شعار سال: مدرس دانشگاه و فعال دانشگاهی گفت: اقدام غافلگیرانه ایرانداک در انتشار ۴۰۰ هزار پایان‌نامه دانشجویان تحصیلات تکمیلی، سود بسیاری عاید دلالان پایان‌نامه کرد.

مهدی بادپا، درباره انتشار آزاد برخی اطلاعات گفت: قانون دسترسی آزاد و رایگان اطلاعات در کشورهای توسعه‌یافته همچون سوئد، فنلاند، فرانسه، کانادا، ایالات‌متحده، بلژیک، دانمارک و انگلستان عمدتاً از بین سال‌های ۱۹۵۰ تا ۲۰۰۰ میلادی تصویب و اجرایی شده است. این کشورها در برهه‌های مختلف بارها در قوانین خود همچون قلمرو شمول آزادی اطلاعات و سازوکارهای آن بازنگری کرده‌اند.

قانون انتشار آزاد اطلاعات با رعایت برخی نکات قانون بسیار خوبی است

مدرس دانشگاه و فعال دانشگاهی خاطرنشان کرد: همچنین چند سالی است که این قانون در ایران مطرح شده و در سال ۸۷ نیز، مجلس شورای اسلامی آن را تصویب کرده است. به نظر من قانون بسیار خوبی است البته بعضی تدابیر باید در اصلاح این قانون اندیشیده می‌شد؛ در کشورهای توسعه‌یافته این قانون خیلی زود فرهنگ‌سازی شد، جا افتاد و درنهایت اجرایی شد. در کشور ما هم ابتدا باید این مورد فرهنگ‌سازی می‌شد اما به این امر توجه کافی نشد.

وی تصریح کرد: مثلاً کار خیلی خوبی را که پیرو این موضوع، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور انجام داد، در اختیار گذاشتن رایگان برخی از اطلاعات، مانند نقشه‌ها و گزارش‌های زمین‌شناسی بود که با این اقدام اطلاعات را از پستوی کتابخانه‌ها درآورد و به دست دانشجویان و نخبگان رساند. در مقابل، نقشه‌هایی وجود دارد که در سال ۱۹۶۵ توسط زمین شناسان در شرکت نفت تهیه شده است؛ این نقشه‌ها و اطلاعات که قدیمی شده را تمام دنیا دارد اما متأسفانه در وزارت نفت هنوز این نقشه‌های حتی قدیمی را به دانشجویان و اساتید زمین‌شناسی و نفت به‌راحتی نمی‌دهند.

اطلاعاتی که حساسیت طبقه‌بندی ندارند باید قابلیت دسترسی آزاد داشته باشند

بادپا افزود: در سازمان‌ها و ارگان‌های دولتی برخی از اطلاعات حساسیت طبقه‌بندی ندارند و هیچ منعی در دسترسی آزاد به این اطلاعات مطابق قانون وجود ندارد. متأسفانه شرکت نفت بعد از گذشت سال‌ها از تصویب قانون دسترسی آزاد اطلاعات، این امکان را برای اساتید و نخبگان فراهم نکرده است و فقط باید با بروکراسی اداری و هماهنگی نامه از طرف استاد، تأیید دانشکده و نامه رسمی دانشگاه برای مثلاً یک عدد نقشه انجام شود که تازه با گذشتن از این نامه‌نگاری‌ها باید در انتظار تاریخ خرید و قیمت بالای آن باشیم. این روش در دنیا منسوخ است که امیدواریم وزارت نفت تجدیدنظر کند و امکان دسترسی آزاد به بخشی از اطلاعاتی که حساسیت طبقه‌بندی ندارد را به دانشجویان و اساتید بدهد.

مدرس دانشگاه و فعال دانشگاهی خاطرنشان کرد: در مقابل آن سخت‌گیری زیادی که در بالا به آن اشاره شد، از مدتی پیش پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) اقدام به انتشار حدود ۴۰۰ هزار پایان‌نامه دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری دانشگاه‌های کشور کرده است. این اقدام از چند منظر قابل‌ بررسی است.

اقدام ایرانداک در انتشار تمام متن ۴۰۰ هزار پایان‌نامه بدون نظرسنجی عمومی، غافلگیرانه بود

وی تصریح کرد: انتشار آزاد تمام متن حدود ۴۰۰ هزار پایان‌نامه، بدون نظرسنجی فراگیر عمومی از اساتید، نخبگان و دانشجویان تحصیلات تکمیلی صورت گرفت و این اقدام عموم دانشجویان و اساتید را غافلگیر کرد. در سال‌های گذشته شاید زمزمه‌هایی درباره اجرایی شدن این طرح در برخی دانشگاه‌ها شنیده می‌شد اما هیچ‌وقت این زمزمه‌ها به تجمیع آرای نخبگان، رفراندوم و نظرسنجی ختم نشد.

این فعال دانشگاهی در ادامه تأکید کرد: ایرانداک با کدام نظرسنجی گسترده در جوامع دانشگاهی ایران، اساتید، پژوهشگران و نخبگان، ۴۰۰ هزار پایان‌نامه را روی سایت خود قرار داده است، لذا باید ابتدا نظرسنجی و آسیب‌شناسی انجام می‌داد و سپس اقدام به انتشار گسترده می‌کرد. در سال‌های گذشته شاید زمزمه‌هایی درباره اجرایی شدن این طرح در برخی دانشگاه‌ها شنیده می‌شد اما هیچ‌وقت این زمزمه‌ها به تجمیع آرای نخبگان و نظرسنجی ختم نشد.

قبل از انتشار آزاد پایان‌نامه‌ها باید بسترسازی می‌شد

این فعال دانشگاهی در ادامه تأکید کرد: معلوم نیست ایرانداک با کدام نظرسنجی گسترده در جوامع دانشگاهی ایران، اساتید، پژوهشگران و نخبگان،۴۰۰ هزار پایان‌نامه را روی سایت خود قرار داده است. درست این بود که ابتدا نظرسنجی و آسیب‌شناسی انجام می‌داد و سپس اقدام به انتشار گسترده می‌کرد.انتشار آزاد تمام متن حدود ۴۰۰ هزار پایان‌نامه، بدون نظرسنجی فراگیر عموم دانشجویان و اساتید را غافلگیر کرد.

بادپا بیان کرد: این اقدام می‌بایست تدریجی و مرحله‌ای می‌شد و ایرانداک ابتدا باید فرهنگ‌سازی می‌کرد. مثلاً برای نوشتن مقالات ISI، نرم‌افزارهایی به‌صورت رایگان در اختیار دانشجویان قرار دارد که تشابه جملات، رفرنس‌ها، پاراگراف‌ها و محتوای یک مقاله را با سایر منابع مشخص می‌کند و درصد تشابه را به‌صورت عددی ارائه می‌دهد.

وی افزود: فرآیند تطبیق و تشابه مقالات و پایان‌نامه‌ها در ایران به‌درستی انجام نمی‌شود و همچنین چیزی هم در نشریات داخلی وجود ندارد، دانشگاه‌های ما مانند جزیره‌های جدا از هم از مقالات و پایان‌نامه‌های هم بی‌اطلاع هستند و در چنین زمانی که در داخل کشور فرهنگ‌سازی انجام نشده است و نرم‌افزارهای تحلیلی و تطبیقی تولید نشده است که بتوانیم درصد تشابه مقالات و پایان‌نامه‌ها را بررسی کنیم، ایرانداک نباید اقدام به انتشار آزاد تمام متن پایان‌نامه‌های دانشجویان تحصیلات تکمیلی بدون یک نظرسنجی علمی می‌کرد.

انتشار آزاد پایان‌نامه‌ها دست دلالان را بازتر کرد

این مدرس دانشگاه و فعال دانشگاهی در پایان خاطرنشان کرد: زمانی که می‌رفت با قانون‌های درست و شایسته جلوی مافیای پایان‌نامه‌نویسان میدان انقلاب گرفته شود، اقدام غافلگیرانه، شتاب‌زده و نابخردانه ایرانداک، اگر نگوییم زد و بند پشت پرده بود لیکن سود آن نه‌تنها به جیب دلالان پایان‌نامه خیابان انقلاب می‌رود بلکه این شغل زیرزمینی را گسترش داده و پایان‌نامه‌نویسی را در کل کشور گسترش می‌دهد.هر چند دولت در وعده خود برای ایجاد شغل برای جوانان و فارغ‌التحصیلان بیکار نتوانست عملکرد خوبی داشته باشد با این کار زمینه‌ای برای تولید شغل پایان نامه نویسی ایجاد کرد.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری دانشگاه آزاد اسلامی، تاریخ انتشار: 9 اردیبهشت 1398، کدخبر: 377112 ، www.ana.ir