شعار سال: یک کارشناس مسایل اقتصادی با بیان اینکه ، معتقد است که عملکرد دولت در بخش اقتصادی بسیار بده و قابل مقایسه با هیچ دورانی نیست و دولتمردان به هیچ راهکاری گوش نکرده و به جمع‌بندی نرسیده است و می‌گوید دولت تدبیر و امید پنج تیم اقتصادی کاملا مجزا از هم دارد که با هم ...

اقتصاد ایران در سال‌های اخیر با چالش‌های زیادی روبرو شده است، بالا رفتن نرخ ارز، تورم، بیکاری و معضلات عدیده و جدی در حوزه‌های گوناگون اقتصادی مواجه شده‌‌ایم که موجب انتقاد از سوی تحلیلگران و کارشناسان اقتصادی شده است، بخصوص عملکرد اقتصادی دولت تدبیر و امید (دولت یازدهم و دوازدهم) که در برخی موارد منفعلانه عمل می‌کنند. و این در حالی است که رئیس جمهور و معاون اول وی بارها از این مشکلات و باید‌ها سخن گفته‌اند اما مخاطب اصلی آن خودشان بودند و در مقام عمل نتوانستند موفق عمل کنند.

حسن روحانی رییس جمهور کشورمان در دانشگاه تهران به مناسبت آغاز سال تحصیلی جدید در بخشی از سخنان خود در مورد مشکلات اقتصادی و اینکه هدف آمریکا جنگ اقتصادی علیه ایران است که ما از همه این موارد می توانیم با وحدت، اتحاد و یکپارچگی عبور کنیم و در بسیاری از موارد می توانیم آمریکا را شکست دهیم و اینکه وضعیت اقتصادی و قیمت‌ها را می‌بیند سخن گفت که این موارد نیز واکنش‌های بسیاری را در برداشت.

در همین راستا، خبرنگار الف، گفتگویی با مجید شاکری کارشناسان مسائل اقتصادی داشته که در ادامه مشاهده می‌کنید:

*ارزیابی شما در مورد وضعیت کنونی اقتصاد ایران چیست و ریشه مشکلات اقتصادی کشور را چه می‌دانید؟

مطلبی که وجود دارد این است که ما در روشی که در سیاست‌گذاری پولی خود در سال ۹۲ اتخاذ کردیم، وارد یک تونلی از حوادث گریز ناپذیر شدیم، یعنی روزی که تصمیم گرفته شد نرخ بهره را بازاری کنیم و دولت گفت نباید با نرخ بهره کاری داشته باشیم؛ و از طرف دیگر به اشتباه این تصور پیش آمد که اگر دولت دست در جیب بانک مرکزی نکند، نقدینگی زیاد نخواهد شد، در حالی‌که نقدینگی حداقل بعد از این به دلیل نیاز درون‌زای سیستم پولی افزایش خواهد یافت. که البته این موضوع تبعاتی شامل رکود خیلی گسترده در بخش‌های کاربر جامعه و بالا رفتن شدید نرخ بهره، وارد کرد و نرخ بهره به موتور ایجاد نقدینگی تبدیل شد. امروز تقریبا شکل اصلی افزایش پایه پولی در ایران نیاز بانک‌ها به پول تازه است و این نیاز هم سرچشمه گرفته از آن نرخ بهره عظیمی است که در این مدت به آن بی‌توجهی شده است.

حتی اگر فرض کنیم که سیاست کاهش تورم از طریق دستکاری نرخ بهره در سال ۹۲ کار درستی بوده که در مورد این هم حتی شک وجود دارد، چون استدلال‌های زیادی وجود دارد که شدت تورم در دوره قبلی در موضوع نقدینگی نقش نداشت، بلکه شوک ارزی بوده که موجب این موضوع شد؛ اما اگر این را هم فرض بگیریم که برای سال ۹۲ قابل بحث بوده ، حتما در سال ۹۳دولت باید به سمت اصلاح نظام بانکی می‌رفت که متاسفانه رخ نداد و با یک عدد عظیم نقدینگی نسبت جی دی پی که تقریبا ۱۰ درصد بالاتر از میانگین سال‌های گذشته اقتصاد ایران بوده مواجه شدیم و این ابر متراکم شده منتظر یک شکافی است تا دوباره وقایع در بازار ارز ایجاد شود. امروز در وضعیتی هستیم که رکود تورمی را در پیشرو داریم و باید تلاش کنیم از شدت رکود و تورم بکاهیم.

*به نظرشما چه کسی نسخه اقتصادی دولت را می‌پیچد و نگاه این افراد چیست؟

دولت نسخه‌ای برای اقتصاد ایران ندارد که کسی بخواهد برایش بپیچد. بنده اطلاع دارم که گفته می‌شود سیاست‌های لیبرالی اجرایی و انجام داده است که این وضع ایجاد شده و نمی‌توان گفت که اگر سیاست‌های لیبرال اتخاذ می‌شد ما وضعی بهتر از این داشتیم یا خیر. دولت حتی سیاست‌های لیبرال را هم اتخاذ نکرد. اگر فرض کنیم سیاست‌های نئولیبرال مثلا در زمینه اقتصاد، اجماع واشنگتن است، به اجماع واشنگتن نگاه کنید، خیلی موارد مثل آزاد سازی نرخ ارز یا موارد دیگر در آن می‌بینید که دولت انجام نداده یا رئیس جمهور خلاف آن عمل نکرده است. باید گفت که مجموعا دیگ درهم جوشی از تصورات مختلف وجود دارد.

دولت پنج تیم اقتصادی کاملا مجزایی برای ارتباط با هم دارد. تیم مشاور آقای رییس جمهور، تیم وزارت راه که ساز دیگری می‌زند، تیم آقای جهانگیری و مشاورانش و دو تیم دیگر وزارت اقتصاد در دوران طیب‌نیا و تیم آقای نوبخت است این‌ها پنج تیم جدا از هم بودند که هر کدام در یک تیم دائمی و با هم کنش و واکنش داشتند لذا اصلا نمی‌توانیم بگوییم که دولت نسخه یا تیمی داشته است.

*عملکرد دولت را در بخش اقتصادی چطور می‌بینید؟

عملکرد دولت در بخش اقتصادی بسیار بد بوده است و شاید نسبت به هیچ دولتی در تاریخ ایران، حتی نسبت به دولت آقای احمدی‌نژاد، خاتمی یا هاشمی قابل دفاع نیست.

*از سوی دیگر ما ۱۳ آبان را پیشرو داریم، به نظر شما با توجه به این موضوع، تحریم‌های آمریکا می‌تواند بر اوضاع اقتصادی ایران تاثیرگذار باشد؟

بنده کما و بیش صحبت‌های آقای رییس جمهور در دانشگاه تهران در مورد اینکه آمریکا، آنچه که در مورد تحریم‌های ذکر شده ۱۳ آبان ماه قبلا اعمال کرده است را می‌پذیرم، اگر نگران تحریم بانک مرکزی یا تحریم نفتی هستیم، می‌توانم در مورد تحریم بانکی مرکزی بگویم که عملا قبلا سخت اجرا و تمام شده و پیش آمده است، اما آیا این بدین معنی است که همین تحریم‌ها می‌تواند باشد یا خیر؟ اما نکته دیگر این است که تحریم‌های دیگری هم آمریکایی‌هایی می‌توانند رو کنند؛ تقریبا اطمینان دارم که هزینه تحریم‌های مازادی که آمریکایی‌ها می‌خواهند اعمال کنند، برایشان بسیار بالا خواهد بود و بدون توجیه برای آمریکایی‌‌ها است که شاید دست به آن بزنند، اما همانطور که گفتیم تحریم بانک مرکزی که نگرانش هستیم، قبلا اعمال شده و چیز جدیدی نیست.

* پس چرا آقای مرعشی گفته بود که باید خودمان را برای ریاضت اقتصادی آماده کنیم؟

بنده از اظهارنظرات سیاسیون در حوزه‌های اقتصادی نگران هستیم و لزوما (وضعیت اقتصادی) اینطور نیست، فارغ از اینکه ریاضت اقتصادی درست یا غلط است اما این اظهارات بسیار خطرناک بوده و نباید به راحتی نسخه‌پیچی اقتصادی کرد. به نظر بنده سیاسیون چه چپ و چه راست نباید در مورد مسایل اقتصادی اظهارنظر کنند و جدای از آن اینکه بگوییم ریاست اقتصادی خوب یا بد است، زمانی معنا دارد که شما یک تصویر کلی داشته باشید که وضع موجود چگونه است و می‌خواهید با آن چه کار کنید. تصویر کلی آدم‌ها با یکدیگر متفاوت بوده و ممکن است چند تصویر کلی به وجود داشته باشد که یکی از این تصویر‌ها می‌تواند ریاضتی باشد. اما زمانی‌که می‌گویم ریاضتی، منظورم بودجه جاری دولت است، منظورم بودجه عمرانی نیست.

*راهکار شما به دولت چیست؟

جدایی بودجه ارزی از ریالی، تغییر نقشه ارزی و تغییر این موارد به دولت پیشنهاد می‌شود. این موارد را بیش از ۹ ماه است که به دولت گفته‌ایم، اما دولت نه تنها این راهکارها را بلکه هیچ راهکار دیگری را اتخاذ نکرده و هنوز به جمع بندی هم نرسیده‌ است. اصل مشکل این است که سرکار آمدن و کاری نکردند وگرنه مشکلات بیرونی که هیچ کدام بدون راه حل نیست؛ باید اقتصادی ایجاد شود که در فضای تحریم، عادی و با شفافیت راه خود را ادامه دهد.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت خبری تحلیلی الف، تاریخ انتشار: 27 مهر 1397، کدخبر: 3970723086 ، www.alef.ir