شعار سال: زنگ هشدار کاهش حجم آب پشت سدهای بزرگ کلان‌شهرها در حالی به صدا درآمده است که به‌نظر می‌رسد در بین تمامی ۱۷۷ سد بزرگ، سدهای استان تهران شرایط نسبتا مطلوبی دارند و افت ورودی و شرایط آنها نسبت به سال گذشته تقریبا کمتر بوده است. حال این سوال مطرح می‌شود که کاهش حجم مخازن سدهای بزرگ کشور تا چه اندازه به اما و اگرهای تامین آب شرب مصرف‌کنندگان دامن می‌زند؟ به‌گفته متولی شرکت مدیریت منابع آب ایران، در مناطقی که تامین آب شرب از طریق سدها صورت می‌گیرد به هیچ ‌عنوان محدودیتی برای تامین آب و نوبت‌بندی رخ نخواهد داد، اما در برخی مناطق که تامین آب ‌آنها از طریق چاه‌ها انجام می‌شود ممکن است محدودیت‌هایی اعمال شود. صبح روز گذشته محمد حاج‌رسولی‌ها، مدیرعامل شرکت منابع آب ایران در نشست خبری خود با اصحاب رسانه آخرین وضعیت بارندگی‌ها و میزان ذخایر سدهای کشور را مورد بررسی قرار داد. بررسی‌ها نشان می‌دهد میزان بارندگی‌های سال آبی ۹۷-۹۶ تاکنون به ۱۶۷ میلی‌متر رسیده است که در نهایت تا انتهای شهریورماه به ۱۷۵ میلی‌متر خواهد رسید. این میزان بارش رتبه ۴۷ نیم قرن اخیر را به خود اختصاص داده است که نسبت به سال آبی گذشته ۲۶ درصد و در مقایسه با مدت متوسط بلندمدت ۳۰ درصد کاهش را نشان می‌دهد. در این میان، هشت استان بارندگی‌های به مراتب بهتری را نسبت به سال گذشته تجربه کرده‌اند و مابقی استان‌ها نسبت به بلندمدت با کاهش بارندگی‌ مواجه هستند. البته طبق آمارها سیستان و بلوچستان، هرمزگان، کرمان، بوشهر و فارس دارای وضعیت بحرانی هستند و بیش از ۵۰ درصد کمبود بارش را تجربه کرده‌اند. روند کاهشی بارش‌ها در حالی در بیشتر استان‌ها سایه افکنده است که روان‌آب‌های کشور نیز با کاهش چشمگیری مواجه شده‌اند. براساس آمارهای منتشر شده در حال حاضر روان‌آب‌ها نسبت به متوسط بلندمدت کاهش ۷۰ درصدی تغییر نوع بارش از جامد به مایع را داشته‌اند و آثار این تغییر در استان‌های مختلف موجب شده تا آورد رودخانه‌ها به یکباره از یک مترمکعب در ثانیه به ۲۰۰ لیتر تبدیل شود و منشا تغذیه رودخانه‌ها از بین برود که دلیل اصلی این امر نیز کاهش جدی بارش برف در سال آبی جاری بوده است.

حال و هوای سدها

حاج‌رسولی‌ها در این نشست ضمن ارزیابی وضعیت فعلی سدهای کشور، در مورد جانمایی نادرست برخی سدها گفت: تنها پنج درصد از سدها ممکن است نادرست جانمایی شده باشند، اما به‌طورکلی باید گفت که پایداری آب در اکثر نقاط کشور به دلیل وجود همین سدهاست. به‌گفته مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران در حال حاضر ۱۷۷ سد بزرگ ملی در مدار بهره‌برداری قرار دارند که بیش از ۹۵ درصد این سدها احداثشان ضرورت داشته است؛ چراکه بیش از ۵۰ درصد تامین آب شرب برعهده این سدها است. اما حال و روز این روزهای سدهای کشور چگونه است؟ آمارها نشان می‌دهد هشت سد بزرگ کشور که تامین‌کننده آب کلان‌شهرها نیز محسوب می‌شوند به لحاظ حجم ذخایر آبی در شرایط بحرانی به سر می‌برند. سد «درودزن» که در استان فارس قرار دارد یکی از همین سدهاست که شهرهایی نظیر شیراز، مرودشت و تعداد زیادی از روستاهای این استان را تامین آب می‌کند. ورودی این سد نسبت به سال گذشته ۵۳ درصد کاهش داشته است. از سوی دیگر سد «کوثر» در استان کهگیلویه و بویراحمد دارای حجم آب ۲۲۴ میلیون متر مکعب است که ورودی آن نسبت به سال گذشته ۴۲ درصد کاهش داشته است. درباره سد «دوستی» در خراسان رضوی نیز باید گفت حجم آب این سد ۲۲۵ میلیون مترمکعب است که ورودی آن نسبت به سال گذشته ۵۶ درصد افت را تجربه کرده است. سد «زاینده‌رود» هم دارای ذخیره ۳۲۰ میلیون‌متر مکعبی است که ورودی آن ۵۶ درصد کاهش داشته است. سد «استقلال» در استان هرمزگان نیز دارای ذخیره ۲۰ میلیون مترمکعبی است که در سال جاری ورودی آب به آن تقریبا معادل صفر بوده است. این در حالی است که سال گذشته ۱۰۰ میلیون متر مکعب ورودی آب این سد بوده است. سدهای بزرگ «حوضه کارون بزرگ»، «چاه نیمه‌ها» و «لار» از دیگر سدهایی هستند که در مقایسه با سال گذشته با افت محسوس ورودی آب مواجه شده‌اند.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه دنیای اقتصاد، تاریخ انتشار 21 تیر 97، شماره: 3412606