ضرورت توسعه بازار سرمایه

وزیر صنعت، معدن و تجارت طی نامه ای به معاون اول رییس جمهور خواهان لغو الزام عرضه محصولات پتروشیمی در بورس کالا شد.

شعار سال: وزیر صنعت، معدن و تجارت طی نامه ای به معاون اول رییس جمهور خواهان لغو الزام عرضه محصولات پتروشیمی در بورس کالا شد این در حالی است که طبق مصوبه ستاد هدفمندی یارانه ها در سال 1390 مجتمع های تولیدی دولتی و غیر دولتی محصولات پتروشیمی و فراورده های نفتی موظف شده بودند محصولات تولیدی خود را از طریق بورس کالا عرضه کنند و در همین راستا در مصوبه سال 1393 وزارت صنعت، معدن و تجارت مبنای احتساب نرخ محصولات پتروشیمی در بورس کالای ایران از ارز مبادله ای به ارز آزاد تغییر یافت تا مجتمع های پتروشیمی بهانه ای برای عدم عرضه محصولات در بورس کالا نیاورند.

واحدهای پتروشیمی در مقابل پرداخت کارمزدی بسیار جزئی محصولات خود را در بورس که بازاری متشکل و رسمی است عرضه می کنند که این هزینه با هزینه های واسطه گری، رانت و بازاریابی غیر رسمی مربوطه که در بازار غیر متشکل گریبانگیر تولید کننده می شود و درآمد نهایی را کاهش می دهد قابل قیاس نیست.

از طرفی تسریع در انجام معامله و وصول بموقع وجه و ... از مزایای بورس کالا است. لذا پیشنهاد می گردد وزیر محترم، جوانب امر را مد نظر داشته و ضمن بازنگری، این موضوع را منتفی اعلام نمایند.

در سطح کلان که به قضیه بنگریم کشورها از نظر چگونگی تامین مالی بخشهای اقتصاد به دو دسته: بانک محورbank base) ) و بازار محور (market base) تقسیم می شوند. در یک نگاه کلی کشورهای بازار محور که دارای بازار سرمایه توسعه یافته و اغلب کارآ هستند، اقتصادی موفق، با ثبات، برونگرا و فعال دارند و بالعکس کشورهای بانک محور همواره در مشکلات اقتصادی و عواقب ناشی از آن از جمله نرخ سود یا بهره بالا، نرخ گمرکی بالا، عدم ثبات و تعادل اقتصادی، محیط کسب و کار نامناسب، عدم درون نگری و برون گرایی تولید، کارآیی و بهره وری پایین و عواقب فرهنگی، اجتماعی و سیاسی ناشی از آن به سر می برند.

در کشورهای بازار محور، به سبب کارآیی بازار سرمایه و شرایط اطمینانی سرمایه گذاری، اکثر مردم مالک سهام ریز و درشت هستند و نقدینگی خود را مستقیما و با اطمینان وارد چرخه تولید می کنند تا منجر به تولید رقابت پذیر با بهای تمام شده پایین شود. لیکن کشورهای بانک محور دارای بانکهای بزرگ با ساختمانهای مجلل، تعداد شعب و نیروی انسانی بسیار زیاد و اغلب به دور از بهره وری و کارآیی بوده، بخش بزرگ نقدینگی ابتدا وارد بانک می شود تا پس از افزودن سود یا کارمزد با نرخی گران- آنهم اگر از بخشهای رانتی، دلالی و واسطه گری سرریز کند- وارد سیستم تولید شده و تولید کننده فلک زده را با پولی گران و قطره چکانی مواجه کند، شاید منجر به تولید کالایی غیر کیفی، غیر رقابتی و گران شود و با مشایعت سایر سیاستهای غلط اقتصادی از جمله نرخ ارزان ارز، ضعف بسترهای مخابراتی، گمرکی، اداری، حقوقی، آموزشی و ... بدون ادعای کسب سهم از بازار جهانی، بعنوان یک عاشق یا دیوانه تولید به این امر مقدس بپردازد و وظیفه انسانی و اخلاقی خود را در قبال جامعه قانع و همراه انجام دهد.

در پایان ضمن تقدیر از تلاشگران عرصه اقتصاد ایران و آرزوی سلامت و توفیق برای وزیر محترم، انتظار دارد با بلند نظری و دیدگاه توسعه محور با همکاری سایر وزارتخانه ها و مسئولین دولت و بانک مرکزی بمنظور ورود مستقیم و بی واسطه پول ارزان به خط تولید و کاهش بهای تمام شده و افزایش قدرت رقابت خارجی، درصدد افزایش ظرفیتهای بازار سرمایه با اعمال راهکارهای ذیل بر آیند:

1- اعتماد سازی سرمایه گذاری در بورس برای مردم با رعایت اصول مربوطه از جمله آموزش، اطلاع رسانی، شفافیت بازار، افزایش سهام شناور، اجرای ضوابط حاکمیت شرکتی و جلوگیری از دخالت جهت دار سهامداران عمده و بازارگردانان و ...

2- بازنگری و تخفیف در ضوابط ورود شرکتها ی مختلف به بخشهای متنوع بورس بمنظور افزایش حجم بازار و نزدیک شدن اقتصاد کشور به بازار محوری

3- استفاده از ابزارهای نوین مالی و راه اندازی بازار معاملات سلف موازی، اختیار خریدها، اسناد خزانه اسلامی، فیوچرها، آپشن ها و صکوک (اجاره، مرابحه و ...) در بورس

4- راه اندازی بورس ارز و توسعه بورس کالا با توجه به شرایط فعلی اقتصادی و پایان یافتن محدودیتهای تحریم سامانه الکترونیکی جهانی بانکی (سوییفت) و امکان راه اندازی بورس بین المللی، همزمان با حرکت جهادی در آموزش، افشاء اطلاعات، تهیه بسترهای قانونی و ...

5- اجرای طرحهای انگیزاننده از جمله همکاری نظام بانکی در پرداخت تسهیلات خرید سهام و اوراق مشارکت با تضمین اوراق مربوطه که قانون آن از سال 1384 مصوب لیکن اجرایی نشده است، با اولویت سهام بازار اولیه که هنگام پذیره نویسی و افزایش سرمایه عرضه می گردند و پول ناشی از فروش آن مستقیم و بدون واسطه وارد چرخه تولید میگردد. قابل ذکر است در سایر کشورها آنقدر تعامل بانک و بازار سرمایه زیاد است و بانکها توسعه یافته اند که بورس فاقد کارگزار است و کارگزاری بورس توسط بانک انجام می شود.

علیرضا محمدی محمد: مدرس دانشگاه، مدیر مالی حرفه ای و حسابدار خبره

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از وبسايت تابناك، تاریخ انتشارسه شنبه 14 مهر 1394، کد مطلب: ۱۰۶۹۶۶: www.tabnak.ir