شعار سال: همان مقطع پرونده قضایی متخلفان قاچاق این ماده یوز تشکیل شد و در نهایت حدود سه‌هفته پیش، رأی پرونده ایران صادر شد و متهمان به پرداخت یک تا دومیلیون تومان جزای نقدی محکوم شدند‌. این رأی تعجب و نگرانی فعالان محیط‌زیست کشور را برانگیخت و در عین حال سؤالات و ابهاماتی ایجاد کرد، این‌که چرا دادگاه اعلام کرده که امکان بازگشت این توله یوز ماده، مشهور به ایران، به طبیعت وجود دارد؟ تعیین جزای نقدی یک‌میلیون تا دومیلیون تومانی برای متخلفان پرونده ایران بر چه مبنایی بوده است؟ ابهام مهم‌تر این بود که چرا نماینده سازمان محیط‌زیست در دادگاه ایران غیبت داشته است؟ برای پاسخ به سؤالات و رفع ابهامات پیش‌آمده، درباره پرونده ایران (توله یوز ماده)، حمید ظهرابی، معاون محیط‌زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط‌زیست، تا حدودی به حواشی ایجاد شده درباره این پرونده پرداخت و اعلام کرد: به رأی دادگاه پرونده ایران اعتراض داریم و در مهلت قانونی تجدیدنظرخواهی می‌کنیم‌. این مقام مسئول در سازمان محیط‌زیست تأکید کرد: به‌مرجع قضایی اعلام کرده‌ایم که ایران دیگر امکان برگشت به طبیعت را ندارد و دریافت خسارت ۱۰۰ میلیون تومانی منوط به این است که دادگاه نیز تأیید کند که برگشت یوز به طبیعت دیگر ممکن نیست‌. مشروح این گفت‌وگو در زیر می‌آید.

با توجه به این‌که پرونده ایران از همان ابتدا با حاشیه‌هایی همراه بود، درباره روند کشف این‌گونه قاچاق ‌شده و دستگیری متخلفان توضیح دهید‌.

نخستین خبر درباره قاچاق یوزپلنگ آسیایی را در شهریورماه گذشته دریافت کردیم‌. بدین‌ترتیب که در تابستان سال قبل گزارشی به‌همراه یک قطعه عکس به‌دست ما رسید، مبنی‌بر این‌که یک فرد یوزپلنگ آسیایی از استان خراسان‌شمالی زنده‌گیری و جهت فروش به تهران منتقل شده است‌. به‌دنبال دریافت این گزارش، پلیس امنیت و یگان حفاظت محیط‌زیست استان تهران پیگیری این موضوع را شروع کردند و به‌مدت سه‌ماه در حال رصد ماجرا بودند تا این‌که موفق به شناسایی متخلفان شدند و آنان را تحت‌نظر قرار دادند‌.

ماجرای عکس چیست؟ و گزارشی که گفتید مربوط به قاچاق ایران بود؟

عکس همین یوز مشهور به ایران بود که در محلی مثل حمام نگهداری می‌شد‌. بعدها که توله یوز قاچاق‌شده به سازمان حفاظت محیط‌زیست تحویل داده شد، از طریق مطابقت خال‌ها مشخص شد که عکس همین توله یوز بوده است‌. این عکس برای یکی از همکاران ارسال شده بود و او هم گزارش اداری مکتوب در این زمینه را تهیه و درخواست پیگیری کرد‌.

سال گذشته که این توله یوز ماده کشف و پرونده آن تشکیل شد، درباره این ماجرا به‌ویژه نحوه دستگیری متخلفان اختلاف‌نظرهایی وجود داشت‌؛ برای مثال این موضوع مطرح شد که قاچاقچیان خود را معرفی کرده‌اند‌.

خیر، ماجرا به این شکل است که در همان مقطع که کار شناسایی متخلفان انجام شده بود؛ این افراد نماینده‌ای را به دفتر صید و شکار سازمان محیط‌زیست فرستادند و اعلام کردند ما در تلاشیم که توله یوزپلنگی که خریده شده را به سازمان حفاظت محیط‌زیست تحویل بدهیم‌. اما نکته مهم این است که زمانی‌که متخلفان تصمیم به همکاری گرفتند و به سازمان حفاظت محیط‌زیست برای تحویل یوز مراجعه کردند، یگان محیط‌زیست تهران و پلیس امنیت هم آنان را به‌طور کامل تحت مراقبت و رصد داشتند و متخلفان را شناسایی کرده بودند؛ بنابراین هنگام تحویل یوزپلنگ آسیایی، متخلفان در کلینیک پارک پردیسان دستگیر شدند و پرونده تخلف آنان تشکیل شد‌.

آیا نماینده‌ای که متخلفان به محیط‌زیست فرستاده‌ بودند از قاچاقچیان ایران بود؟

خیر، فردی که نمایندگی این متخلفان را برعهده داشت، فرد بی‌طرف و بی‌گناهی بود که حتی اسم او نیز در پرونده ذکر نشده است؛ اما به‌همراه یکی از متخلفان در سازمان حفاظت محیط‌زیست حاضر شدند و آمادگی خود را برای تحویل یوز اعلام کردند‌.

یعنی قاچاقچیان ایران (توله یوزپلنگ) بعد از اطمینان از این موضوع که شناسایی شده‌اند، نسبت به تحویل یوز اقدام کردند؟

بله، به احتمال قوی متخلفان مشکوک شده‌ بودند که شناسایی شده‌اند و تحت تعقیب هستند؛ چون در آن زمان حتی تعدادی از رابطان آن‌ها هم مورد بازجویی قرار گرفته بود‌.

اعتراضاتی به رأی دادگاه از سوی فعالان محیط‌زیستی شکل گرفته و معتقدند رقم مورد اشاره برای جزای نقدی قاچاقچیان توله یوز (ایران) بسیار ناچیز است‌.

قاضی دادگاه ضمن بررسی همه جوانب متهمان را مجرم شناخته و آنان را به پرداخت جزای نقدی محکوم کرده است که یک نفر از متخلفان به پرداخت دومیلیون تومان و سه‌نفر دیگر هر کدام به پرداخت یک‌میلیون تومان محکوم شده‌اند‌. باید دقت داشته باشیم که رأی صادرشده برای پرونده ایران، در قالب مجازات کیفری و در چارچوب قانون بوده است؛ چون براساس ماده ۱۳ قانون شکار و صید، کسانی که اقدام به شکار گونه‌های در معرض تهدید مانند یوزپلنگ می‌کنند، قاضی می‌تواند هم مجازات حبس (۹۱ روز تا سه‌سال) و هم جزای نقدی در نظر بگیرد‌. قاضی در پرونده ایران تشخیص داده است که مجازات را در حد جزای نقدی در نظر بگیرد و به احتمال قوی، نداشتن سوء‌سابقه متهمان، پشیمانی آن‌ها و تلاش برای تحویل یوزپلنگ دلایلی بوده که قاضی تشخیص داده که شدت عمل به خرج ندهد‌.

این رأی برای سازمان حفاظت محیط‌زیست قابل قبول است؟

به هر حال صدور رأی در چارچوب قانون بوده است‌؛ هرچند که انتظار سازمان حفاظت محیط‌زیست و جامعه این است که مجازات سنگین‌تری برای متهمان پرونده قاچاق یوزپلنگ دیده شود‌.

به رأی دادگاه ایران اعتراض نمی‌کنید؟

قصد داریم به رأی صادر شده برای پرونده ایران اعتراض کنیم‌. اواخر آذرماه رأی دادگاه درباره این پرونده ابلاغ شده و هنوز مهلت قانونی برای اعتراض به رأی صادره وجود دارد‌؛ حتماً تجدیدنظر خواهی می‌کنیم و امیدواریم که در مرحله تجدیدنظر خواهی این موضوع مهم که حیوان امکان بازگشت به طبیعت ندارد، مدنظر قرار گیرد‌.

این موضوع که «ایران امکان برگشت به طبیعت ندارد»، یکی از مسائل جنجال‌برانگیز این روزها درباره این پرونده است؛ چون براساس رأی دادگاه توله یوز می‌تواند به طبیعت برگردد‌. آیا سازمان حفاظت محیط‌زیست این موضوع را برای مرجع قضایی روشن کرده بود که امکان برگشت این حیوان به طبیعت وجود دارد یا خیر؟

این موضوع مهمی در پرونده «ایران» است‌؛ به‌همین علت از سوی معاونت محیط‌زیست طبیعی سازمان محیط‌زیست این موضوع را به‌طور مکتوب و رسمی به دفتر حقوقی سازمان محیط‌زیست و اداره کل محیط‌زیست استان تهران اعلام کردیم که ایران امکان بازگشت به طبیعت ندارد و تلف‌شده محسوب می‌شود‌. همچنین قبل از صدور رأی دادگاه، اداره کل محیط‌زیست استان تهران دو بار به‌طور مکتوب به مرجع قضایی اعلام کرده بود که توله یوزی که از دست قاچاقچیان رها شده امکان برگشت به طبیعت ندارد و حتی در یک فقره، نظریه دامپزشک معتمد درباره عدم امکان بازگشت توله یوز به طبیعت ضمیمه شده بود‌.

ابهام مهم در این زمینه این است که آیا نماینده‌ای از سازمان حفاظت محیط‌زیست در دادگاه حضور داشته تا شرایط یوزپلنگ (ایران) را تشریح و اعلام کند که امکان برگشت یوز به طبیعت وجود ندارد؟

در جلسه‌ای که برای بررسی ابعاد پرونده با حضور مدیرکل حقوقی سازمان محیط‌زیست، رئیس اداره حقوقی استان تهران و نمایندگان بازرسی و حراست سازمان حفاظت محیط‌زیست تشکیل شد، جمع‌بندی این بود که محیط‌زیست استان تهران پیگیری لازم را انجام داده و حتی طی دو مرحله موضوع عدم امکان بازگشت به طبیعت را به‌مرجع قضایی اعلام کرده است؛ بنابراین این استان هیچ کوتاهی در زمینه پیگیری پرونده نداشته است‌. حضور در دادگاه هم منوط به ابلاغیه دادگاه است که تشخیص آن برعهده مرجع قضایی است‌.

موضوع مهم دیگر این است که از همان ابتدای کشف ایران، سازمان محیط‌زیست اعلام کرد جریمه ۱۰۰ میلیون تومانی در انتظار متخلفان است و حالا می‌بینیم که این ۱۰۰ میلیون به یک‌میلیون تومان رسیده، ماجرا چیست؟

باید دقت داشته باشیم که یک‌ و دومیلیون تومان جزای نقدی در قالب مجازات کیفری است و با ۱۰۰ میلیون خسارت یوز فرق دارد‌؛ براساس مصوبه شورای عالی محیط‌زیست، سازمان حفاظت محیط‌زیست می‌تواند برای گونه‌هایی که تلف می‌شوند یا دیگر امکان برگشت به طبیعت ندارند، در صورت محکوم شدن متهم خسارت‌هایی را پیش‌بینی کند‌. میزان خسارت پیش‌بینی‌ شده برای یوزپلنگ آسیایی ۱۰۰ میلیون تومان است‌. از آن‌جا که متهمان پرونده ایران محکوم شده‌اند، سازمان حفاظت محیط‌زیست این اختیار را دارد که به‌عنوان مدعی خصوصی ادعای خسارت کند که پیگیری قانونی این موضوع را برای پرونده ایران انجام خواهیم داد، البته پیگیری محیط‌زیست برای دریافت خسارت بعد از تجدیدنظر خواهی و تغییر رأی صادره و منوط به این است که دادگاه تأیید کند که امکان برگشت این یوزپلنگ به طبیعت وجود ندارد‌.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته روزنامه سبزینه تاریخ انتشار ------، کدخبر: 60212، www.sabzineh.org