شعارسال: کفی‌هایی که وجودشان در هر خیابانی اغلب بر میزان مخاطراتی که برای موتورسیکلت‌ها، خودرو‌ها و عابران پیاده وجود دارد، می‌افزاید. ترس موتورسواران از توقیف وسیله نقلیه‌شان، هزینه و پروسه زمان‌بری که برای ترخیص موتور‌ها وجود دارد، سبب می‌شود که موتورسواران پیش از رسیدن به ماموران از محل بگریزند. گریزی که اغلب خود یا صحنه‌های غم‌انگیز جدال ماموران و موتورسواران در خیابان را خلق می‌کند یا خیابان‌های تهران را برای شهروندان پر‌خطرتر می‌کند.
این اولین بار نیست که طرح ساماندهی موتورسیکلت‌ها در تهران آغاز می‌شود. چند سالی است که طرح برخورد با موتورسواران خاطی که از قوانین راهنمای و رانندگی سر باز زده‌اند در پایتخت کلید خورده و هر بار که مدت زمان این طرح به پایان می‌رسد دیگر خبری از اجرای قوانین و برخورد با متخلفان در سطح شهر نیست. گویی اجرا شدن قوانین راهنمایی و رانندگی برای موتورسوار‌ها از سوی پلیس زمان مشخصی دارد و همین زمان‌مند بودنِ رسیدگی به تخلفات سبب شده که بسیاری اجرای این طرح را صرفا درآمدزایی تلقی کنند. اما سردار حسین رحیمی، فرمانده انتظامی تهران بزرگ می‌گویند: «هدف پلیس از اجرای این طرح برخورد با موتورسواران نیست بلکه برخورد با تخلفاتی است که برای خود آنان و دیگر شهروندان مشکلاتی را ایجاد می‌کند.» در کلامی ساده‌تر باید گفت هدف کاهش خطراتی است که موتور‌ها مسبب آن‌ها هستند.
چرا پلیس موتورسیکلت‌ها را ساماندهی می‌کند؟
کمتر کسی در تهران پیدا می‌شود که از ورود موتورسیکلت‌ها به پیاده‌روها، حرکت‌های مارپیچ آن‌ها در میان خودرو‌هایی متوقف شده پشت چراغ قرمز، حرکت در جهت مخالف مسیر مجاز، تولید صدای ناهنجار به صورت عمدی، حمل بار غیر متعارف و سنگین‌تر از حد مجاز، تردد در خطوط ویژه اتوبوسرانی و ... شکایتی نداشته باشد. حتی خود موتورسیکلت‌سوار‌ها زمانی که در جایگاه عابر پیاده یا پشت فرمان خودرو در نقش راننده اتومبیل قرار می‌گیرند از موتورسیکلت‌سواران گلایه‌مندند و خواستار رعایت قوانین از سوی موتورسواران و البته برخورد پلیس در راستای فرهنگ‌سازی موتورسیکلت‌سواری در پایتخت هستند. پلیس نیز چند سالی است که این خواسته را با اجرای طرح موقت ساماندهی موتورسیکلت‌سواران و با استقرار مامور و کفی جمع‌آوری موتور‌های توقیفی در خیابان‌های تهران برآورده می‌کند. پلیس معتقد است از آنجا که ۴۵ درصد از کشته‌های حوادث رانندگی در ایران را موتورسواران تشکیل می‌دهد، باید با اجرای این طرح به کاهش این حوادث کمک و امنیت موتورسیکلت‌سواران را تامین کند.
موتور‌های بی‌نام و نشان و ماجرای امنیت
تا چند سال پیش مجموع تخلفاتی که به توقیف موتورسیکلت‌ها در پایتخت می‌انجامید، حرکت در پیاده‌روها، حرکت در جهت مخالف مسیر مجاز، تولید صدای ناهنجار به صورت عمدی، حمل بار غیر متعارف و سنگین‌تر از حد مجاز، انجام حرکات نمایشی و مارپیچ، تک‌چرخ زدن، حمل یدک، عدم استفاده از کلاه ایمنی و تردد در خطوط ویژه اتوبوسرانی بود، اما این اواخر با نصب دوربین‌های کنترل سرعت و طرح ترافیک در خیابان‌ها توسط پلیس، مخدوش شدن پلاک‌های موتورسواران به جمع تخلفاتی که سبب توقیف آن‌ها می‌شود، افزوده شده است. پلاک‌هایی که یا با زنجیر، پارچه یا تلق مخدوش شده و ناخوانا می‌شوند تا از چشم دوربین‌های شهری در امان بمانند و جریمه شامل حال صاحبان‌شان نشوند. تخلفی که از تیرماه سال ۹۷ به صورت رسمی به جمع موارد مورد نظر پلیس برای توقیف موتور افزوده شد و سردار محمدرضا مهماندار، رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ نیز در‌این‌باره گفت: «به هیچ عنوان برای پلیس قابل پذیرش نیست که پلاک موتورسیکلتی مخدوش شده یا روی آن با زنجیر، پارچه، تلق و نظایر آن پوشانده شود. به طور کلی هر آنچه که دید پلاک موتورسیکلت را کاهش داده یا مخدوش کند خلاف است و پلیس با آن برخورد خواهد کرد.» مهماندار درباره مجازات‌های مخدوش کردن پلاک نیز گفت: «هماهنگی خوبی در این زمینه میان پلیس راهور و دادسرا وجود داشته و به طور کلی مخدوش کردن پلاک از شش ماه تا یک سال حبس را در‌پی دارد و علاوه بر آن موتورسیکلت توقیف شده و مشمول جریمه نیز خواهد شد.»
گرچه این تخلف از نظر برخی در مقابل سایر تخلفاتی که موتورسیکلت‌سوار‌ها مرتکب می‌شوند کمترین خطرات و آسیب‌ها را به دنبال دارد، اما باید در‌نظر گرفت که دود واضح نبودن پلاک موتورسیکلت‌ها تنها به چشم پلیس که نمی‌تواند تخلفات راهنمایی و رانندگی را ثبت و مالکان این وسایل نقلیه را جریمه کنند، نمی‌رود بلکه خوانا نبودن پلاک موتورسیکلت‌ها می‌تواند ناامنی شهروندان را به همراه آورد. حتی اگر شهروندی با موتورسیکلت تصادف کند و ضارب از محل بگریزد، درصورت مخدوش بودن نمی‌توان هویت شخص را به مراجع قانونی اعلام کرد.
طرحی که از موتوری‌ها را از نان خوردن می‌اندازد!
موتورسیکلت‌ها از آنجایی که ارزان قیمت‌تر از خودرو‌های رایج در ایران هستند و البته کارراه‌اندازترین وسیله در ترافیک سنگین تهران، محبوب‌ترین وسیله نقلیه محسوب می‌شوند. وسیله‌ای که البته در حد یک وسیله حمل و نقل باقی نمانده و برای عده‌ای به وسیله امرار معاش تبدیل شده است. این روز‌ها هم که طرح ترافیک در تهران رویه جدیدی را در پیش گرفته، موتورسیکلت‌ها بیش از گذشته در محدوده طرح ترافیک جولان می‌دهند و عده‌ای با جا‌به‌جایی مسافر یا کالا با موتور خرج روزانه‌شان را فراهم می‌کنند. آن‌هایی که از قضا بیشترین تخلف‌ها را دارند و کمتر قوانین راهنمایی و رانندگی را رعایت می‌کنند. آن‌هایی که شاید نوک پیکان طرح ساماندهی موتورسیکلت‌ها بیشتر از دیگران به سوی‌شان نشانه می‌رود. گرچه برقراری نظم و رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی خواست همه آحاد جامعه است، اما یکی از انتقاداتی که هر بار با آغاز طرح ساماندهی موتورسیکلت‌ها به این طرح وارد می‌شود، از نان خوردن انداختن کسانی است که موتورسیکلت تنها منبع درآمد آن‌ها است. انتقادی که سبب شده تا فرمانده انتظامی تهران بزرگ همزمان با آغاز این طرح در خیابان‌های پایتخت اعلام کند که «موتورسواران برای ما محترم و قابل احترامند و پلیس هیچ مخالفتی برای استفاده از موتورسیکلت ندارد. کما اینکه این وسیله، وسیله امرار معاش بسیاری از شهروندان است، اما آنچه که مهم است رعایت قانون و مقررات است، بنابراین موتورسیکلت‌سواران به هیچ عنوان نباید به قانون و مقررات بی‌احترامی کنند.»
آیا ساماندهی موتورسیکلت‌ها مشکلات را حل می‌کند؟
با این حال طرح پلیس برای کم‌خطر کردن موتورسواری در شهر تهران در حالی برای چندمین بار در تهران آغاز شده که انتقادات فراوانی از بیکار کردن عده‌ای تا خطرساز کردن محیط خیابان‌ها برای شهروندان و رانندگان موتورسیکلت‌ها در زمان اجرای طرح، رسوب کردن حجم عظیمی از موتورسیکلت‌هایی که در پارکینگ‌ها خاک می‌خورند و کسی برای ترخیص به سراغشان نمی‌رود چراکه هزینه ترخیص آن‌ها به اندازه خرید یک موتور جدید آب می‌خورد و سر آخر ناکارآمدی این طرح و درآمدزایی مطرح می‌شود. با این حال، اما علی‌رغم تمام این انتقاد‌ها طرح ساماندهی برای چندمین بار در تهران با این اظهارات تازه فرمانده انتظامی تهران بزرگ کلید خورده است. رحیمی گفته: «ما نه می‌خواهیم موتوری توقیف شود و نه می‌خواهیم کسی را جریمه کنیم. آنچه که مهم است این است که موتورسیکلت‌سواران قانون را رعایت کنند.» حال این سوال مطرح است که آیا چنین طرح‌های مقطعی تاثیر محسوسی در قانونمداری موتورسواران در باقی سال دارند؟

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات بر گرفته از روزنامه ابتکار، تاریخ انتشار: 18 آبان 1398 ، کدخبر: _ ، www.ebtekarnews.com