند و از وزارت نیرو مجوز دارد، صدمه بسیار زیادی به بخش چاه‌ها وارد کرده است، عنوان کرد: امروز به جایی رسیدیم که حتی پرکردن چاه هزینه‌بر شده است.

مسدود شدن 350 حلقه چاه در استان لرستان

سجادی با اشاره به اینکه در گذشته بین 35 تا 40 حلقه چاه دهنه گشاد داشتیم که با اجرای قانون فوق به بیش از 2000 حلقه غیرمجاز رسید، افزود: این درحالیست با همین اعتبارات اندک ۳۵۰ حلقه چاه را با کمک دلسوزانه دادگستری و نیروی انتظامی مسدود کردیم.

وی، عدم همکاری و تعامل در بحث کشت گیاهان و محصولات آبدوست را از دیگر مشکلات حوزه آب عنوان کرد و با بیان اینکه درخصوص تصویب قوانین، گفت: زمانی که مجلس مصوب می‌کند بخشودگی آب‌بها و حق‌النظاره چاه‌های کشاورزی به این معناست که آب رایگان است و هر کسی به هر اندازه می‌خواهد می‌تواند استفاده کند.

مدیر حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای لرستان بیان کرد: وزارت نیرو از تصویب مصوبه سال 84 تاکنون یک ریال بابت برداشت و استفاده از منابع آب زیرزمینی از هیچ کشاورزی نگرفته است و این قوانین باعث شد وضعیت منابع آب به این حد برسد.

وی افزود: سطح آب در دشت کوهدشت زمانی 20 متر بوده الان رسیده به 80 تا 90 متر و کل ضخامت دشت آبرفت کوهدشت بیش از 100 متر است، چنانچه فکری به حال این چند متر باقی مانده نشود و کشت ذرت و چغندر همچنان ادامه پیدا کند تا چند سال آینده باید کشاورزان از کوهدشت مهاجرت کنند.

مدیر حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای لرستان معضل بسیار مهم امروز استان را وجود چاه‌های صنعتی دانست و با اشاره به اینکه نظارتی روی آنها نمی‌شود و سبب هجوم کشاورزان غیربومی و مهاجم به استان شده که آب و خاک را به تاراج می‌برند، یادآور شد: کشاورزان مهاجم آنقدر نیترات، نیتریته و گوگرد به محصول می‌زنند که خاک را آلوده کردند.پیشنهاد می‌شود ارزش‌گذاری واقعی آب انجام شود، قوانین توزیع عادلانه آب، سند ملی آب و اصلاح الگوی کشت را بازبینی و اصلاح کنند.

خروج از مشکل بحران آب نیازمند عزم ملی بوده و لازم است تمامی دستگاه‌ها و نهادهای کشور در برون رفت از این موضوع مشارکت داشته باشند، براساس گزارش‌های سازمان‌های جهانی، آب بزرگترین چالش و بحران دنیاست و در کشور ما از مرز هشدار گذشته است و این موضوعی است که لرستان نیز از آن مستثنی نبوده است.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری ایسنا، تاریخ 24 دی 96، کد مطلب: 96102412553: www.isna.ir