افزایش ارتفاع آب اقیانوس‌‌ها از زمان انقلاب صنعتی تاکنون باعث شده تا در ده‌ها سال گذشته بسیاری از کشوران از زیر آب رفتن سواحل و جزایرشان نگران شوند و حتی در برخی مناطق مردم خانه‌های خود را ترک کردند و مجبور شدند به کشورهای دیگر سفر کنند.

حالا این نگرانی‌ها به ایران هم رسیده است، حدود یک هفته پیش پروین فرشچی معاون محیط‌زیست دریایی سازمان حفاظت از محیط‌زیست در مصاحبه‌ای با خبرآنلاین گفت: براساس مطالعه‌ای که من خواندم اگر روند تغییراقلیم به همین شکل ادامه پیدا کند، در ۲۰سال آینده ۴۲درصد از جزایر ما در خلیج فارس و دریای عمان به زیر آب می‌روند. این موضوع براساس سناریو افزایش ۲.۵ تا ۳.۵ درجه‌ای زمین پیشبینی شده است.

چقدر به فاجعه خلیج‌فارس نزدیک هستیم؟

در واقع انتشار گاز دی‌اکسید کربن از زمان انقلاب صنعتی تاکنون باعث شده تا دمای کره زمین افزایش پیدا کند، یخ‌های قطبی آب شوند و در نتیجه ارتفاع آب اقیانوس‌ها افزایش پیدا کنند.

براساس تحقیقی که بودجه آن توسط ارتش آمریکا تامین شده، این افزایش ارتفاع آب اقیانوس‌ها می‌تواند منجر به زیرآب رفتن هزاران جزایر در زیر آب شوند و همه چیز بستگی به نحوه ادامه انتشار گاز دی‌اکسید کربن در آینده است.

این موضوع جزایر کشور ما را هم در نظر می‌گیرد چراکه خلیج‌فارس دریای عمان بهآب‌های آزاد متصل هستند و تغییر سطح آنها این با افزایش سطح آب دریاها در دنیا هم خوانی دارد. یعنی هر میزانی آب اقیانوس‌های دنیا افزایش پیدا کند حدودا به همان اندازه آب خلیج‌فارس افزایش می‌کند.

ادامه این روند در آینده به نحوه انتشار گاز دی‌اکسید کربن بستگی دارد، به طور کلی دانشمندان ۴ سناریو مختلف برای افزایش دما پیشبینی کرده‌اند که از این قرار است:

‌

در واقع با در نظر گرفتن حرف‌های پروین فرشچی می‌توان گفت که طبق دو مورد از سناریوهای تغییراقلیم وضعیت ترسناکی در انتظار ۴۲ درصد جزایر کوچک خلیج‌فارس و دریای عمان است.

البته براساس تحقیقی که چند روز پیش در مجله نیچر منتشر شد امکان دارد دمای کره زمین دو برابر میزان پیشبینی شده افزایش پیدا کند و بر این اساس آب‌های اقیانوس‌ها تا سال ۲۱۰۰ حداقل تا ۶متر افزایش پیدا کنند، این وضعیت بسیار بحرانی‌تر از میزان پیشبینی شده است.

کاترین میستر نویسنده اصلی این تحقیق در این رابطه می‌گوید: شاید دو درجه روی کاغذ مقدار بسیار کمی باشد، اما پیامدهای این موضوع روی اکوسیستم بسیار شدید و خطرناک است. مدل‌های اقلیمی برای تغییرات کوچک بسیار موثر است، اما وقتی تغییرات بسیار بیشتر می‌شوند، به نظر می‌رسد این مدل‌ها تخمین درستی درباره تغییراقلیم نمی‌زنند.

همه این مسائل باعث شده تا در کشورهای مختلف اقدامات مختلفی در مقابل این موضوع انجام شود، در برخی جزایر ساخت و ساز اطراف سواحل ممنوع شده و شیب سواحل را افزایش داده‌اند. در برخی مناطق دیگر هم که شیب سواحل کمتر بوده و ارتفاع اقیانوس‌ها به سرعت بیشتری افزایش پیدا کرده هزاران نفر مهاجرت کرده‌اند.

هیچ اقدامی نشده، چون پیشبینی زیر آب رفتن جزایر نیاز به صحت سنجی دارد!

با این وجود هنوز چنین اتفاقاتی در ایران نیافتاده است، پروین فرشچی در این رابطه گفت: این موضوع (به زیر آب رفتن جزایر خلیج‌فارس و دریای عمان) یک پیشبینی صرفا علمی است و اینکه این موضوع چقدر صحت دارد نیاز به مطالعات بیشتر و انجام مدل‌سازی‌های بیشتری دارد. این موضوع فقط برای ما نیست و خیلی از کشورهای دیگر دنیا زیر آب‌ می‌روند.

در واقع باور شخصی معاون سازمان محیط‌زیست این است که تغییراقلیم قرار نیست جزایر ایران را به زیر آب بفرستد او در این رابطه توضیح داد: من خودم شخصا چنین فکری نمی‌کنم چراکه کشور ما از آب‌های قطب جنوب و شمال فاصله زیادی دارد و درست است که آب‌ها ممکن است ذوب بشوند ولی در عین حال تبخیر هم زیاد خواهد بود.

اما مطالعات انجام شده در کشورهای دیگر طی سالیان گذشته مسائل دیگری را نشان می‌دهند و مشخص نیست چرا هنوز تحقیقی در این رابطه در ایران انجام نشده است. تحقیق ویکینگ هان که در سال ۲۰۱۰ در مجله نیچر منتشر شد نشان می‌دهد که تغییر الگوهای اقیانوس هند که به دریای عمان متصل است به علت تغییراقلیم به شکلی خواهد بود که ارتفاع همه قسمت‌های آن به جز بخش جنوبی آن افزایش پیدا می‌کند.(دریای عمان در بخش شمالی این اقیانوس قرار دارد)

از سویی تحقیق دیگری که توسط دانشگاه هاوایی در سال ۲۰۱۶ منتشر شد، نشان می‌دهد که در ۱۰ سال گذشته سطح اقیانوس هند ۳ برابر میانگین جهانی افزایش پیدا کرده.

ایران در کدام مرحله نجات است؟

موضوع زیرآب رفتن جزایر جنوبی کشور به علت تغییراقلیم مسئله جدیدی نیست، چندین سال پیش پروفسور یوسف ثبوتی فیزیکدان سرشناس ایرانی و مؤسس و رئیس پژوهشکده تغییراقلیم و گرمایش زمین در این رابطه هشدار داده بود: علاوه بر خشکسالی به دلیل ذوب شدن یخ‌های قطبی باید منتظر زیرآب رفتن سواحل پست خلیج‌فارس باشیم. به عبارت دیگر در سواحل جنوبی ایران آب خلیج‌فارس بالا می‌آید و بر وسعت این خلیج افزوده می‌شود. در دراز مدت دشت خوزستان و اهواز به تدریج به وسیله آب پوشیده می‌شود و جزیره مرجانی کیش که کم ارتفاع‌ترین جزیره خلیج‌فارس است در دراز مدت به زیر آب خواهد رفت و از وسعت جزایر و سواحل ایران کاسته می‌شود.

با این وجود در این مدت اصلا به این موضوع توجهی نشد و به نظر می‌رسد این فاجعه تازه دارد وارد مرحله صحت سنجی‌ می‌شود، فرشچی در این رابطه گفت: زمانی که بحث تغییراقلیم در دنیا مطرح می‌شد خیلی‌ها به آن باور نمی‌کردند، در این رابطه هم باید تفکری صورت بگیرد، گروه‌های مختلف تحقیقات بیشتری در این زمینه انجام دهند، مدل‌های بیشتری اجرایی شوند و ...

او افزود: الان معاونت برنامه‌ای برای ساخت چنین مدلی ندارد اما می‌تواند از دانشگاه بخواهد که روی این مسئله هم کار بشود، من فکر می‌کنم این موضوع ارزش مطالعه را دارد.

دنیا در کدام مرحله نجات است؟

اما بحث زیرآب رفتن جزایر به دلیل تغییراقلیم در دیگر کشورها موضوع بسیار قدیمی‌تری است،َ در اواخر قرن نوزدهم میلادی برخی از دانشمندان متوجه شدند که از زمان انقلاب صنعتی با افزایش شدید انتشار گازهای گلخانه‌ای توسط ما انسان‌ها دمای کره‌زمین در حال افزایش است. این موضوع آن زمان اهمیت چندانی نداشت، چرا که افزایش دما فقط چند درجه بود و اصلا مشخص نبود این اتفاق چه پیامدی دارد.

اما در سال ۱۹۸۱ جیمز هانسن دانشمندی که به پدر تغییراقلیم جهان معروف است در تحقیق خود به موضوعی متفاوت پی برد؛ افزایش دمای کره‌زمین منجر به افزایش چند متری ارتفاع آب دریاها می‌شود و به همین دلیل شاید زندگی جمعیت ۷۳۰ میلیون نفری که در جزایر آب‌های زمین زندگی می‌کنند، در خطر باشد. از آن زمان در کشورهای مختلف شروع به ساخت مدل‌‌های مختلفی کردند تا آینده جزایر و سواحل خود براساس سناریوهای تغییراقلیم پیشبینی کنند، برای مثال چنین مدل‌سازی برای ابوظبی انجام شده است:

بعد این مدل‌سازی و صحت‌سنجی توسط ده‌ها تحقیق مختلف دانشگاهی کشورها به دنبال راه حل‌های مختلف برای جلوگیری از وقوع یک بحران هستند، قرار است در دو سال آینده ۱۰۰میلیون دلار در شهر میامی آمریکا هزینه پروژٰه‌های ضد سیل شوند.

دراین پروژه‌ها قرار است پمپ‌های مختلف آب ساخته شوند و از سویی ارتفاع خیابان‌ها هم افزایش پیدا کنند. همچنین قرار است بودجه ۴۰۰ تا ۵۰۰میلیون دلاری در این شهر برای خشک نگه داشتن خیابان‌ها در نظر گرفته شود.

با این وجود بسیاری معتقدند اینکارها هم به تنها مشکل را حل نمی‌کند، هانسن در این رابطه گفت: اگر از نقاط اوج بگذریم وضعیت بسیار خطرناک می‌شود، اقلیم خارج از کنترل بشر است؛ اگر یک یخچال آب شود و به سمت اقیانوس برود، هیچکاری نمی‌توانیم برای آن انجام بدهیم

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات بر گرفته از خبرگزاری خبرآنلاین ، تاریخ انتشار: 2 مرداد 1397 ، کدخبر: 791827 ، www.khabaronline.ir