شعار سال: پس از 4 روز بی‌خبری از سرنوشت روزنامه نگار منتقد مشهور عربستانی، روز شنبه مقامات ترکیه‌ای که خواستند نامشان فاش نشود، به واشنگتن پست و رویترز گفتند، جمال خاشقچی در ساختمان کنسولگری عربستان در استانبول کشته شده است. البته این مقامات هیچ مدرکی درباره اظهاراتشان ارائه نداده یا به هیچ جزئیاتی که چگونه به این نتیجه رسیده‌اند، اشاره نکردند اما در همین حد هم واکنش‌ها قابل توجه بود. وزارت امور خارجه امریکا اگرچه اعلام کرد نمی‌تواند درباره برخی گزارش‌ها مبنی برکشته شدن جمال خاشقجی اظهار نظر کند اما تأکید کرد، پیگیر این موضوع است.

کریس مورفی، عضو کمیته روابط خارجی سنای امریکا نیز گفت: اگر عربستانی‌ها جمال خاشقجی روزنامه‌نگار منتقد عربستانی را به کنسولگری‌شان در ترکیه کشانده و او را در آنجا به قتل رسانده‌اند، در این صورت باید روابطمان را با عربستان کاملاً قطع کنیم. عربستان باید فوراً توضیح بدهد که چه بر سر خاشقجی آمده است. سازمان عفو بین‌الملل نیز اعلام کرد: ترور جمال خاشقجی پیام وحشتناکی برای منتقدان سعودی دارد، این اتفاق به این معنی است که منتقدان حتی در خارج از عربستان نیز امنیت جانی ندارند. گواه این اظهارنظر سازمان عفو بین‌الملل، توئیت احمد بن راشد بن سعید، نویسنده عربستانی مقیم ترکیه است که بنا بر گزارش ایسنا به نقل از الجزیره عربی، از تهدید به مرگ شدن همزمان با ناپدید شدن خاشقجی خبر داده و نوشته است: صفحاتی با اسامی خیالی و بعضاً واقعی مرا تهدید به ربوده شدن و قتل می‌کنند و اهانت‌هایی را نظیر دیگر مبلغان و فعالان سعودی که بازداشت شده‌اند، به من وارد می‌کنند. بن سعید به توئیت شاهزاده خالد بن عبدالله بن فیصل بن ترکی آل سعود اشاره‌ کرده که خطاب به او نوشته است: «دوست نداری سری به سفارت عربستان بزنی؟» توئیتی که می‌تواند اشاره‌ای تلویحی به کشته شدن خاشقجی در کنسولگری عربستان در ترکیه باشد. «فِرِد حیات»، دبیر صفحه سرمقاله و یادداشت واشنگتن پست نیز در بیانیه‌ای نوشت، به گفته مقامات ترکیه‌ای، جمال خاشقچی، روزنامه نگار خبره سعودی در استانبول پس از ورود به کنسولگری عربستان کشته شد. اگر این خبر درست باشد نشان دهنده «یک اقدام وحشیانه و غیرقابل قبول» است. خاشقجی یک خبرنگار «شجاع و مسئول» بود که به کرامت انسانی و آزادی باور داشت. ما به انتشار نوشته‌های او افتخار می‌کردیم.» کمیته حفاظت از خبرنگاران نیز از مقامات سعودی خواسته است، بگویند چه بلایی سر خاشقجی آمده است.

خاشقجی قربانی سیاست تحمل صفر در قبال منتقدان

فارغ از اینها، سؤالی که مطرح می‌شود، این است که مگر خاشقجی چه کسی بود یا چه کرده بود که مقامات ریاض بخواهند او را بکشند و حتی همزمان با ناپدید شدن او یک هیأت 15 نفره از مقامات سعودی راهی استانبول شوند و به کنسولگری سر بزنند. خاشقجی که به خاطر مصاحبه با اسامه بن لادن، رهبر سابق گروه تروریستی القاعده شهرت یافت، یکی از خبرنگاران سعودی بود که تا قبل از سال 2017 و خروجش از عربستان و تن دادن به تبعید خودخواسته در واشنگتن، اجازه ورود به دادگاه سلطنتی عربستان را داشت اما به گفته خودش، دولت عربستان پس از آنکه او در جریان رقابت‌های انتخاباتی 2016 امریکا در توئیتی نوشت، پادشاهی عربستان علاقه‌مند به پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری است، خاشقجی را از استفاده از توئیتر منع کرد. این ممنوعیت باعث شد او به امریکا مهاجرت کند و با انتشار سرمقاله‌هایی در روزنامه واشنگتن پست به‌عنوان ستون نویس این روزنامه شناخته شود.

اکثر مطالبی که در روزنامه واشنگتن پست از خاشقجی منتشر می‌شد، انتقادهای او به سیاست‌های محمد بن سلمان بود. او در 18 سپتامبر 2017 در مطلبی تحت عنوان «عربستان سعودی هیچ وقت اینقدر سرکوبگر نبود/ اکنون این کشور غیرقابل تحمل است»، نوشت: من 6 ماه درباره وضعیت کشورم و انتخاب‌های وحشتناکی که برایم گذاشته بودند، سکوت کردم. نمی‌خواستم شغلم و آزادیم را از دست بدهم. درباره خانواده‌ام نگران بودم. سرانجام من یک انتخاب متفاوت کردم. خانه ام، شغلم، خانواده‌ام را ترک کردم و صدایم را بلند کردم زیرا در غیر این صورت به آنهایی که در زندان‌ها هستند خیانت می‌کردم.» او در 31 اکتبر 2017 نیز در یادداشتی نوشت، ولیعهد عربستان سعودی می‌خواهد تندروها را تحت فشار قرار دهد اما افراد اشتباهی را تنبیه می‌کند. ده‌ها روشنفکر، روزنامه نگار، ستاره‌های شبکه‌های اجتماعی در دو ماه گذشته دستگیر شده‌اند که اکثریت آنها در بدترین حالت انتقادهای کوچکی به دولت داشتند. خاشقجی در نوامبر 2013 نیز نوشت، اقدامات عجولانه و بی‌پروای ولیعهد تنش‌ها را بیشتر می‌کند و امنیت کشورهای حوزه خلیج [فارس] و کل منطقه را به خطر می‌اندازد. در 7 فوریه 2018 نیز او در یادداشتی نوشت، ولیعهد عربستان که قبلاً هم رسانه‌های این کشور را کنترل می‌کرد حالا فشارهایش را به مراتب بیشتر کرده است.

شایعه‌های داغ و انکارهای ریاض

در حالی که خبر کشته شدن خاشقجی روز شنبه در صدر اخبار بسیاری از رسانه‌های جهان قرار گرفت و واکنش‌ها به آن و شایعه‌ها درباره‌اش کم نبود و برخی رسانه‌ها از پیدا شدن جسدش در منطقه‌ای در استانبول و برخی دیگر از تکه تکه شدن جسدش یا شکنجه شدن او قبل از مرگ خبر می‌دادند، مقامات ریاض سکوت اختیار کردند و تنها یک مقام کنسولگری که نخواست نامش فاش شود در مصاحبه با خبرگزاری رسمی عربستان، گزارش‌ها درباره کشته شدن خاشقجی را رد کرد و با زیر سؤال بردن منابع خبر گفت، تردید دارد که این اخبار بی‌پایه و اساس را مقامات ترکیه‌ای مسئول تحقیقات درباره خاشقجی یا مقاماتی که مسئول اظهارنظر در این باره هستند، به رسانه‌ها داده باشند.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه ایران تاریخ انتشار 16مهر 97، کدمطلب: 484896، www.iran-newspaper.com