شعار سال: معصومه ابتکار معاون امور زنان و خانواده رئیس جمهوری در این نشست نگاه پیشرو و مترقی آیت‌الله العظمی صانعی در حوزه زنان را مایه امید و حرکت به سوی آینده روشن‌تر دانست و گفت: اگر به مباحث روز، مثل موضوع زنان نپردازیم و نتوانیم به ابعاد روز احکام شرعی بپردازیم، شاید جامعه و مسیری که الآن جوانان در پیش گرفته‌اند مقدار زیادی فاصله بگیرد. الآن داریم می‌بینیم که دختران جوان ما احساس می‌کنند مباحث فقهی و احکام شرعی محدودیت‌های زیادی و حتی تبعیض‌هایی برای آن ها به وجود می‌آورد. حتی این حس الآن در آقایان و میانسالان هم هست و فقط به دختران جوان اختصاص ندارد. وی افزود: مطالبه و حسی که به وجود آمده بخشی از آن به خاطر استنباطی است که بوده، بخشی ناشی از قوانینی است که ناقص بوده یا کافی نبوده و بخشی هم حاصل اجرای غلط است. ابتکار گفت: به هر حال ما از این جهت مسئولیت خیلی سنگینی داریم که بتوانیم همپای اقتضائات و نیازهای جامعه و با حفظ اصول و مبانی قدم برداریم. چون عمیقاً اعتقاد داریم که این اصول و مبانی می‌تواند راهگشا باشد و افق نوینی را در دنیای معاصر برای ما باز کند. وی با اشاره به اینکه در خیلی از زمینه‌ها دسترسی‌ها و فرصت‌های برابر محقق شده، ادامه داد: ما هم در جمهوری اسلامی ایران این بحث را داریم که مثلاً فرصت برابر برای زنان در بحث اشتغال باید فراهم شود. چون زنی که نیاز به فعالیت اقتصادی دارد باید فرصت برابر در اختیار داشته باشد و نباید به خاطر زن بودن این فرصت را در اختیار نداشته باشد.

اشرف بروجردی: فقه باید متناسب با نیاز بشر امروز بررسی شود

اشرف بروجردی نیز در این نشست گفت: جامعه اسلامی ایران مدعی دینداری است و مدعی است که می‌تواند همه نیازهای بشریت را پاسخگو باشد. با چنین رویکردی که می‌خواهد برای دنیا الگو باشد و همه مسائل اجتماعی را بر اساس فقه حل کند، قاعدتاً باید رویکرد متناسب با نیاز بشر را در جامعه امروز مورد بررسی قرار دهد و اگر در این بررسی به این جمع‌بندی رسید که آنچه تا امروز به‌عنوان فقه مطرح است دیگر کارآمد نیست، علما، فقها و اصحاب نظر قاعدتاً باید یک رویکرد کاربردی ارائه کنند و فقه را عملیاتی و اجرایی کنند. رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با بیان اینکه فقه به معنای بصیرت در دین و ژرف‌اندیشی در حوزه دینی است، افزود: کاربرد فقه امروز عملیاتی و اجرایی کردن نگرش به دین و ارائه طریق به کسانی است که می‌خواهند دیندار بمانند و در جامعه امروز حرکت کنند. وی با بیان اینکه در این حوزه‌ها جوابی برای جوانان و کسانی که می‌خواهند مسلمان شوند نداریم، گفت: جامعه ما امروز احتیاج به آرامش و پاسخگویی به نسل امروز دارد. اگر ما مرتباً دستور‌العمل صادر کنیم و مدام مهندسی کنیم، راه به جایی نمی‌بریم. نهایتاً به جایی می‌رسیم که ما احکام می‌دهیم و نسل امروز راه خودش را می‌رود.

رهامی: فقه باید پاسخگوی مردم زمانش باشد

حجت‌الاسلام والمسلمین محسن رهامی نیز در این نشست گفت: ما چالش‌های جدی در فقه داریم که باید راه حل‌هایی برای آن ها پیدا کنیم. من فکر می‌کنم یک بازنگری جدی در مبانی فقه باید ارائه کنیم. آیا فرهنگ در صدور فتوای فقها و آرای ائمه(ع) تأثیر داشته یا نداشته است؟ آیا ائمه(ع) در چارچوب زمان روایتی را بیان کرده اند؟ آیا تمام آرای فقهی ائمه(ع) برای همه زمان‌ها و مکان‌ها بوده یا ائمه(ع) به‌عنوان عقلای زمان برای زمان خودشان راه حل ارائه کرده اند؟ حتی احکام قرآن مجید ناظر بر فرهنگ مخاطبان بوده یا نبوده است؟ امام صادق(ع) مسأله‌های زمان خودش را حل کرده و ما در آن چارچوب باید مسأله‌های زمان خودمان را حل کنیم.

تأکید نماینده مجلس بر اجرای قوانین حوزه زنان

فریده اولاد قباد دیگر سخنران این نشست بود که طی سخنانی گفت: من به صحبت‌های امام راحل اکتفا می‌کنم که فرمودند «زنان باید در مقدرات کشور دخالت نمایند»؛ و به اصول سه، 20 و 21 قانون اساسی که زنان و مردان در مسائل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی برابر هستند. با هماهنگی فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی و معاونت زنان و خانواده رئیس جمهوری در برنامه ششم توسعه ماده 101 مربوط به عدالت جنسیتی را مصوب کردیم. ما قوانین زیادی را در حوزه زنان داریم ولی نظارت بر حُسن اجرای قوانین در این حوزه بسیار مهم است. وی با تأکید بر اینکه افق روشنی پیش روی حوزه زنان است، تصریح کرد: ورود به مسائل حوزه زنان یک زمانی تابو بود. ولی امروز با توجه به همین نشست‌ها ما یک افق بسیار خوب و روشن و آینده نگری بسیار پایداری را در حوزه زنان می‌بینیم و این امید را داریم که در مسائل فقهی بتوانیم مقتضیات زمان را برای حوزه زنان در نظر بگیریم و قوانینی هم که مصوب می‌شود و لوایحی که دولت ارسال می‌کند بر اساس اولویت‌بندی و نیازی باشد که ما داریم در آن زندگی می‌کنیم.

سیاوشی: بازنگری در تئوری فقهی حوزه زنان باعث می‌شود شاهد هجمه‌های منفی نباشیم

طیبه سیاوشی نیز در این نشست با اشاره به لزوم بحث بازنگری کلی در تئوری فقهی حوزه زنان و تطبیق مباحث حوزه زنان با مفهوم عدالت جهانی به‌عنوان دو مورد از مسائل مهم حوزه زنان گفت: ما در کنفرانس‌هایی که خارج از ایران برگزار می‌شود دائم در این مورد بازخواست می‌شویم. اخیراً من در اندونزی در مورد ازدواج کودکان در ایران مورد سؤال قرار گرفتم و واقعاً جوابی هم برای آن نداشتم. چون اندونزی هم یک کشور اسلامی است و طبق قانون سن ازدواج 18 سال تعیین شده است؛ گرچه در میان خانواده‌های فقیر ازدواج زیر 18 سال به شکل غیر رسمی رواج دارد. وی تأکید کرد: بنابر این الزام و توجه به تطبیق قوانین، بویژه قانون مدنی ما، با فقه پویا باعث خواهد شد که فرار از قانون یا اعتراضات و تبعات منفی که در این زمینه ما شاهد هستیم را کمتر از گذشته در ایران شاهد باشیم.

زمان آن فرا رسیده که یک الگوی عملی و مقبول برای نسل جوان ارائه دهیم

در پایان شهیندخت مولاوردی نیز به‌عنوان جمع‌بندی این نشست، گفت: هم ظرفیت‌هایی که در فقه جواهری هست و هم ظرفیت‌هایی که در قانون اساسی ما هست که تأکید بر یکسانی حقوق زن و مرد در برابر قانون دارد. مشکل جامعه زنان این است که این یکسانی را در قانون نداریم و همین باعث می‌شود که ما انواع تبعیض‌ها و نابرابری‌ها را به چشم خودمان ببینیم و این احساس تبعیض و نابرابری را زنان و مجموعه جامعه ما داشته باشند. وی با اشاره به اینکه چالش‌های ما می‌تواند درون فقهی یا چالش‌هایی باشد که از بیرون بر فقه تحمیل می‌شود، اظهار داشت: با پیچیدگی‌های عصر حاضر، مجموعه تحولات و انقلابی که در تکنولوژی ارتباطات و اطلاعات به وقوع پیوسته و خواه ناخواه فقه و خانواده ما را متأثر کرده و ساختار خانواده ما را دارد تحت تأثیر قرار می‌دهد. اگر مجموعه تأثیراتی که می‌گذارد را به‌عنوان چالش‌های بیرونی در نظر بگیریم دغدغه‌های مختلفی مطرح می‌شود که آیا می‌توان هم دیندار و هم طرفدار حقوق انسانی بود؛ یا اینکه یکی را بخواهیم و مـتأسفانه بعضاً دارد این نگرش شکل می‌گیرد که هیچ کدام را نمی‌خواهیم. وی افزود: چهل سال از انقلاب اسلامی گذشته و زمان آن فرا رسیده که ما الگوی عملی قابل دفاع و قابل پیاده شدن و مقبول، بویژه برای نسل جوان، ارائه دهیم که این نشست‌ها می‌تواند به ارائه این الگو کمک کند. البته بحث ما این نیست که پا جای پای بزرگان بگذاریم. هدف این است که موضوعات و واقعیت‌های حاکم بر جامعه خودمان و جامعه جهانی را شناسایی و عرضه کنیم و از طرف دیگر ظرفیت‌های نهفته و به ودیعه گذاشته فقه ما را یادآوری کنیم تا ممکن بودن این باز اندیشی را اثبات کنیم.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت روزنامه ایران، تاریخ انتشار 10 آذر 97، کد مطلب: 491433، www.iran-newspaper.com