شعار سال: سیاست ایران روز به‌ روز بیشتر دوقطبی می‌شود و فعالان سیاسی اما لحظه به لحظه بیشتر از ضرورت جلوگیری از دوقطبی شدن جامعه می‌گویند. سیاست ایران در 40 سال گذشته دستخوش تغییرات بسیار بوده است و در برهه‌های متفاوت رقبا واکنش‌های متفاوتی را در مقابل یکدیگر داشته‌اند. به گونه‌ای که جریان شناسی اولیه سیاست در ایران با تغییرات زیادی روبه‌رو شده است و دیگر رقبای سنتی سیاسی با یکدیگر رفتار یکسانی ندارند. دیگر نه چپ به معنای سنتی خود در سیاست است و نه راست در سیاست مفهوم سال‌های اولیه انقلاب را دارد. اما در این میان تغییرات سیاسی بسیاری از رقبای سیاسی را نیز در کنار یکدیگر به عنوان متحد قرار داده است. به طوری که در سال‌های اخیر رقبای سیاسی انتخابات در سال‌های 76، 80 و 84 به عنوان متحد یکدیگر در انتخابات 92 از یک کاندیدا حمایت کردند. اما با این حساب پای جریان‌های نو در سیاست ایران باز شده است. جریان‌های رادیکال از یک سو و جریان معتدل در سوی دیگر فضای سیاسی ایران، معیار وزن‌کشی‌ها در سیاست شده‌اند. سیاست در ایران دیگر دوقطبی چپ و راست یا اصلاح‌طلب و اصولگرا را تجربه نمی‌کند بلکه این روزها معیار اعتدال و افراط است. در این میان اما با اتفاقاتی که در این سال‌ها در سیاست ایران رخ داده است جناح‌های سیاسی بیشتر به سمت دوقطبی افراط و اعتدال سوق داده شدند. به گونه‌ای که در انتخابات اخیر ریاست جمهوری، اسحاق جهانگیری مسیر انتخابات را انتخابی میان راه و بیراهه ترسیم کرد. مسأله‌ای که البته نشان از یک شکاف میان سیاستمداران دارد. شکافی که این روزها برخی از سیاستمداران از جمله اسحاق جهانگیری از ضرورت کم‌کردنش سخن گفته‌اند. راهبردی که با عناوین مختلف از جمله «آشتی ملی»، «گفت‌وگوی ملی» و «تفاهم ملی» مطرح شد.

پیشنهاد راهبرد گفت‌وگوی ملی

بحث‌ها از یک پیام توئیتری داغ شد. پیامی که توسط اسحاق جهانگیری معاون اول دولت مخابره شد. اردیبهشت ماه سال جاری بود که جهانگیری در توئیتر خود نوشت: «روزی دیگر و مرحله‌ای دیگر آغاز شده، روز تفاهم ملی، گفت‌وگوی ملی و روز مشارکت و همکاری ملی برای برداشتن گام‌های بلندتر به سوی توسعه همه جانبه است.» این توئیت چراغ سبزی برای فعالان سیاسی کشور بود تا در قالب یک راهبرد به سوی اتحاد حرکت کنند. چراغ سبزی که اول موتور نمایندگان مجلس را روشن کرد تا کمیته را تحت عنوان «کمیته گفت‌وگوی ملی» در بهارستان راه‌اندازی کنند. احمد مازنی، عضو کمیته «گفت‌وگوی ملی» فراکسیون امید مجلس در همان روزها از تشکیل کمیته مشترک ۱۵ تا ۲۰ نفره با حضور اعضای فراکسیون‌های مجلس در آینده نزدیک خبر داده بود. چندی پیش اما این تصمیم به ثمر نشست.

گفت‌وگوی ملی چه می‌خواهد؟

اختلاف نظر بر سر اینکه گفت‌وگوی ملی چه اهدافی را دربرمی‌گیرد، وجود دارد. بهزاد نبوی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب چندی قبل در رسانه‌ها موضوعی را تحت عنوان «صلح دوفاکتو» مطرح کرد. او در توضیح راهبرد خود در گفت‌وگو با «ایران» تثبیت منافع ملی و جلوگیری از دخالت این منافع در رقابت‌های سیاسی را راهبرد گفت‌وگوی ملی عنوان کرد. وی در ادامه با بیان این نکته که اصولگرایان میانه‌رو «پل» گفت‌وگوی ملی شوند، تصریح کرد: «تعامل گروه‌های سیاسی با یکدیگر بر سر منافع ملی است. این می‌تواند نقطه اشتراک ما باشد. ما باید با هم گفت‌وگو کنیم. نقاط اختلاف در حوزه منافع ملی با گفت‌وگو حل می‌شود. ما معتقدیم سرمایه‌گذاری خارجی یا برجام در حیطه منافع ملی است اما شاید برخی این نظر را قبول نداشته باشند. باید با یکدیگر بر سر منافع ملی گفت‌وگو کرد.»

سایر نظرات درباره گفت‌وگوی ملی چیست؟

در این میان برخی از چهره‌های سیاسی راهکار‌های دیگری را برای به نتیجه رسیدن گفت‌وگوی ملی پیشنهاد دادند. احمد مازنی، رئیس کمیته گفت‌وگوی ملی مجلس شورای اسلامی گفته است که مجلس می‌تواند پایه اساسی انجام این گفت‌وگو‌ها شود. در فضای سیاسی و احزاب نیز، حسین کمالی رئیس خانه احزاب کشور اعلام کرده است که این تشکل آمادگی میزبانی این گفت‌وگو‌ها را دارد، موضوعی که البته از سوی احزاب اصولگرا نیز به گونه‌ای دیگر مطرح شد. حمیدرضا ترقی از اعضای شورای مرکزی حزب مؤتلفه اعلام کرده است که آمادگی انجام این گفت‌وگو‌ها از سوی این حزب اصولگرا با احزاب استخواندار اصلاح‌طلب وجود دارد.

حاکمیت میزبان گفت‌وگوی ملی

در این میان اما برخی از فعالان سیاسی معتقدند که دولت می‌تواند نقشی مهم در شکل‌گیری این گفت‌وگو‌ها ایفا کند. از سویی محمدجواد حجتی کرمانی از چهره‌های شناخته شده سیاست ایران معتقد است فقط شخص رهبر انقلاب می‌تواند این گفت‌وگو‌ها را به سرانجام رساند. او البته نام راهبرد پیشنهادی خود را «آشتی ملی» عنوان کرد و در رابطه با این راهبرد به «ایران» گفت: «معتقدم حتی فردا هم برای گفت‌وگوی ملی دیر است و رهبر انقلاب باید شخصاً به این مسأله ورود کنند چون این موضوع پیش شرط دوام نظام است.»

مخالفان گفت‌وگوی ملی چه کسانی هستند؟

گفت‌وگوی ملی یک راهبرد مهم دارد و آن پرهیز از تندروی است. به همین دلیل بنا بر گفته بسیاری از فعالان سیاسی افراطیون دو جناح سیاسی میانه خوبی با گفت‌وگوی ملی ندارند. غلامرضا مصباحی مقدم، سخنگوی جامعه روحانیت مبارز درباره مواضع اصولگرایان در قبال گفت‌وگوی ملی گفته است: اصولگرایان یک طیف نیستند، بلکه طیف‌های مختلف دارند که مواضع‌شان چه در گذشته و چه امروز یکی نیست و نسبت به این گفت‌گوها هم طبعاً مواضع متفاوتی را خواهند داشت. در تأیید صحبت‌های مصباحی مقدم، کافی بود که قاسم میرزایی نیکو نماینده اصلاح‌طلب مجلس از روند اجرایی شدن این طرح بگوید. او عنوان کرد: پایداری‌ها اصلاً این موارد و مسائل را قبول نمی‌کنند و نسبت به آن زاویه دارند. البته این مخالفت مختص به پایداری‌ها نیست. آنچنان که این نماینده اصلاح‌طلب مجلس گفت: افراد خیلی خاص و خیلی تند در هر دو جناح با این طرح همراهی نمی‌کنند.

میانداران چه کسانی هستند؟

اما در میان چهره‌های مطرح سیاسی، اعم از اصلاح‌طلب و اصولگرا چه کسانی می‌توانند پرچم‎دار گفت‌وگوی ملی باشند. انتخاب بیرق‌داران این طرح البته خیلی به نظر سخت نمی‎آید. بنابر گزارش خبرآنلاین، مازنی عضو فراکسیون امید که خود یکی از پیگیری کنندگان این طرح است، گفته: آقای باهنر و آقای حداد عادل در این خصوص با آقای عارف دیدار داشته‌اند، همچنین در حاشیه جلسات مجمع گویا در این ‌باره صحبت‌هایی کرده‌اند و داریم به سمت نشست اولیه گفت‌وگوی ملی که پیش‌گفت‌وگو است می‌رویم. مازنی همچنین در پاسخ به اینکه با چه افراد و چهره‌هایی در هر دو جناح در این‌ باره صحبت شده است، بیان کرد: با چهره‌هایی مانند آقایان سیدمحمد خاتمی، سید محمد موسوی‌ خوئینی‌ها، عبدالواحد موسوی لاری و در طرف دیگر غلامعلی حدادعادل، احمد توکلی، محمدرضا باهنر، علی‌اکبر ناطق نوری و عباسعلی کدخدایی صحبت شده است.

دیدار کمیته گفت‌وگوی ملی با سیاسیون

در این میان یک منبع آگاه از برگزاری جلساتی از سوی کمیته پیگیری گفت‌وگوی ملی در مجلس شورای اسلامی با فعالان سیاسی خبر داده است. به گفته این منبع آگاه، آخرین جلسه اعضای این کمیته با محمدرضا باهنر بوده و محتوای جلسه بسیار امیدبخش بوده است. در این میان برخی از فعالان سیاسی نیز از انجام گفت‌وگوهای آرام بین فعالان سیاسی جناح‌های سیاسی مختلف برای تعیین راهبردهای این گفت‌وگو خبر می‌دهند.

با این وصف اگرچه فعالان سیاسی بر سر چگونگی گفت‌وگوی ملی و مصداق‌های موضوعات مورد گفت‌وگو اختلاف نظرهایی دارند، اما بر سر اصل گفت‌وگو اشتراک نظر دارند و این خود می‌تواند مایه امیدواری باشد.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه ایران ، تاریخ انتشار ------، کدمطلب: 458935 ، www.iran-newspaper.com