این دستگاه تاکنون فقط در انحصار آمریکا و ژاپن بوده است. اولتراسانتریفیوژی که در ایران ساخته شده در کنار داشتن ایمنی یک و نیم برابر نمونه خارجی و با مشخصه فنی 60 هزار دور در دقیقه و نیروی جداسازی 500 هزار جی دارای عملکردی پایدار و تکنولوژی بالاست که پاسخگوی محدوده بزرگی از نیازهای کشور در صنعت تولید غذا و دارو و بخشهای ‌پژوهشی و تحقیقاتی است.

شاید نام و کارآیی برخی دستگاه ها و تولیدات به دلیل تخصصی بودن برای همه اقشار مردم شناخته شده و مفهوم نباشد و فقط برخی افراد که از این حوزه اطلاع و یا با آن سروکار دارند جایگاه آن را بدانند اما همین که بدانیم جوانان کشور و به ویژه استان ما موفق به ساخت دستگاهی شده اند که نه تنها قیمت آن یک پنجم مشابه آمریکایی آن است و به دلیل ممنوعیت واردات، بیش از 30 سال است این دستگاه وارد کشور نشده است، برای هر قشری باعث خوشحالی و افتخار است.

گفتگو با«رضا کیاپاشا» مدیرعامل تیم موفق شرکت «ادمان تک» که در مجموعه سرم سازی مستقر است را می خوانیم.

": از شروع به کار خود در این مسیر بگویید.

از11 سال پیش همکاری خود را با موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی شروع کرده ایم. در این مسیر سرم سازی تجهیزات و سانتریفیوژهای قدیمی خود را در اختیار ما قرار داد و ما آنها را با تعمیرات و ساخت قطعه به روز کردیم و توانستیم به دانش فنی آن پی ببریم. در واقع شروع کار ما از تعمیرات این دستگاه بود بعد متوجه شدیم که در حال تولید قطعات «های تک» آن هستیم و اطمینان پیداکردیم خودمان می توانیم به دانش فنی آن دست پیدا کنیم و آن را بسازیم. پس پیشنهاد پروژه آن را به موسسه رازی دادیم و این موسسه با استقبال از آن و در ادامه کمک صندوق نوآوری و شکوفایی ریاست جمهوری منجر به ساخت این دستگاه شد.

* در مورد اولتراسانتریفیوژ بگویید.

این دستگاه با تفکیک ذرات معلق در مایعات که چگالی های مختلف دارند می تواند ذرات را جداسازی و برای ذراتی با اختلاف چگالی کمتر که دورهای بیشتری نیاز است آن را به دور بالاتر می رساند. این دستگاه در بخش دارو، واکسن و در صنایع شیمی، پتروشیمی و نفت وگاز استفاده می شود و بیش از 30 سال است وارد کشور نشده است.

* چه چالش ها و موانعی در تولید این دستگاه داشتید؟

با توجه به اینکه این دستگاه در انحصار چند شرکت بزرگ آمریکایی و ژاپنی در دنیاست هیچ اطلاعات مفید و قابل استنادی راجع به بخش الکترونیک و مکانیک این دستگاه موجود نیست و نمی توان به عنوان کمک یا پیش زمینه از آن استفاده کرد. چالش ها و مشکلات فنی زیادی سر راه ما بود هر چقدر جلو می رفتیم متوجه می شدیم چه کار سختی را قبول کردیم. در هر مرحله طراحی و ساخت قطعات با دقت های بالا و استخراج آلیاژهای موجود در دستگاه کار را دشوار می کرد. اما در نهایت با پشتکار همکارانم مجموعه ای از صنعت های مختلف را به کار گرفتیم تا این اتفاق بیفتد.

* هیچ قطعه ای از این سانتریفیوژ وارد نمی شود و همه تولیدی شماست؟

قطعات این دستگاه به دو بخش تقسیم می شود بخشی قطعات عمومی دستگاه است مانند پمپ وکیوم که نیاز به تولید آن نیست و شرکت های داخلی و خارجی هستند که آن را تولید می کنند اگر یک نمونه پیدا نشود نمونه دیگر استفاده می شود، اما تمام قطعات قسمت اصلی دستگاه که توربین روغن نام دارد را خودمان تولید کرده ایم که بتوانیم آن را کامل کنیم چنانچه نمی توانستیم کوچک ترین جزء از این بخش را بسازیم هیچ کشور سازنده ای آن را به ما نمی داد پس مجبور بودیم همه قطعات این بخش را خودمان تولید کنیم که خوشبختانه این اتفاق افتاد.

* آیا ساخت این دستگاه در ارزآوری یا خروج ارز تاثیر زیادی دارد؟

بیشتر از بحث ارزآوری بحث ممنوعیت واردات این دستگاه به دلیل تحریم هاست و دستگاه هایی هم که در گذشته وارد شده بود از کار افتاده اند، پس ارزآوری در رده دوم اهمیت قرار دارد برای اینکه حتی اگر حاضر باشیم چند برابر قیمت را پرداخت کنیم یک دستگاه هم نمی توانیم وارد کنیم. قیمت تمام شده دستگاهی که تولید کردیم 450 میلیون تومان است و نمونه آمریکایی آن بالای 3 میلیارد تومان است که این امر هم اهمیت بسیاری در زمینه ارز دارد.

* کاربرد این دستگاه بیشتر در چه حوزه هایی است؟

اولترا سانتریفیوژها دستگاههایی هستند که برای جداسازی موادی با چگالی نزدیک مانند پروتئین‏ها و اسید نوکلییدها در تولید واکسن‏ها و داروهای انسانی یا دامی و مقاصد تحقیقاتی زیست فنآوری بکار می‏رود. از اولترا سانتریفیوژها برای جداسازی در مقیاس تحقیقاتی و در زمینه‏های بیولوژی و بیوشیمی مانند جداسازی ذرات ریز در حد و اندازه ویروسها، پروتئین ها ،RNA ها و DNAها استفاده می‏ شود. این ماشین‏ها دارای روتورهایی هستند که درون روتور محفظه‏هایی برای قرار دادن ظرف های نمونه وجود دارد. با توجه به سرعت دورانی بالا این نوع ماشین‏ها دارای سیستم خلاء می‏باشند و روتور در خلاء دوران می‏کند و با سیستم برودتی روتور خنک کاری می شود.

* چه تعداد از این دستگاه نیاز کشور است؟

شاید تولید انبوه این دستگاه برای مصرف داخلی نیاز نباشد اما همین تعداد کم هم می تواند فرصت تحقیقات و کشف خیلی از داروهای خاص را فراهم کند. این دستگاه کاربرد زیادی در دانشگاه علوم پزشکی دارد و فضا را برای ساخت خیلی از داروهایی که تاکنون نمی توانستیم تولید کنیم فراهم می کند. هنوز برخی در کشور از ساخت این دستگاه مطلع نیستند. با اطلاع رسانی تقاضا و کاربردهای آن هم بیشتر می شود.

* دلیل عدم آگاهی عمومی چیست؟ آیا اطلاع رسانی لازم انجام نشده است؟

اوایل امسال ساخت این دستگاه تمام شد و به 60 هزار دور رسید اما نیاز بود تست های متعددی روی این دستگاه انجام شود برای همین مایل نبودیم خیلی اطلاع رسانی شود و بیشتر تمرکز روی تست ها و رفع مشکلات ومعایب آن بود. با همکاری بخش فنی مهندسی سرم سازی رازی این اتفاق افتاد و از بخش های مختلف نمونه های خود را با دستگاه تست می کردند و نتایج تست را به صورت کتبی اعلام می کردند. نتیجه تست ها خوب بود و بعد از اینکه تایید شد در نمایشگاه تجهیزات و مواد آزمایشگاهی ساخت ایران این دستگاه را شرکت دادیم و بازخورد خوبی از بازدید کننده ها و متخصصان دریافت کردیم.

* آیا اکنون به طور کامل از این دستگاه اطمینان دارید و معایب آن به کل رفع شده است؟

در سانتریفیوژها نگرانی اصلی کاربر از بابت ایمنی آن است که اگر ایمن نباشد و روتور رها شود خطر زیادی می تواند داشته باشد. به همین دلیل ما نگاه ویژه ای به این بخش داشتیم چرا که در استفاده از این دستگاه ها خطای فردی هم وجود دارد. در حال حاضر ایمنی دستگاه ما یک و نیم برابر نمونه های خارجی آن است.

گارانتی 3 ساله بدون قید و شرط و خدمات پس از فروش 10 ساله نشان از اعتماد ما به دستگاه و پایداری عملکرد آن است.

* چقدر از ساخت این ساخت این دستگاه به خود اطمینان و باور داشتید؟

بر خلاف افرادی که در این زمینه تخصص داشتند و بر این باور بودند که ساخت این دستگاه در داخل کشور امکان پذیر و شدنی نیست، تیم ما و همه دوستانمان در مجموعه سرم سازی رازی همه بر این باور بودیم که این اتفاق حتما خواهد افتاد.

من به همراه ۵ نفر از متخصصان شرکت به مدت 4 سال روی این پروژه کار کردیم. تحقیقات که شروع شد مرکز رشد رازی با پشتیبانی خود سرعت پیشرفت ما را بالا برد. اتفاق خوب دیگری که در ساخت این دستگاه افتاد رسیدن به خود باوری همکاران بود که در روند ساخت اجزا دستگاه بیشتر و بیشتر می شد و تحمل سختیها را برایشان راحت تر می کرد.

* آیا برنامه تولیدی دیگری هم دارید؟

برای سال آینده ساخت چند دستگاه هایتک که مورد نیاز خیلی از بخش های تولیدی و تحقیقاتی صنعت غذا ودارو هست را در برنامه تولید داریم و با مسیری که برای ساخت اولتراسانتریفیوژ گذراندیم در تولید دستگاه های بعدی کارمان سهل و آسانتر می شود چون با مجموعه ای از شرکت ها و صنایع دیگر ارتباط گرفتیم و برای تولید، چالش قبل را نخواهیم داشت.

* چه موانع و مشکلاتی سر راه شرکت های دانش بنیان و پژوهشگران قرار دارد؟

سرعت رشد و پیشرفت شرکت های دانش بنیان همکاری بیشتر و همت جمعی بین ارگان های مختلف را می طلبد. موسسات علمی در برخی مسایل نیاز به کمک و حمایت بیشتری دارند، باید شرایطی فراهم شود که این شرکتها خیلی درگیر مسائل مالی، اداری و حاشیه ای نباشند. انتظار می رود سازمانهایی مانند دارایی، بیمه، بانک ها و... توجه ویژه ای به شرکت های دانش بنیان داشته باشند تا موانع برطرف و سرعت تحقیقات و پیشرفت مجموعه های علمی و تحقیقاتی بیشتر شود.

* صحبت پایانی؟

برای رفع موانعی که سر راه ما وجود دارد باید سازمان یا نهادی، تبادل اطلاعات بین شرکت های دانش بنیان و سازمان های دیگر را بر عهده بگیرد یعنی مسئول پیگیری امور این نوع شرکتها باشد، مسلما سرعت پیشرفت شرکت های دانش بنیان در تولید تجهیزات خاص و نیازهای کشور خیلی بیشتر خواهد شد و در این مسیر حمایت های دولت و ارگان هایی که نقش دارند می تواند راه را برای پیشرفت آنها که نقش مهمی در توسعه و رشد کشور دارد هموار کند.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از شبکه اطلاع رسانی راه دانا ، تاریخ انتشار :16 اسفند 97، کد خبر:1465849 ،www.dana.ir