شعار سال: از هسته انار نیز روغن، آنتوسیانین، تانن و اسیدهای آلی بهدست میآید. کاربرد انار در صنایع پاییندستی شامل صنایع شامل روغنکشی (استخراج روغن هسته انار)، صنایع رنگ (کاربرد پوست انار در تولید رنگ گیاهی و مواد آرایشی)، صنایع آرایشی و بهداشتی (تهیه رنگهای گیاهی و مواد آرایشی) و... است. انار منبعی غنی از آنتوسیانینهاست که میتواند در صنایع غذایی بهکار رود. ریشه و پوست و ساقه انار علاوهبر داشتن مقدار قابلملاحظهای تانن، دارای ترکیبات و مواد سودمندی است که در داروسازی سنتی و حتی پزشکی امروز از آن استفاده میشود. از برگ و گل انار که دارای مواد مختلفی است، بهصورت جوشانده در داروسازی و پزشکی بهویژه پزشکی سنتی ایران استفاده میشود. پوست میوه انار دارای مقدار زیادی تانن و مقداری نیز پیگمانهای رنگی است که در رنگرزی سنتی نخ قالیهای ایران از پیگمانهای رنگی آن برای بهدستآوردن رنگهای ثابت و طبیعی حنایی، قهوهای، زرد و قرمز استفاده میکنند. از تانن موجود در پوست انار که نوعی تانن طبیعی با کیفیت مرغوب است در صنایع چرمسازی و دباغی استفاده میشود. استفاده از تانن پوست انار در صنایع شیمیایی و داروسازی کاربرد دارد. مسعود لطیفیان، مدیرکل دفتر امور میوههای گرمسیری و نیمهگرمسیری وزارت جهاد کشاورزی در گفتوگو با «سبزینه»، به تولید جهانی انار و وضعیت تولید در ایران اشاره کرد و توضیح داد: قدمت انار به زمان کتابهای مقدسی همچون تورات و انجیل برمیگردد و آنچه مسلم است کشتوکار انار و بهرهبرداری از آن در زمانهای باستان متداول بوده است. در کتابهای مذهبی آمده است که حضرت سلیمان(ع) انارستان بزرگی داشته است، در قرآن کریم در سوره مبارکه انعام (آیات 99 و 141) و سوره مبارکه الرحمن (آیه 68) از انار نام برده شده است. در آیین زرتشت نیز کشتوکار انار در منازل کاری نیکوست و در کتب رومی از سه قرن پیش از میلاد مسیح(ع) نیز از میوه انار نام برده شده است. همچنین در کتیبههای تخت جمشید میتوان کندهکاریهای انار را مشاهده کرد و این خود نشانه شناخت ایرانیان از انار و کشتوکار آن در ایران باستان بوده است. وی ادامه داد: بنا بر شواهد موجود، انار بومی ایران و کشورهای همجوار است و بهتدریج به مناطق آسیای مرکزی، کشورهای مدیترانهای و شمال آفریقا و سپس در سال 1792 از اسپانیا توسط میسیونرهای مذهبی به قاره آمریکا برده شده و در آنجا گسترش یافته است. مدیرکل دفتر امور میوههای گرمسیری و نیمهگرمسیری وزارت جهاد کشاورزی گفت: گل و میوه انار برای کارتاژیها (فنیقیها) جنبه تقدس داشته و با این انگیزه از انار باغهایی ایجاد کرده بودند. هومر، شاعر بزرگ یونانی، در قرن هفتم قبل از میلاد، از درخت انار در کتاب ادیسه نام برده است و از آن بهعنوان درختی که در باغهای فریسه و فریجیه پرورش داده میشده، اشاره کرده است. یونانیان قدیم بر این عقیده بودند که آفرودیت (الهه عشق) این گیاه را در یونان کاشته و وجود آن سبب گشایش و فراوانی میشود.
بالاترین سطح زیرکشت انار در هندوستان است
وی تصریح کرد: در حال حاضر علاوهبر ایران، در کشورهایی چون ترکیه، افغانستان، پاکستان، هندوستان، ارمنستان، گرجستان، تاجیکستان، اردن، مصر، ایتالیا، تونس، آذربایجان، لیبی، لبنان، فلسطین اشغالی، سودان، برمه، بنگلادش، موریتانی، مراکش، قبرس، اسپانیا، یونان، فرانسه، چین، ژاپن و آمریکا کشت این محصول مرسوم است و در بین کشورهای مذکور بالاترین سطح زیرکشت مربوط به هندوستان است. وی ادامه داد: در سطح جهانی، هند با تولید دو میلیون تن در رتبه اول، چین با تولید 6/1 میلیون تن در رتبه دوم و ایران با تولید نزدیک به 715 هزار تن در رتبه سوم قرار دارد.
چکونگی پراکنش کشت انار در ایران
مدیرکل دفتر امور میوههای گرمسیری و نیمهگرمسیری وزارت جهاد کشاورزی تصریح کرد: براساس آخرین آمار (رسمی) وزارت جهاد کشاورزی، سطح زیر کشت باغهای انار در سال 1396حدود 91 هزار هکتار است و بیشترین سطح زیرکشت در استان فارس و بعد از آن در استانهای خراسانرضوی، اصفهان، مرکزی و یزد است. لطیفیان ادامه داد: میزان تولید محصول انار در این سال حدود 715 هزار تن بوده که بیشترین میزان تولید بهترتیب مربوط به استانهای فارس و بعد از آن استانهای مرکزی، خراسانرضوی، یزد و اصفهان است. وی درباره مناطق عمده رویش طبیعی انار با توجه به اقلیمهای آبوهوایی ایران گفت: منطقه هیرکانی (ناحیه رویش خزری) در جنوب دریای خزر، از آستارا تا گرگان ادامه دارد و دارای اقلیم نیمهمرطوب یا خیلی مرطوب بوده، طول آن از آستارا تا گلیداغ در حدود 800 کیلومتر است و از نظر خاک بیشتر از خاکهای قهوهای جنگلی، سرخ و زرد پدزولی تشکیل شده است. لطیفیان ادامه داد: میزان بارندگی زیاد و حداکثر آن در بندر انزلی حدود یکهزار و 850 و حداقل در گرگان 588 میلیمتر است که میزان آن از غرب به شرق کاهش مییابد. در این مناطق انار تا ارتفاع یکهزار و 600 متر دیده میشود. مدیرکل دفتر امور میوههای گرمسیری و نیمهگرمسیری وزارت جهاد کشاورزی گفت: ناحیه مدیترانهای اقلیم نیمهخشک و زمستانی معتدل دارد. خاک آن بیشتر قهوهای استپی و دارای فلور گزروفیت است. وی ادامه داد: ناحیه ایرانی و تورانی حدود 75 درصد خاک ایران را دربرمیگیرد و از نظر آبوهوایی شامل اقلیمهای بیابانی، خشک، نیمهمرطوب، نیمهمرطوب سرد و اقلیم ارتفاعات فوقانی است؛ از نظر نوع خاک متفاوت بوده و شامل خاکهای رسوبی، تپههای ماسهای، خاکهای هیدرومورفی شور و قلیایی، انواع خاکهای بیابانی، قهوهای استپی و انواع لیتوسل آهکی است؛ این منطقه شامل دامنههای زاگرس در لرستان، کردستان و بختیاری است. مدیرکل دفتر امور میوههای گرمسیری و نیمهگرمسیری وزارت جهاد کشاورزی خاطرنشان کرد: منطقه خلیج و عمان تابستانهای خیلی گرم و خشکی دارد و بارندگی در این منطقه فقط در زمستان است. انار در این منطقه در چابهار، ایرانشهر، بمپور و خاش بهصورت وحشی و اهلی وجود دارد.
شناسایی 760 واریته انار در ایران
لطیفیان تصریح کرد: براساس بررسیهای بهعملآمده طی سالهای 1365 تا 1370، حدود 760 واریته انار اعم از انارهای اهلی، وحشی و زینتی در اقصی نقاط کشور شناسایی شده است که هریک از نظر رنگ، طعم، مزه، زودرسی، دیررسی، ترشی، شیرینی، تازهخوری، بازارپسندی، خاصیت انباری، مقاومت به امراض و آفات، ترکیدگی و... صفات ویژهای دارند. مدیرکل دفتر امور میوههای گرمسیری و نیمهگرمسیری وزارت جهاد کشاورزی ادامه داد: مهمترین ارقام تجاری انار که بیش از 95 درصد صادرات را شامل میشود، عبارتند از: ملس ساوه، شیشهکپ فردوس، خزر بردسکن، رباب نیریز، نادری بادرود، ملس یزدی، قجاق قم، اردستانی، مهولات و بجستانی و مهمترین خصوصیات این ارقام پوست قرمز و نسبتاً کلفت، دانه قرمز و مزه ملس تا شیرین است.
افزایش صادرات انار طی سال جاری
لطیفیان گفت: طبق آمار صادرات گمرک ایران طی سالهای 1387 تا 1395، صادرات انار روند صعودی داشته و آن هم بهدلیل کیفیت بهتر در بستهبندی و انبارداری است. وی ادامه داد: بهدلیل سرمازدگی باغها در سال 1386 صادرات انار در سالهای 87 تا 88 و 95 تا 96 کاهش یافت. این امر موجب شد برخی از کشورهای هدف را از دست داده و کشورهای رقیب حضور قویتری در امر صادرات محصول پیدا کنند. لطیفیان گفت: از طرفی طبق آمار گمرگ جمهوری اسلامی ایران، در سال جاری تاکنون (9 ماه) میزان صادرات انار حدود 9 هزار و 800 تن با ارزش 8/7 میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل از لحاظ ارزشی 500 درصد و از نظر وزنی 700 درصد افزایش یافته است. مدیرکل دفتر امور میوههای گرمسیری و نیمهگرمسیری وزارت جهاد کشاورزی به فهرست کشورهای هدف صادرات اشاره کرد و گفت: در سالهای اخیر عراق، روسیه، ترکمنستان، امارات متحده عربی، ارمنستان، آذربایجان، هلند، قزاقستان، بحرین، افغانستان، پاکستان، آلمان، اوکراین، گرجستان، سوئد، کویت، قطر، اتریش، سوئیس، تاجیکستان، ایتالیا، مالزی، عربستانسعودی و فرانسه هدف صادرات هستند؛ در میزان صادرات انار متغیرهایی مانند تولید سرانه داخلی، نرخ ارز و نسبت قیمت داخلی بهقیمت انار صادراتی اثرگذار است. لطیفیان به نقاط قوت و فرصتها درباره این محصول اشاره کرد و گفت: ایران جزو بزرگترین تولیدکنندگان انار در دنیاست. (رتبه یک سرانه تولید و رتبه سه تولید در جهان)، تنوع ارقام انار ایران و ذخایر ژنتیکی این محصول در کشور، تولید این محصول بهصورت محصول سالم و ارگانیک در غالب مناطق انارخیز کشور، اشتغالزایی در مناطق محروم حاشیه کویر، داشتن ارزش غذایی و خواص دارویی انار، امکان صادرات بالا و ارزآوری، تحمل بالای این گیاه در مقابل شرایط نامساعد محیطی (کمآبی و تا حدی شوری)، وجود دانش بومی در میان تولیدکنندگان و تولید این محصول بهصورت محصول سالم و ارگانیک ازجمله نقاط قوت محصول انار است. وی عنوان کرد: بررسی سازگاری ارقام تجاری و کشت ارقام بازارپسند در مناطق مستعد، معرفی ارقام تجاری مقاوم در برابر تنشها، افزایش عملکرد کمی و کیفی در واحد سطح، احیای انارستانهای درجه 3 و جایگزینی آنها با ارقام تجاری، اصلاح و نوسازی باغهای درجه 2، حمایت از توسعه زیرساختهای لازم برای تولید نهال سالم و گواهیشده ازجمله برنامههای در دست پیگیری درباره این محصول است.
سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه سبزینه تاریخ انتشار ------، کد خبر: 62994، www.sabzineh.org