شعار سال: زبان مادري و چگونگي بهره‌گرفتن از آن در آموزش، يکي از موضوع‌هاي مهم و چالش‌برانگيز آموزش‌وپرورش است. نگاهي به آنچه يونسکو، هرساله و به فراخور روز جهاني زبان مادري (21 فوريه) منتشر مي‌کند، نشان مي‌دهد که تأکيد بر زبان مادري و حضور آن در آموزش، بيش‌ازپيش، ضرورت مي‌يابد. يونسکو در بخشي از پيام امسال (2018) خود به نکته درخور درنگ و البته تأسف‌باري اشاره مي‌کند: «يونسکو، از نزديک به 20 سال پيش، هرساله و با هدف حفاظت از گوناگوني زباني و پشتيباني از آموزش چندزبانه بر بنياد زبان مادري، روز جهاني زبان مادري را جشن گرفته است. گوناگوني زباني، به طور فزون‌يابنده‌اي تهديد مي‌شود از آنجا که زبان‌هاي بيشتر و بيشتري در حال نابودي‌اند. به طور ميانگين در هر دو هفته، يک زبان نابود مي‌شود و با آن، کل يک ميراث فرهنگي و انديشگي هم از بين مي‌رود. با اين همه، با رشد درک اهميت آموزش چندزبانه بر بنياد زبان مادري، اين آموزش در حال پيشروي است؛ به‌ويژه در سال‌هاي نخست آموزش مدرسه‌اي و با تعهد بيشتر به گسترش‌اش در زندگي مردم». اينکه به روايت يونسکو، در هر دو هفته، يک زبان بومي نابود مي‌شود، همان نکته تأسف‌باري است که بايد توجه ما را به زبان مادري و آموزش آن، بيشتر برانگيزد.

اين درآمد کوتاه را گفتم تا به سخني بپردازم که هفته گذشته وزير آموزش‌وپرورش درباره زبان آموزش مطرح کردند و البته با واکنش‌هاي متفاوتي روبه‌رو شد: «آموزش دانش‌آموزان به ادبيات و تکلم فارسي، خط قرمز ماست و در مناطق دوزبانه، معلم براي ارتباط بهتر با دانش‌آموز از زبان محلي استفاده مي‌کند در حالي که زبان فارسي به عنوان خط وحدت کشورمان، بايد در مدارس استفاده شود». به گمان اين نگارنده، اصل اين سخن پذيرفته شده است يعني زبان آموزش در ايران، زبان فارسي است و همه ما ايرانيان بايد در نيرومندي بيش‌ازپيش آن بکوشيم. آشنايان با مسائل علمي و فلسفي مي‌دانند که دستيابي به زبان فارسي نيرومندي که بتواند پاسخ‌گوي نيازهاي زباني ما در گستره‌هاي علمي و فلسفي نوين باشد، امکان‌پذير نيست مگر با توجه و برنامه‌اي ملي. در ميان دو ديدگاه «آموزش زبان مادري» و «آموزش به زبان مادري» به نظر مي‌رسد که ديدگاه نخست، ديدگاه قابل دفاعي است که هم در عمل قابليت اجرائي دارد و هم به پاسداشت زبان مادري و نيرومندي زبان فارسي مي‌انجامد. تأکيد يونسکو بر آموزش به زبان مادري نيز، بيش از هر چيز، به سال‌هاي نخست آموزش برمي‌گردد که ارتباط با دانش‌آموزاني که زبان مادري‌شان زبان رسمي آموزش نيست، شدني شود. روشن است که در ايران و در آموزش و به‌ويژه در سال‌هاي نخست، آموزگاران مي‌توانند و بايد براي برقراري ارتباط و تفهيم کامل درس به دانش‌آموزان غيرفارسي‌زبان، از زبان‌هاي مادري نيز بهره بگيرند. چنين به نظر مي‌رسد که درباره سخن محمد بطحايي، وزير آموزش‌وپرورش، نوعي بدفهمي صورت گرفته است وگرنه تأکيد بر زبان فارسي بر آموزش و ضرورت پاسداشت آن، چيز چندان شگفتي نمي‌نمايد.

سایت شعار سال، با تلخیص و اضافات برگرفته از سایت روزنامه شرق، تاریخ انتشار 9 مرداد 97، کد مطلب: 192645، www.sharghdaily.ir