شعار سال: امروزه در حالی سبک زندگی سنتی و «پدرمحور» در غالب خانواده‌ها جریان دارد که مدرنیته به‌صورت ناقص و «بومی‌سازی»‌نشده از یک در دیگر و به‌مثابه یک میهمان ناخوانده وارد خانواده‌ها شده است. بروز تناقض در تقابل این دو صاحبخانه و میهمان نامتجانس، صحنه خانواده را به محل جدال و بروز سرکشی‌های رفتاری و در نهایت سرخوردگی و فرار از ماهیت و روح اصیل جاری در آن تبدیل کرده است.

در کنار این تغییر سبک رفتاری، چراغ سبز خانواده‌ها به تجمل و رفاه، به نام مظلوم «مدرنیته» که با ماسک و پوسته پرزرق‌وبرق باعث اقبال به مصرف‌گرایی و چشم‌وهم‌چشمی است، در حالی اتفاق می‌افتد که در این چندده‌ساله در سیستم اقتصادی کشور اتفاق مثبتی در جابه‌جایی و انتقال خط فقر و قدرت خرید مردم روی نداده و برعکس، حتی می‌توان ادعا کرد؛ نرخ درآمد سرانه، با یک شیب متغیر در حال زمین‌گیرشدن است.

از طرفی دیگر گرایش و تغییر ذائقه به تظاهر به مدرنیزاسیون، سبب تحمیل هزینه‌های جدید بر پیکره اقتصاد خانواده‌ها نیز هست، به‌علاوه فرهنگ غالب «بابا نان دادی» که باعث عدم شکوفایی اقتصاد مشارکتی در خانواده‌ها می‌شود که مجموعه این عوامل، ظهور و بروز یک بحران مالی و هویتی در خانواده را به دنبال دارد. در اجتماع هم برای جوانان خبری نیست؛ البته روی پوسته آن خبر قابل عرضی نیست.

بی‌کاری مانند جذام به خیلی جاها که فکرش را هم نمی‌کردیم سرایت کرده است.

جوان به دانشگاه می‌رود، جایی که زمانی قبله آمال و آرزوهایش بود و حالا می‌فهمد، این سکوی پرتاب هم چیزی نیست که انتظارش را می‌کشید، اصلا سکوی پرتابی در کار نیست، درجازدن است و درجازدن و سروکله‌زدن با استادانی که خودشان چند جلد غمنامه‌اند، زمان می‌گذرد و حاصل هزینه و زحمتی که در مدت تحصیلات عالیه در دانشگاه متقبل شده، فقط سال‌هایی است که به عمرش اضافه شده است.

برخلاف پوسته اجتماع زیر جلد آن خبرهای فراوانی هست؛ آسیب‌های فراوان اجتماعی از قبیل؛ اعتیاد، طلاق، سرقت، بزهکاری، بحران جنسی، فساد، قتل، همه و همه، چراغ‌قرمزهایی هستند که در برابر دیدگان من و شما و او، هر لحظه نادیده گرفته می‌شوند، آنها را دور می‌زنند و بی‌محابا رد می‌کنند، چراغ قرمزهایی که قبح خود را از دست داده‌اند و جدی‌گرفته‌نشدن آنها کم‌کم تبدیل به یک فرهنگ و قرارداد اجتماعی می‌شود.

اگرچه آنچه در بالا ذکر شد، تمامیت و کلیت این داستان نیست و قسمت بزرگ‌شده طیف سیاه یا به‌قولی نیمه‌خالی لیوان محسوب می‌شود، اما هرچه هست قابلیت آسیب‌شناسی دارد، اگر به عنوان یک جوان بتوانید با هر حوزه از تعاریف فوق ارتباط بر قرار کنید و این موقعیت‌ها برایتان آشنا باشد، به احتمال قریب‌به‌یقین، در معرض آسیب هستید و مطمئن باشید آن‌طور که بایسته است، نتوانسته‌اید جایگاه حقیقی خود را در پازل پیچیده اجتماع امروزی پیدا کنید.

اگر هم مفاهیم فوق برای افکار و ذهن شما گنگ و نامفهوم هستند یا نمی‌توانید آنها را تجسم کنید، باید به شما تبریک گفت، زیرا معدود جوانه‌هایی می‌توانند در شرایط نامساعد آب‌وهوايی رشد کنند و شما از این افراد «سبز» هستید.

در محدوده‌ای از گرم‌ترین طیف رنگ‌ها، یعنی خانواده رنگ قرمز به سمت طیف‌های سرد پایینی که خانواده رنگ‌های آبی در آن جا خوش کرده‌اند، نقطه تعادلی به نام رنگ سبز وجود دارد که می‌تواند «نماد رنگی» اعتدال شخصیت بر مبنای جایگاه اجتماعی افراد قلمداد شود، تغیر «نماد رنگی» در دستگاه مختصات رفتار و حرکت به سوی رنگ سبز فرایندی است که ضمن کمک به ثبات و تعادل رفتاری، می‌تواند جوانان را در پیداکردن پایگاه واقعی اجتماعی یاری کند.

اما این تغيیر طیف «نماد رنگی» و حرکت به سمت فرکانس اعتدالی چگونه ممکن است؟ برای تغیير طیف رنگی وضعیت اجتماعی باید به آموزش و یادگیری متوسل شد، البته با تأکید بر آموزش‌های کاربردی، آموزش میزان و نوع دانش و مهارت ما را افزایش و تغيیر می‌دهد و این معلومات جدید اگر تثبیت شود، منجر به تغيیر در نگرش و باور خواهد شد، تغیير باور نیز به دنبال خود تحول یعنی تغیير رفتار را به دنبال دارد، در حقیقت این سیکل، انتقال ذهنیت فرد از نیمه خالی به نیمه پر لیوان را ممکن می‌كند که به زبان رنگ‌ها می‌توان گفت: قرارگرفتن در وضعیت اعتدالی یعنی طیف رنگ سبز... آموزش‌های مهارت زندگی سالم یکی از راهکارهای تغيیر وضعیت طیف رنگی است. مهارت‌های زندگی مجموعه‌ای از مهارت‌ها و شایستگی‌های فردی و گروهی هستند که افراد برای زندگی در اجتماع مدرن به آنها نیاز دارند. با یادگیری، تسلط و تثبیت در این مهارت‌ها، یک فرد علاوه بر رسیدن به آرامش و تعادل در زندگی فردی و گروهی، به ایفای نقش اصیل در اجتماع می‌پردازد.

توانایی تصمیم‌گیری، توانایی حل مسئله، توانایی تفکر خلاق، توانایی تفکر نقادانه، توانایی برقرای رابطه مؤثر با دیگران، توانایی برقراری روابط بین‌فردی سازگارانه، توانایی خودآگاهی، توانایی همدلی با دیگران، توانایی رویارویی با هیجان‌ها (غم، خشم، شادی و...)، توانایی رویارویی با استرس‌ها، سرفصل‌های مورد توافق جهانی مهارت‌های زندگی سالم تعریف شده‌اند که خوشبختانه قابل آموزش و فراگیری هستند.

در کنار آموزش مهارت‌های زندگی، یادگیری یک مهارت تخصصی در حوزه‌های فرهنگ و هنر، صنعت، خدمات و کشاورزی نیز می‌تواند کمک شایانی به تغيیر وضعیت «طیف رنگی فردی» و اجتماعی‌شدن او داشته باشد.

یادگیری یک مهارت برابر است با قرارگرفتن در یک فرصت شغلی، توسعه جغرافیایی موقعیت‌های شغلی با مهارت‌آموزی در کنار تسلط بر مهارت‌های زندگی سالم، که جوان را بدون تنظیم ساعت شماطه‌دار، رأس ساعت شش صبح بیدار می‌کند، «استراتژی او از هرچه پیش‌ آید خوش آید» به راهبرد «یاد بگیر و عمل کن» تغیير می‌کند و رؤیاهایش روزبه‌روز پررنگ‌تر و به واقعیت نزدیک‌تر می‌شوند.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه شرق تاریخ انتشار 26مهر 97، کدمطلب: 197856، www.sharghdaily.ir