شعار سال: رسانه‌های جهان و تحلیلگران مسائل خاورمیانه بر این باورند پیام آشتی جویانه عربستان سعودی برای تعامل با ایران ناشی از تنگ شدن عرصه‌های منطقه‌ای بر حکام ریاض و ناامیدی آن‌ها از قدرت‌های خارجی است.

 گزارش رسانه ها حکایت از آن دارد حکام عربستان سعودی پس از سال ها، به مسیر اشتباه خود در منطقه پی بردند و به تازگی پیام های آشتی جویانه ای را در زمینه تعامل با ایران ارسال کرده اند.

ریاض این واقعیت را پس از تحولات یک سال اخیر به ویژه با شکست های تازه در یمن با گوشت و پوست خود لمس کرده است که تجاوز و خودخواهی این پادشاهی نمی تواند دردی را برای آن ها درمان کند. ادامه این خط مشی نه تنها برای آن ها سیادت و بزرگی را در خاورمیانه به ارمغان نمی آورد، بلکه اندک اعتبار باقی مانده آن ها را هم نابود می سازد.

به نوشته نشریه «آتلانیتک» ریاض برای 4 دهه و پس از وقوع انقلاب در ایران، تهران را رقیب منطقه ای خود می دانست اما حالا تحولات یمن و پرونده قتل «جمال خاشقچی» و برخی شکست های دیگر شرایط ریاض تغییر داده است.

درواقع همانگونه که جمهوری اسلامی ایران بارها اعلام کرد رویکرد تعامل دیپلماتیک و گفت وگو تنها راه برای حل بحران های منطقه است.  تحولات اخیر هم به دربار سعودی اثبات کرد  قدرت های خارجی تنها باهدف تامین منافع خود و نه برآورده کردن نیازهای کشورهای منطقه  وارد بازی سیاسی در خاورمیانه می شود. تهران بارها تاکید کرده است تنها کشورهای منطقه باید در تنظیم امور خاورمیانه به ویژه خلیج فارس دخیل باشند و برای  تامین امنیت خود و خاورمیانه با یکدیگر همکاری داشته باشند.

بازگشت به مسیر عقلانی از سر استیصال

پس از شکست سیاست های ریاض در کشورهایی همچون سوریه، عراق، یمن و حتی لبنان، اکنون «محمد بن سلمان» ولیعهد و صحنه گردان اصلی دولت سعودی به بی ثمر بودن ادامه رویکرد پیشین خود پی برده است و پیام هایی را به منطقه و جهان صادر کرد که سیاست های نرم تری را دنبال خواهد کرد. دولت سعودی در طول چند هفته گذشته  و از حاشیه اجلاس مجمع عمومی در نیویورک از طریق «عمران خان» نخست وزیر  پاکستان و سپس در دیدار با «عادل عبدالمهدی» نخست وزیران  عراق نشانه هایی از بازگشت به مسیر تعقل و تعامل را با کنار گذاشتن رویکرد تند و مخاصمه در مقابل تهران بروز داد.  

به رغم اظهارات برخی مقام های سیاسی عربستانی اما به نظر می رسد آن ها درک کرده اند که دل خوش شدن به واشنگتن عاقبت ندارد و نمی تواند آینده باثبات و توام با احترامی را برای آن ها به بار آورد زیرا با شرایط فعلی آن ها در بهترین حالت تنها نقش گاو شیردهی را برای کاخ سفید دارند که در نهایت ممکن است از سوی ایالات متحده ذبح شود.

به نوشته رسانه های منطقه، ولیعهد سعودی پس تحمل خسارت ‌های فراوان مادی و بی اعتباری ریاض در عرصه بین المللی و حتی گسترش تهدیدات یمنی  ها (که در ابتدا دربار سعودی آن را بازیگر مهم و قابل محاسبه ای نمی دانستند)، ضرورت دوری گزیدن از جنگ را دریافته است.

تارنمای خبری «خلیج آنلاین» این تغییر رفتار سعودی ها را فرار به سوی صلح با ایران تعبیر کرد و عنوان داشت محمد بن سلمان در گفت وگو با شبکه «سی بی اس» آمریکا هم بر اولویت مسیر دیپلماتیک با تهران تاکید کرد زیرا وقوع جنگ باعث وقوع فاجعه ای برای منطقه و جهان خواهد شد.

تارنمای شبکه خبری «سی ان ان» هم با ذکر همین نکته آورده است تجاوز به ایران مجموعه پیچیده ای از جنگ را در منطقه رقم خواهد زد که پیروزی در آن حتی برای آمریکا و متحدان آن نه تنها آسان نیست بلکه به راحتی می تواند منجر به شکست غرب شود.

اظهارات اخیر ولیعهد سعودی البته در راستای همان مطالبی است که مقام های کشورمان نیز به آن اشاره داشتند. سخنگوی دولت اعلام کرد که پیام محرمانه ای را ریاض از طریق واسطه هایی برای کشورمان ارسال کرده است. «علی لاریجانی» رئیس مجلس نیز به تازگی به همین موضوع اشاره داشت و از رویکرد تازه ریاض استقبال کرد.

تارنمای نشریه آمریکایی «نشنال اینترست» در گزارشی از عربستان سعودی با عنوان «تحت محاصره» یاد کرد و همین امر را دلیلی برای فروپاشی آن ارزیابی کرده است.

این گزارش پاسخ های خُردکننده یمنی ها به سعودی ها را دلیلی برای به صدا در آمدن زنگ خطر برای محمد بن سلمان و دربار ریاض دانست. طبق این تحلیل، همه حوادث باعث شده است تا این پادشاهی بر سر دوراهی قرار بگیرد که همچون تصمیم آخر قمار برای آن ها مهم است. ریاض باید بین تهران و واشنگتن انتخابی خطرناک را انجام دهد زیرا گزینه های چندانی را برای آن ها باقی نمانده است.

بسیاری از تحلیلگران مسائل بین المللی اعتقاد دارد ولیعهد جوان فردی است که باعث به حاشیه رانده شدن عربستان گردیده است. از این رو نخستین مانع در مقابل سعودی ها محمد بن سلمان بیان می شود. جنگ با یمن، محاصره قطر و تحریک «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا در مسیر تقابل شدید با ایران از پیامدهای رویکرد وی است. به تازگی هم انصارالله یمن با حملات پهپادی و شکست نیروهای ائتلاف در عرصه میدانی به طور کامل ریاض را بی آبرو ساخت. به نوشته نشنال اینترست  نکته نگران کننده انتشار برخی خبرها در مورد خاموش کردن مخالفان دربار سعودی در داخل و خارج خاک عربستان است.

این گزارش با اشاره به خبرها در مورد پیام آشتی جویانه ریاض به تهران آورده است دیدار چند ماه قبل مقام های اماراتی با همتایان ایرانی، نقطه عطف دیپلماتیک مهمی بود زیرا امارات با اینکار خود به ریاض و دیگر کشورها این پیام را منتقل کرد که زمان برای بازبینی و اصلاح استراتژی ها در زمینه سرمایه گذاری بر آمریکا و سیاست های واشنگتن در زمینه دفاع از آن ها فرارسیده است.

تحلیلگر نشنال اینترست بر این باور است که یک سال پس از قتل خاشقچی، ریاض بسیاری از دوستان خود را در واشنگتن هم از دست داده است. واکنش کاخ سفید به حمله به تاسیسات نفتی عربستان هم نگاه این کشور را دگرگون ساخت. از طرف دیگر فشار قانونگذاران و سناتور های آمریکایی در مورد جنگ یمن هم عرصه را بر این کشور تنگ تر کرده است.  این مولفه های محدودساز باعث شده اند تا برای ریاض مذاکره با تهران ضرورت پیدا کند، اما باید به این نکته توجه داشته باشد که اگر وی در این مسیر شکست بخورد نمی تواند روی کمک ایالات متحده حساب کند زیرا پیش از این هم کاخ سفید نشان داد حاضر به جنگیدن برای متحدان خود در منطقه نیست.