قایق‌های بدون‌سرنشین، انتحاری‌های روی آب​

پهپادها یا همان هواپیماهای بدون سرنشین، سال‌ها است در رده‌های مختلف نظامی ایران حضور دارند. پرنده‌هایی که سکان هدایت آنها را به جای خلبانی در داخل کابین، اپراتوری بر روی زمین یا هوش مصنوعی کامپیوترها عهده‌دار است. هدایت از راه‌دور اما مختص پرنده‌ها نیست و «قایق‌های نظامی کنترل از راه‌دور» از فناوری‌ها مورد توجه این روزهای ارتش‌های دنیاست.

طراحی و تولید این قایق‌ها در دهه گذشته مورد توجه شرکت‌های بزرگ اسلحه‌سازی دنیا قرار گرفته است. طراحی بدنه این قایق‌ها بیشتر به مهندسان هواضا و تیم‌هایی که سابقه طراحی موشک دارند سپرده می‌شود. کامپوزیت‌های مورد استفاده در بدنه این قایق‌ها هم آیتم تأثیرگذار مهمی بر عملکرد آنهاست.

قایق‌های بدون‌سرنشین کاربردهای غیرنظامی زیادی، خصوصاً در صنایع نفت و گاز دارند. نمونه‌های نظامی آنها هم با اهداف متفاوتی طراحی و ساخته می‌شوند. برخی از آنها برای رهگیری و پایش محیط دریایی ساخته شده، برخی به سلاح‌های سبک هم مجهز می‌شوند اما مهم‌ترین نوع آنها که می‌تواند به ایران برای عملیات در تنگه هرمز کمک زیادی کند، قایق‌های انتحاری هستند. قایق‌هایی که به اندازه توان خود مواد منفجره حمل می‌کنند و می‌توانند با کمترین جلب توجه راداری به هدف مورد نظر نزدیک شده و انفجار شدیدی در بدنه آن ایجاد کنند.

ارتش آمریکا و رژیم صهیونیستی در سال‌های گذشته برای ساخت اینگونه قایق‌های سرمایه‌گذاری کرده‌اند. با اینکه ایران هنوز به صورت رسمی، خبری از طراحی یا ایجاد خط تولید اینگونه شناورها منتشر نکرده است اما نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی سال 93 در جریان یک رزمایش دریایی تصویری از شبیه‌سازی حمله قایق بدون سرنشین این نیرو به ماکت ناو هواپیمابر آمریکایی منتشر کرد.

تصاویر منتشر شده از رزمایش نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی:

شاید انهدام یک نمونه از این قایق‌ها با توجه به امکانات پیشرفته یک ناو جنگی امری دور از دسترس نباشد اما با توجه به جلب توجه کم این قایق‌ها برای دستگاه‌های راداری و اکتشافی، امکان نزدیک شدن آنها به شناورهای نظامی و خصوصاً غیرنظامی مانند نفتکش‌ها آن هم برای کشوری که سواحل گسترده‌ای در نزدیکی محل عملیات دارد کار سختی به شمار نمی‌رود. از سوی دیگر هزینه-فایده اقتصادی استفاده از این تکنولوژی در جنگ‌ها هم امکان استفاده انبوهی از این قایق‌ها را فراهم کرده است. ده‌ها فروند از این شناورها می‌توانند هم زمان به یک هدف حمله کنند که از دست دادن چند فروند آنها در برابر ضریه‌ای که به یک نفتکش دشمن می‌خورد؛ اصلاً قابل توجه نیست.

مین‌های دریایی، پیرمردهای دوست‌داشتنی

مین‌های دریایی در نگاه اول، فناوری مربوط به سال‌های خیلی دور و دوران جنگ‌های اول و دوم جهانی هستند. فناوری که باید به مرور زمان کهنه و از رده خارج شده باشد. پیرمردهای دریایی اما قصد حذف شدن از معادلات نظانی جهان را ندارند. چندی پیش مجله تخصصی فناوری‌های نظامی دریایی(naval-technology) در گزارش به اهمیت مین‌های دریایی در نبردهای امروز پرداخت. این گزارش با اشاره به قابلیت‌های جدید این مین‌ها نسبت به گذشته نوشت: «نمونه‌های امروزی مین‌های دریایی می‌توانند با توجه به میدان مغناطیسی یک کشتی، صدای پروانه‌های آن یا جریان آب ناشی از حرکت این کشتی آن را هدف قرار دهند. مواد جدیدی مورد استفاده در مین‌های جدید امکان تشخیص آنها توسط سونارها را به شدت کاهش داده است. مین‌های جدید هوشمند شده‌اند. آنها می‌توانند بین چند هدف، بهترین‌ها را انتخاب کنند».

این مجله تخصصی پیش‌بینی کرده است امکان دارد مین‌های دریایی با امکان دفاع هوایی در برابر پرنده‌هایی که در ارتفاع پایین پرواز می‌کنند یا مین‌هایی با قابلیت ایجاد انفجار هسته‌ای هم وارد بازار فناوری‌های نظامی شود. این مجله با اشاره مستقیم به توانمندی ایران برای استفاده از این فناوری در بستن تنگه هرمز آن را یک تهدید جدی برای نیروی دریایی ایالات متحده می‌داند.

سابقه استفاده ایران از مین‌های دریایی به سال‌های دفاع مقدس و جنگ نفتکش‌ها بر می‌گردد. آن زمان مین‌های قدیمی و نسل اولی ایران توانست در موارد متعددی نیروی دریایی آمریکا را غافلگیر کرده و در مهم‌ترین عملیات نفتکش «بریجتون» را که با اسکورت نیروی دریایی آمریکا از خلیج فارس عبور می‌کرد، منفجر کرد.

پهپادها، شکارچیان فداکار دریا

پهپادها در نبردهای دریایی هم مانند نبردهای زمینی در مرحله شناسایی هم در بخش تهاجمی کاربرد دارند. با این حال، پهپادها توانایی حمل موشک یا بمب‌های سنگینی که بتوانند آسیبی جدی به یک نفتکش یا ناو جنگی برساند ندارند. البته برای ناوهایی که تجهیزات زیادی روی عرشه دارند، شلیک همین موشک‌های کوچک هم خطر بزرگی به حساب می‌آید.

پهپادهای انتحاری اما گزینه‌های خوبی برای نقره داغ کردن شناورهای دشمن در دریا هستند. آنها این امکان را دارند تا حجم قابل توجهی از مواد منفجره را در اختفای راداری به هر نقطه مورد نیازی از شناور بکوبند. نمونه‌های دریانشین این پهپادها می‌توانند تا زمان مورد نیاز در گوشه‌ای از دریا کمین کنند و در زمان مورد نیاز خود را با سرعت به کشتی دشمن بزنند.

سال‌های گذشته نمونه‌های متعددی از پهپادهای انتحاری در ارتش‌های مختلف دنیا تولید شده است که خانواده Hero معروفترین آنهاست. سال 95 ایران یک نمونه پهپاد آب‌نشین که در شرایط جوی مختلف امکان عملیات دارد؛ رونمایی کرد. پهپادی که به گفته طراحان آن امکان عملیات انتحاری را نیز دارد.

قایق‌های پرنده در کمین نفتکش‌ها

قایق‌های پرنده از دیگر ابزارهای نظامی قدیمی است که فناوری‌های جدید نقش متفاوتی به آنها داده است. سابقه استفاده از قایق‌های پرنده در نبردهای دریایی به زمان جنگ جهانی دوم باز می‌گردد اما ظهور کامپوزیت‌های رادارگریز، موشک‌های هدایت شونده و سیستم‌های هدایت الکترونیکی امکان ظهور مجدد آنها در عرصه نبردهای دریایی را فراهم می‌کند.

مهم‌ترین امکان این قایق‌ها، امکان آغاز عملیات آنها از نقاط مختلف دریا می‌باشد. آنها می‌توانند به صورت قایق در نقطه‌ای دور از انتظار دشمن مستقر شوند، با رسیدن دستور پرواز کرده و هدف مورد نظر با موشک بزنند.

ایران از جمله کشورهای پیشرو در ساخت قایق‌های پرنده است که در سال‌های اخیر توانسته با استفاده از فناوری‌های نوین قابلیت‌های جدیدی به آن بیافزاید. مهم‌ترین قابلیت نسل جدید قایق‌های پرنده ایران امکان شلیک موشک‌های هدایت الکترواپتیکالی و تلویزیونی است.

موشک‌های ساحل به دریا، قاتل‌های متحرک

موشک‌های ضدکشتی ساحل دریا هم از جمله فناوری‌های قدیمی است که با پیشرفت‌های اخیر متحول شده است. چینی‌ها اولین کشوری بودند که سال 2010 به جای موشک‌های کروز از موشک‌های بالستیک برای هدف قراردادن اهداف دریایی استفاده کردند. موشک DF-21D معروف به قاتل متحرک اولین موشک بالستیکی بود که سرجنگی مخصوص اهداف دریایی برای آن طراحی شده بود. موشکی که ناظران فناوری‌های نظامی دنیا آن را تحولی در جنگ‌های دریایی برشمردند. بخش دفاعی رسانه آمریکایی thedriver درباره اهمیت این پروژه چینی‌ها نوشت: «چین با استفاده از موشک‌های DF-21D می‌تواند شعاع عملیات دریایی خود را تا نزدیکی جزایر گوام گسترش دهد. این سلاح توان دریایی چین برای مقابله با ناو گرو‌های متجاوز را افزایش داده است. چینی‌ها با این فناوری می‌توانند شناورهای نیروی دریایی ایالات متحده را در پهنه وسیعی از اقیانوس آرام هدف قرار دهند».

مهم‌ترین مساله در موشک‌های بالستیک ضد کشتی سر جنگی آنهاست. در واقع بدنه اصلی این موشک‌های، یک بالستیک زمین به زمین است که به یک کلاهک هدایت‌پذیر علیه اهداف دریایی مسلح شده است.

ایران پس از چین دومین کشوری بود که روی موشک‌های بالستیک ضدکشتی سرمایه‌گذاری کرد. «خلیج فارس» که سایت thediplomat از آن با عنوان «قاتل متحرک ایرانی» یاد کرد اولین دست‌آورد ایران در این زمینه بود. نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی توانست مانند چینی‌ها کلاهک هدایت شونده ضدکشتی بسازد و آن روی دقیق‌ترین موشک بالستیک زمین به زمین ایرانی یعنی «قاتح-110» قرار دهد. موشکی با 300 کیلومتر برد که تمام پهنه خلیج فارس و دریای عمان را تحت پوشش برد خود قرار می‌دهد. برخورد کلاهک 650 کیلوگرمی این موشک با هر کشتی جنگی یا نفتکش مانند جرقه‌زدن در انبار باروت خواهد بود.

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات بر گرفته از خبرگزاری آنا، تاریخ انتشار: 28 تیر 1397 ، کدخبر: 407081،www.ana.ir