شعارسال: خبرنگار بین الملل در مورد گسترش سلفی گری و تکفیریت در جهان با حجت الاسلام سید میثم همدانی استاد برجسته حوزه علمیه پاکستان و فعال فرهنگی در کشور پاکستان گفت‌وگو کرد. متن ذیل تقدیم حضور می شود:

موضع علماء اهل سنت در مورد گسترش سلفی گری چیست؟

قبل از همه از حضرتعالی برای بوجود آوردن این فرصت در مورد بیان دیدگاه ها تشکر می کنم.

مسأله تکفیریت یکی از مسائل مهم جهان اسلام است که با پشتوانه جهان کفر در عصرحاضر برای مسلمین یکی از معضلات شده است. درباره بوجود آمدن این پدیده صاحب نظران به حق معتقدند تکفیریت را در حال حاضر جهان غرب بخاطر جلوگیری از نفوذ و گسترش اسلام در زمین های مسیحیت نشین رواج داده است. البته تکفیریت جزو مسائل است که در تاریخ وجود داشته است و بنده در یکی از تحقیق ها به این مطلب اشاره کردم که حتی علمای سلفی هم با مسئله تکفیریت مواجهه بوده اند و آن را حرام دانسته اند. علمای اهل سنت بالاجماع تکفیریت یک مسلمان را حرام می دانند و حتی برخی از بزرگان اهل سنت تکفیر کلمه گو را حرام دانسته اند.

در عصر حاضر بویژه در شبه قاره هند و پاکستان عموم علمای اهل سنت تکفیریت را حرام می دانند. برخی از مفتیان اهل سنت به خاطر مخالفت با مسأله تکفیر خودشان هدف تکفیریت قرار گرفته اند که می تواند اسم مفتی دکتر سرفراز نعیمی موسس و مدیر جامعه نعیمیه شهر لاهور را اسم برد. وی چند روز قبل از شهادت خودش علیه یکی از حرکت های تکفیری تروریستی فتوی داده بود و هنگام نماز در پی انفجار یک انتحاری تکفیری در شهر لاهور مرکز ایالت پنجاب پاکستان جان خود را داد. برادر وی مفتی راغب نعیمی در مراسم سالگردش گفته بود ما باید در این مورد تامل بکنیم که اگر مسئله مهم ترور یک شخصیت برجسته دینی ای مانند مفتی سرفراز نعیمی فراموش شود دیگر نهادهای دولتی ما برای مردم عادی می خواهند چگونه احقاق حق بکنند.

وی گفته بود مسئله ترور شخص وی و بازداشت عوامل قتل وی نیست. مسئله این است یک گروه به اسم اسلام دارد قلدری می کند و در مدارس دینی حوزه های علمیه حضور دارد و لازم است تا رهبران معنوی این حرکت را برای عمومی معرفی کنیم.

همچنین یکی دیگر از شخصیت های سنی پاکستان مولوی ارشد القادری در این مراسم گفته بود مردم باید بدانند میان جهاد و فساد فرق است. کسانیکه امروز به اسم صحابه دارند حرکت های مسلحانه انجام می دهند فساد است نه جهاد.

همچنین یکی از روحانیون معروف سنی و رهبر تحریک منهاج القرآن پاکستان در سال ۲۰۱۰ میلادی کتاب ۶۰۰ صفحه ای را بعنوان فتوی تاریخی خود علیه تکفیریت و تروریسم منتشر کرده است. عنوان این کتاب تروریسم و فتنه خوارج است. این کتاب با حضور ده ها روحانی سنی در لندن رونمایی شد و هزاران روحانی سنی آن را مورد تائید قرار داده اند. وی در این کتاب در باب قتل مسلمانان نوشته است کسانیکه در پی اختلافات سیاسی، فکری یا اعتقادی خود اکثریت مسلمانان را کافر، اهل بدعت یا مشرک می دانند و آنها را قتل می کنند باید بدانند که نزد خدا و رسول خدا (ص) حرمت جسم و جان و مال وآبروی یک مومن خیلی اهمیت دارد، نبی خدا حرمت مومن را بیش از خانه خدا محترم دانسته است. قتل یک مسلمان با استفاده از سلاح که جرم خیلی بزرگی است رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم نشانه رفتن به سوی یک مسلمان را بوسیله سلاح منع کرده است و کسی که این کار را انجام دهد آن را ملعون و مردود دانسته است.

از این نظر ما مشاهده می کنیم که در حال حاضر بیشترین سهم ترویج تکفیریت را سلفی گری بعهده خود گرفته است و این خطری است که خود برادران اهل سنت هم به آن توجه ی ویژه دارند. شاهد این مطلب کنفرانس اهل سنت به ریاست مفتی جامعه الازهر دکتر احمد الطیب و دیگر شخصیت های برجسته و سراسر جهان سنی در کشور چچن برگزار شده است. در این کنفرانس که عنوان اهل سنت چه کسانی هستند هیچ سلفی ای و روحانی عربستانی دعوت نشد و موجب خشمگین شدن آنها شد. در واقع روحانیون سنی از گسترش سلفی گری اعلام نگرانی کردند و آنها جزو جرگه اهل سنت نپذیرفتند. همین مسئله در سایر اهل سنت مشاهده می شود. یکی دیگر از مسائل که اهل سنت را به شدت از دست سلفی ها به رنج آورده است مسئله زیارت قبر رسول خدا )ص( و حرم اهلبیت )ع( و اصحاب در کشور عربستان است. عکس و ویدیو های درگیری تقریبا روزانه ای میان روحانیون سنی و سلفی ها در مدینه در شبکه های اجتماعی از جمله فیسبوک و دیگر جاها منتشر می شود. این مسئله باعث شده است سنی ها بشدت از عملکرد سلفی ها ناراحت باشند و تفکر سلفیت را برای جوانان امت اسلامی زهر قاتل می دانند.

و از طرف دیگر علمای اهل سنت بشدت ناراحت اند که فکر وهابیت خلاف اصول مسلمه اسلام هست و این نباید بعنوان اسلام مطرح شود، بلکه انها دشمنان اسلام و مسلمانان اند.

برای مقابله با این معضلات در جامعه اسلامی چه روشی می شود اتخاذ کرد؟

ببینید جامعه اسلامی کنونی دیگر مانند گذشته نیست. وجود ابزار های گسترده اجتماعی و روابط عمومی موجب شده است اکنون دیگر اخباری نیست که مخفی بماند. مردم عادی از رویداد های جهان اطلاع دارند. منتها اصل مسئله تفسیر ها است. از یک رویداد چه تفسیری ارائه می شود. این جا وظیفه روشنگری اهمیت زیادی پیدا می کند. به نظر بنده ما در میدان روشنگری عقب هستیم. در میدان نبرد برنده بازی می شویم ولی در میدان تبلیغ کم کاری و برخی جا ها غفلت دیده می شود و این باعث می شود در افکار عمومی محکوم شویم. به نظر من مهم ترین کار برای مواجهه شدن با معضلات کنونی در جامعه اسلامی روشنگری برای عموم مردم و بویژه برای جوانان است. باید مسائل مختلف بطور دقیق، صحیح و به زبان های مختلف برای عموم جوانان مطرح شود و تببین شود. دشمن می آید و از مقدسات و موارد مورد احترام عموم مسلمین سوی استفاده می کند و چهره منفی پیروان اهلبیت و جبهه حق را برای عامه مردم ترسیم می کند.

بنده در زمان تبلیغ در یکی از شهرهای پاکستان بودم ، یکی از دوستان برای من ده حلقه سی دی ویدیویی آوردند و گفتند که این سی دی ها را برای تهییج و دادن روحیه ضد شیعی به تروریست ها و عوامل انتحاری نشان می دهند تا آنها با علاقه فراوان و بنیت ثواب به شیعیان حمله می کنند. بنده این سی دی ها را مشاهده کردم اغلب فیلم های آن که به اسم ریالتی میدیا منتشر شده بود تکه های بریده شده فیلم ها بوده که شامل سخنرانی های مداح ها و یا برخی از محفل های آنچنانی بود که در آن به مقدسات اهل سنت توهین شده بود یا برخی از قطعات را طوری بریده بودند که از آن سوی استفاده می شد. خوب برای مقابله با این کار باید روشنگری کرد. فتوی رهبر انقلاب اسلامی حضرت آیت الله خامنه ای در این مورد یک گام خیلی موثر و پشتوانه دلسوزان اسلام بوده است. حتی خود اهل سنت به این فتوی استناد می کنند. به نظر من فعالیت جبهه باطل در اغفال و شایعه پراکنی و ایجاد شبهه خیلی زیاد است و در مقابل این کار روشنگری خیلی کم انجام می شود. باید این کار به جد دنبال کنیم.

در کنار روشنگری باید برای خودی ها هم بصیرت افزایی انجام دهیم. در سراسر دنیا نیروی جوان استعداد خیلی عالی دارند که عاشق انقلاب و راه امام هستند. برای جذب این جوانان در شبکه های اجتماعی با روش های متناسب منطقه ای اقدام شود. به آنها آموزش داده شود. باید به خودی ها یاد بدهیم چگونه از حق خود دفاع کنند، چگونه از حق تبلیغ کنند. نباید برای انجام کار درست مانند تبلیغ مذهب حق به دام توطئه گران انگلیسی گرفتار شوند. مفاهیم اتحاد اسلامی، مقاومت، انقلاب، انسجام و اتحاد داخلی وغیره برای جوانان تبیین شود. سطح سواد جوانان شیعه را بالا ببریم تا بتوانیم علیه معضلات کنونی موجود در جوامع اسلامی را کنترل کنیم.

از نظریه سلفی گری و تکفیریت چه کسی حمایت می کنند و هدف آن ها از این اقدام را چه گونه ارزیابی می کنید؟

پشتیبانان تکفریت در جهان مشخص هستند. به برکت همین رسانه های اجتماعی بالاخره این روزها همه تاحدی از پشت پرده جریانات آگاه شده اند. اتفاقا رییس جمهور جدید آمریکا در تبلیغات انتخاباتی و جاهای دیگر اعتراف کرده است که گروه تروریستی تکفیری را آمریکا درست کرده است. در جاهای دیگر که این گروه های تکفیری وجود دارند هم مشخص است کی از آنها پشتیبانی می کنند. نطفه همه این گروه های تروریستی تکفیری در جریان جنگ علیه روسیه در افغانستان که به اسم جهاد افغانستان شروع شده بود، گذاشته شده بود. اکنون مقالات و کتاب های زیادی در این مورد وجود دارد. مقامات و کشورها حتی بطور رسمی هم اعلام کرده اند در آن زمان پشتیبانی این حرکت مسلحانه و ساخت این گروه ها عمدتا از سوی سه کشور عربستان، پاکستان و آمریکا انجام شده است. در حال حاضر در جریان فتنه سوریه هم ما شاهد هستیم که کشورهای عرب و برخی کشورهای غیر عربی، آمریکا و رژیم صیهونیستی هر کدام با یک سیستم خاص خود از مسلحین و گروه های مسلح تکفیری تروریستی پشتیبانی می کردند. این گروه ها در سوریه و عراق فعال بودند. این چیزی نیست که از کسی پوشیده باشد.

هدف از پشتیبانی این گروه ها هم با توجه به اهداف کشورها فرق می کند. آنچه که برای ما مهم است این است که هدف اصلی آمریکا و رژیم صیهونیستی از این جریان چه بوده است. اقدامات فجیع گروه های تکفیری چه اندازه به نفع این کشورها بوده اند. به نظر من غیر از کشورهای منطقه که به دنبال اهداف خود بوده اند، بیشترین سودی را کشورهای غیر مسلمان برده اند. بیشترین نگرانی کشورهای غربی از گسترش اسلام در این کشورها است. آمار فروش کتاب های دینی اسلامی نشان می دهد جوانان غربی گرایش شدیدی بسوی اسلام پیدا کرده بودند. فعالیت گروه های تکفیری و جنایت های آنها بویژه این جنایت ها به اسم اسلام و خدا و رسول و قرآن انجام می شود به آنها فرصت می دهد تا اسلام را یک دین تروریستی و دور از عقل و منطق معرفی کنند. از این کار استفاده می کنند و نسل جوان خود را از اسلام دور نگه می دارند. در فضای مجازی اگر در مورد مذهب شیعه جستجو کنیم می بینیم معرفی خیلی بدی از مذهب شیعه انجام شده است. مراسم عزاداری ها به صورت یک مراسم غیر عقلانی و مجموعه اعمال خلاف فطری انسانی معرفی می شود. همه این تلاش ها به خاطر دور نگه داشتن جوانان مسیحی از نزدیک شدن به اسلام است.

از سوی دیگر رژیم صیهونیستی از اقدامات گروه های تکفیری بیشترین نفعی را می برد. چون مسلمانان و جوان های که باید برای آزادی قبله اول علیه رژیم صیهونیستی فعال می شدند اکنون علیه کشورهای اسلامی و یکدیگر جبهه گرفته اند. تا زمانی که اوضاع کشورهای اسلامی به هم ریخته باشد خیال رژیم صیهونیستی راحت است. به همین علت است که شبکه های پیچیده در کشورهای اسلامی را بوجود آمده اند و وظیفه اصلی آنها اغفال و جذب جوانان برای این گروه های تکفیری است.

وضعیت تکفیری در پاکستان را چه گونه ارزیابی می کنید؟

تکفیریت پاکستان یک فرق عمده با تکفیریت جهان دارد. برخلاف جاهای دیگری در پاکستان بیشترین گروه های تکفیری متشکل از نیروهای اهل سنت دیوبندی است. در یک تحقیقی که چند سال قبل انجام شده بود آن زمان گروه های مسلح موجود در پاکستان بیش از ۱۰۰ گروه بودند که بیش از نود در صد این گروه ها گروه های سنی دیوبندی بودند. مطابق آن تحقیق تنها یک گروه سلفی وابسته به القاعده وجود داشت. این گروه های مسلح دیوبندی فعالیت های مختلفی دارند ولی درمیان آنها گروه های تکفیری ای هم وجود دارد که عمده فعالیت آنها ترور شیعیان و اقدام علیه ایران است. می توانیم بعنوان نمونه گروه سپاه صحابه، لشکر جنگوی، جند الله . . . را نام برد، با مطابق این تحقیق برخی از این گروه های برای آموزش نیروهای خود هم پیمان هستند و برای پیشبرد اهداف خود به یکدیگر کمک می کنند اگر چه عرصه فعالیت آنها مختلف است.

این گروه ها در زمان صدام از کشور عراق و هم اکنون از سوی برخی کشورهای عربی پشتیبانی می شوند و فلسفه وجودی آنها ایجاد تفرقه و تکفیر گروه های مسلمانان است. شما نگاه کنید سپاه صحابه که اکنون از سوی دولت پاکستان رسما ممنوع الفعالیت اعلام شده است اگرچه به اسم دیگری بنام اهل سنت و الجماعت فعالیت می کند، غیر از شیعه خود سنی ها را هم تکفیر کرده است. شخصیت های برجسته اهل سنت پاکستان توسط این گروه های تکفیری به قتل رسیده اند. تکفیری ها مخالف برگزاری جشن های میلاد رسول خدا (ص) توسط سنی ها هستند. در یکی از حوادث شهر کراچی جمعی از رهبران یک گروه سنی در پی انفجار بمب کشته شدند. فعالیت این گروه های تروریستی و پشتیبانی برخی کشورها در پرونده های مختلف تحقیقاتی مشخص شده است.

غیر از این عده ای کوچک که توسط خارج و برخی منافقین داخلی مورد حمایت قرار می گیرند عموم مردم و رهبران دینی چه شیعه و چه سنی مخالف حرکت های تکفیری هستند. در پاکستان سنی ها به دو قشر عمده تقسیم می شود، بریلوی ها و دیوبندی ها. تعداد خیلی کم سلفی وهابی هم وجود دارد. عمدتا سنی های پاکستان بریلوی ها هستند. بریلوی ها جمعا مخالف تکفیریت هستند و همچنین رهبران عمده دیوبندی ها هم رسما مواضع خود را علیه تکفیری ها اعلام می کنند. پشتیبان اصلی تکفیری های موجود در پاکستان کشورهای حامی تروریسم به رهبری آمریکا و انگلیس و صهیونیست ھا هستند.

راه حل برای مقابله به این نظریه را بیان کنید؟

راه حل اصلی مقابله با این نظریه روشنگری است. تکفیریت در واقع یک فتنه است که جوامع اسلامی و جوانان مسلمانان را هدف قرار داده است. فتنه را باید با روشنگری شکست داد. به نظر من موثر ترین راه برای روشنگری فضای مجازی است. منتها باید توجه داشته باشیم چگونه وارد فضای مجازی بشویم و چگونه روشنگری کنیم که منجر به اتفاق خوب باشد. متاسفانه فعالیت رسانه ای در این کورد خیلی کم رنگ دیده می شود و فعالیت موثری هم که انجام می شود خیلی کم تر به زبان های بین المللی است. درمیان ما اگر بگوئیم ۹۰ در صد تولیدات ما برای خودما است اشتباه نگفته ایم. بعنوان نمونه همین جبهه مقاومت اخیر در سوریه و عراق را نگاه کنیم. چه اندازه مستند ها و گذارش ها و نوشته و روشنگری در این رابطه انجام شده است. و کارهای تولید شده چه اندازه به زبان های بین المللی برای مخاطبین اردو زبان و زبان هاء دیگر بوده اند. بیشترین کار تولید شده برای خودما بوده است. آن مخاطب که نیاز به این روشنگری دارد هیچ سودی از این همه حجم کارهای تولید شده نمی برد. من فکر می کنم باید یک فکر اساسی برای انجام یک سری کارهای بصیرت افزایانه و روشنگرایانه انجام شود.

در آخر می خواهم بطور خلاصه جمع بندی کنم. گسترش تفکر سلفیت و تکفیریت در جهان و بویژه در پاکستان معلول چند علت است. اول جهالت یعنی دستگاه های تکفیریت ساز و تبلیغ وهابیت بویژه عربستان سعودی از جهالت عامه مردم سوی استفاده می کنند. مردم نسبت به اعتقادات والای تشیع آگاهی کافی ندارند، اینجا پیش فرض ها را خودشان طراحی می کنند و با استفاده از عناوین مقدس که بخاطر سرزمین وحی و داشتن جایگاهی دینی به خود گرفته اند مردم را فریب می دهند.

بطور نمونه همین حادثه اخیر حج که در منی هزاران نفر کشته شدند با استناد به برخی مصاحبه ها ، در برگشت از سفر حج مامورین ویژه و مبلغین در میان حجاج پاکستانی در هواپیماها حاضر شدند و داستان های ساختگی برای آنها تعریف کردند و از این حاجی ها خواستند در برگشت به مناطق خود همین داستان را برای دیگران نقل کنند.

عامل دیگر گسترش و نفوذ سلفیان و عقائد وهابیت فقر مردم و رهبران دینی خود فروخته است. وهابیت از برخی روحانیون خود فروخته کمک می گیرد و آنها به ازای دریافت پول های هنگفت سخنگوی سلفیت در جامعه می شوند و مردم را به دفاع از سیستم سلطه وهابی می کنند.

اینجا نقش دولت را هم نمی توان نادیده گرفت. دولت حتما فرصت ها را در اختیار می گذارد تا تفکر تکفیریت گسترش پیدا کند. نهادهای مقتدر در پی منافع خود به عوامل تکفیریت اجازه می دهند فعالیت بکنند و تفکر تکفیری را گسترش بدهند.

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری رسا، تاریخ انتشار: 21 بهمن 1396، کدخبر: 554407، www.rasanews.ir