شعار سال: حضور کمرنگ زنان در صنایع بزرگی مانند تکنولوژی سال‌هاست که مورد بحث بوده است و گهگاهی رسانه‌ها به سراغ آن می‌روند. در این میان کارشناسان و فعالان حقوق زنان بارها و بارها غول‌های تکنولوژی را به اعمال تبعیض جنسیتی در روند استخدام و به‌کارگیری کارمندانشان محکوم کرده‌اند. از طرفی عده‌ای به موضوع عدم به‌کارگیری زنان در مشاغل مدیریتی در شرکت‌های بزرگ تکنولوژی اشاره می‌کنند که در سال‌های اخیر اهمیت بیشتری پیدا کرده است. حالا گویا این موضوع آنقدر جدی شده که هوش مصنوعی را هم درگیر خودش کرده است، تا جایی که شرکت آمازون مجبور شده است که یکی از پروژه‌های هوش مصنوعی خودش در این زمینه را متوقف کند. متخصصان تکنولوژی یادگیری ماشینی در شرکت آمازون به تازگی متوجه شده‌اند ابزار هوش مصنوعی که برای استخدام افراد در این شرکت به کار می‌رود، نسبت به زنان تبعیض جنسیتی قائل می‌شود.

سیلیکون‌ولی علیه تبعیض جنسیتی

به این ترتیب پنج کارشناس آشنا به این اختلال اعلام کرده‌اند که محققان از ۲۰۱۴ میلادی مشغول ساخت یک برنامه رایانشی برای بررسی رزومه‌های کارجویان بوده‌اند. هدف از ساخت چنین سیستمی، مکانیزه کردن جست‌وجو برای کشف استعدادهای جوان بود. با این همه اما در نهایت شرکت آمازون مجبور شد این پروژه را متوقف کند؛ چون این سیستم کارجویان مرد را به زنان ترجیح می‌داد. این ابزار آزمایشی استخدام که از سال ۲۰۱۵ به‌کار گرفته شد، با استفاده از هوش مصنوعی به رزومه کارجویان از پنج ستاره امتیاز می‌داد.

با بررسی‌های دقیق مشخص شد که دلیل اعمال تبعیض جنسیتی از طرف این ابزار هوش مصنوعی آن است که مدل‌های کامپیوتری آمازون آموزش دیده‌اند که کارجویان را براساس رزومه‌های الگویی بررسی کنند که در بازه زمانی ۱۰ ساله برای این شرکت فرستاده شده بود؛ رزومه‌هایی که بیشتر از سوی مردان ارائه شده بودند. در نتیجه سیستم هوش مصنوعی آمازون کارجویان مرد را ترجیح می‌داد. شرکت آمازون این ابزار را اصلاح کرد، اما هیچ ضمانتی وجود نداشت که این سیستم بدون تبعیض عمل کند. در نتیجه از سال گذشته میلادی این پروژه متوقف شد، هرچند فرآیند استخدام آمازون هیچ وقت به‌صورت کامل به این ابزار تکیه نمی‌کرد. جالب این است که با تمام اینها، شرکت آمازون هیچ اظهارنظری در این مورد نکرده است.

قانونی برای شرکت‌های کالیفرنیایی

بسیاری از شرکت‌های بزرگ تکنولوژی مانند اپل، شرکت مادر گوگل یعنی آلفابت و فیس‌بوک، احتمالا مجبور خواهند شد که زنان بیشتری را در هیات‌مدیره خودشان اضافه کنند. این اتفاق به دنبال تصویب قانونی جدید در کالیفرنیا رخ می‌دهد که بر اساس آن شرکت‌های بزرگ تا نیمه سال ۲۰۲۱ ملزم هستند که زنان بیشتری را به اعضای هیات‌مدیره خودشان اضافه کرده و در جلسات مهم شرکت میزبان آنها باشند. «جری براون» فرماندار کالیفرنیا روز یکشنبه این مصوبه را که با عنوان SB ۸۲۶ شناخته می‌شود، امضا کرد تا به‌عنوان قانونی لازم‌الاجرا دربیاید. در یادداشتی غیرمعمول همراه امضایش، به جنبش #من‌هم (MeToo#) - جنبشی برای محکوم کردن تبعیض و آزار جنسی- اشاره کرده و گفته است: «اتفاقات سال‌های اخیر به خوبی نشان می‌دهد که هنوز بسیاری پیام این جنبش برای رفتار برابر با زنان را دریافت نکرده‌اند. مدت‌هاست افرادی که بیش از نیمی از جمعیت آمریکا را تشکیل می‌دهند، در هیات مدیره شرکت‌های بزرگ حضور ندارند.»

این قانون جدید که «هانابث‌جکسون» یکی از سناتورهای ایالتی مجلس سنا از آن حمایت کرده است، همه شرکت‌های سهامی عام مستقر در کالیفرنیا را ملزم می‌کند که تا پایان سال ۲۰۱۹ دست‌کم یک زن در هیات مدیره‌شان داشته باشند. بر این اساس، تا پایان سال ۲۰۲۱ باید دو زن در هیات مدیره همه شرکت‌ها حضور داشته باشند و هیات مدیره‌هایی با ۶ عضو یا بیشتر باید دست‌کم سه عضو زن داشته باشند. شرکت‌های اپل، آلفابت و فیس‌بوک هر کدام دو عضو زن در هیات مدیره‌شان دارند، کاری که دو شرکت سازنده تراشه اینتل و انویدیا هم انجام داده‌اند. در میان بزرگ‌ترین شرکت‌های سیلیکون‌ولی، شرکت‌های سیسکو، اوراکل و نتفلیکس الزام به‌کارگیری سه عضو زن یا بیشتر تا سال ۲۰۲۱ را پیش روی خودشان دارند.

این قانون علاوه بر شرکت‌های بزرگ تکنولوژی، می‌تواند تاثیری گسترده‌تر داشته باشد. «آنالیزا بارت» یکی از اعضای بخش تحقیقاتی فرمانداری کالیفرنیا در این مورد می‌گوید: «از میان ۴۳۹شرکت مستقر در کالیفرنیا که در شاخص سهام Russell ۳۰۰۰ حضور دارند، تنها ۶۲ شرکت با قانون لازم‌الاجرا تا سال ۲۰۲۱ موافقت و از آن پیروی کرده‌اند. شرکت‌های دیگر باید ۶۴۸ زن را تا ماه جولای سال ۲۰۲۱ در هیات مدیره‌هایشان به‌کار بگیرند. علاوه بر این، ۶۶شرکت هم که در حال حاضر هیچ مدیر زنی در اختیار ندارند، باید از این قانون تبعیت کنند.» در مطالعه‌ای که سال گذشته در این زمینه انجام شد، بارت به این نتیجه رسید که زنان ۵/ ۱۵ درصد از پست‌های مدیریتی شرکت‌های مستقر در کالیفرنیا را به خودشان اختصاص داده‌اند؛ درحالی‌که این رقم برای شرکت‌های حاضر در شاخص Russell ۳۰۰۰ به ۲/ ۱۶ می‌رسد.

استقبال شرکت‌های کوچک

کارشناسان معتقدند که بزرگ‌ترین تاثیر این قانون بر شرکت‌های کوچک‌تر است که از جنجال‌های رسانه‌ای دور بوده و برای جلب نظر سرمایه‌گذاران تحت فشار هستند تا تنوع جنسیتی بیشتری را در میان کارمندانشان اعمال کنند. به این ترتیب انتظار می‌رود این قانون در میان شرکت‌های کوچک و نه چندان بزرگ با استقبال خوبی مواجه شود. از طرفی بعضی از حقوقدانان معتقدند که اجرای درست این قانون در سراسر ایالت کالیفرنیا می‌تواند مقدمه خوبی برای اجرای آن در ایالت‌های دیگر آمریکا باشد. این در حالی است که بعضی دیگر چندان به اجرا و اثرگذاری این قانون امیدوار نیستند و می‌گویند که این قانون هم درست مثل دیگر قوانین وضع شده در زمینه مبارزه با تبعیض جنسیتی است که چندان بر شرکت‌های بزرگ کالیفرنیایی که اغلب در صنعت تکنولوژی فعال هستند، تاثیر نخواهد داشت. موافقان اجرای این قانون اما معتقدند که اغلب قوانین در ابتدا چندان موثر نبوده و با گذشت زمان و الزام و فشار بیشتر برای تبعیت از آن، به شکلی جدی رعایت شده و به تدریج به فرهنگی ثابت و تغییرنیافتنی تبدیل شده است.

حالا کالیفرنیا اولین ایالت در آمریکاست که قانون الزام به‌کارگیری زنان در هیات‌مدیره شرکت‌ها در آن به اجرا درمی‌آید. در حالی که بسیاری از کشورهای اروپایی قوانینی مشابه را از سال‌های گذشته وضع و اجرا کرده‌اند. نمونه قابل توجه در این زمینه کشور نروژ است که یک دهه گذشته قانونی وضع کرد که بر اساس آن همه شرکت‌ها ملزم شدند تا دست‌کم ۴۰درصد از مشاغل‌شان را به زنان اختصاص بدهند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که اجرای قوانینی مشابه باعث افزایش چشمگیر به‌کارگیری مدیران زن در کشورهای فرانسه، آلمان، ایتالیا، بریتانیا و هلند شده است. بد نیست بدانید که آمارهای منتشرشده از سوی شرکت‌های بزرگ تکنولوژی نشان می‌دهند سهم زنان از مشاغل فنی تنها ۵/ ۲۴ درصد در گوگل، ۲۳ درصد در اپل و ۲۲درصد در فیس‌بوک است. این آمارها در سال‌های اخیر به سرعت رشد پیدا کرده‌اند، اما نه با سرعتی که انتقادات از این شرکت‌ها برای عدم رعایت تنوع جنسیتی در کارمندانشان افزایش یافته است.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه دنیای اقتصاد تاریخ انتشار 21مهر 97، کدمطلب: 3451281، www.donya-e-eqtesad.com