شعار سال : سد گتوند علیا یکی از بزرگ ترین سدهای ایران است که بر روی رودخانه کارون در جنوب غربی ایران ساخته شده است. این سد در فاصله ۳۸۰ کیلومتری از ریزشگاه رودخانه کارون، در فاصله ۲۵ کیلومتری شمال شهرستان شوشتر و در ۱۰کیلومتری شمال شرقی شهر گتوند در استان خوزستان قرار دارد.

دریاچه این سد با مخزنی چهار میلیارد و ۵۰۰ مییون متر معکبی دومین دریاچه مصنوعی بزرگ کشور پس از کرخه است. ارتفاع این سد سنگریزه ای با هسته رسی ۱۸۲ متر است که بلندترین سد خاکی کشور محسوب می شود. عملیات اجرایی این طرح در سال ۱۳۷۶ آغاز شده و در میان سدهای ساخته شده بر روی کارون از همه پایین دست تر قرار دارد.

ساخت این سد مورد انتقاد بسیاری از کارشناسان محیط زیست و اساتید دانشگاه قرار گرفته است. انتقادهای بسیاری به ساخت این سد وارد شده اما مسئولان هرگز توجهی به ساخت غلط این سد نکرده و مردم خوزستان همچنان از تبعات منفی آن رنج می برند.

*نابودی محیط زیست و زندگی مردم ارمغان سد گتوند

مدیر کنفرانس ملی رودخانه کارون اظهار می کند: انجام هر پروژه ملی در سراسر کشور نوعی مدال افتخار برای هر ایرانی بوده و وظیفه ما حمایت از داشتن چنین مدال افتخاری است و فراتر از این اگر این پروژه نتیجه فعالیت دانشمندان و مهندسان ایرانی باشد.

سید حسین فاضلی می افزاید: زمانی که پروژه ملی، ارمغانی به نام نابودی محیط زیست و به مخاطره انداختن زندگی مردم داشته باشد آن پروژه به عنوان خطری جدی و فاجعه غیر قابل انکار بوده و عملکرد دانشمندان و مهندسان ایرانی به عنوان ارمغان غیرکارشناسی است.

وی تصریح می کند: تاکید مقام معظم رهبری در اسفند سال گذشته در دیدار با مسئولان محیط زیست به عنوان زنگ هشداری بود که نشان از نارضایتی با گلایه رنجیده خاطری درباره خطر نابودسازی محیط زیست است. جمله مقام معظم رهبری (مسئله محیط زیست، مسئله این دولت یا آن دولت، مسئله این شخص یا آن شخص و مسئله این جریان و یا آن جریان نیست، بلکه موضوعی کشوری و ملی است) نشان از تاکید و اهمیت حفاظت از محیط زیست و رودخانه کارون به عنوان نمادی از محیط زیست دارد که باید انجام شود.

مدیر کنفرانس ملی رودخانه کارون عنوان می کند: علاوه بر اهمیت تبعیت از فرمایشات و تاکیدات مقام معظم رهبری در حفاظت از محیط زیست، احترام به حقوق مردم (به عنوان بالاترین سرمایه ملی کشور) از اصول پایداری در قانون مندی امور قضایی و اجرایی کشور است.

*سد گتوند رودخانه کارون را به خطر انداخته است

فاضلی یادآور می شود: نیاز است تا برنامه ریزی پروژه های ملی بر اساس جلوگیری از به مخاطره انداختن زندگی مردم (به عنوان بالاترین سرمایه ملی کشور) باشد که هر نوع برنامه ریزی به غیر از این به طور کامل مخالف و متضاد با نظر مقام معظم رهبری، منافع ملی و قوانین کشوری است.خطا درعدم انتقال کوه های نمک در سد گتوند

وی بیان می کند: این سوال پیش می آید که وزارت نیرو از گذشته تا امروز نسبت به درخواست و حساسیت های مقام معظم رهبری درباره معضل سد گتوند به عنوان نمادی از تبعات زیست محیطی چگونه اقدام کرده است؟

مدیر کنفرانس ملی رودخانه کارون می گوید: نگاهی به آمارهای تلخی که این روزها درباره سد گتوند به عنوان یک فاجعه غیر قابل انکار زیست محیطی - اجتماعی ارائه می شود گویای ضعف های اجرایی و نداشتن برنامه ریزی مستمر همراه با آینده نگری درباره سد گتوند است.

فاضلی ادامه می دهد: اخبار معضلاتی که به بهانه های گوناگون وجود دارد کارنامه قابل قبولی از مدیریت و اجرای عملکرد وزارت نیرو نشان نمی دهد. در عمل فاجعه کتمان شده زیست محیطی سد گتوند شان رودخانه ای و محیط زیستی رودخانه کارون را در معرض خطر قرار داده و این رودخانه را از نعمت های حیاتی و خدادادی خود دور کرده است.

وی تاکید می کند: جمله مقام معظم رهبری (از این پس مردم باید قضاوت کنند که کدام دستگاه ها به وظیفه خود برای حفظ محیط زیست عمل می کنند و کدام دستگاه ها برای حفظ محیط زیست، تلاش و اقدام لازم را انجام نمی دهند) راهکاری برای تصمیم گیری مردم درباره عملکرد غیر کارشناسی و با نگرش غیر ملی وزارت نیرو است.

*علم به تبعات سد گتوند و عدم حل آن ظلم است

مدیر کنفرانس ملی رودخانه کارون اضافه می کند: نکته قابل تامل در بررسی معضل سد گتوند این است که ندانستن تبعات زیست محیطی و اجتماعی سد گتوند جهل خطرناک بوده ولی دانستن تبعات زیست محیطی و اجتماعی سد گتوند و حل نکردن آن نوعی ظلم است.

فاضلی اظهار می کند: متاسفانه هم سخنی و همفکری با مسئولان حوزه آب کارون نشان داده که حاکم بودن بعد روانی ـ سیاسی بررسی شوری سد گتوند باعث شده تا این مقوله به عنوان یک تابو اجتماعی - سیاسی حاکم باشد.

وی یادآور می شود: سمینار علمی بررسی تبعات زیست محیطی - اجتماعی سد گتوند و راهکارهای مقابله که اردیبهشت ماه سال جاری در اهواز برگزار شد توانست نتایج خوبی را در منظر عمومی به اطلاع همه برساند. این سمینار که به عنوان یکی از خروجی های کنفرانس ملی رودخانه کارون است با هدف بررسی جوانب مختلف تبعات خطرناک زیست محیطی - اجتماعی سد گتوند انجام گرفت.

*قبول شوری آب توسط نماینده شرکت منابع آب و نیروی ایران

مدیر کنفرانس ملی رودخانه کارون تصریح می کند: اولین نکته قابل توجه صحبت های نماینده شرکت منابع آب و نیروی ایران قبول کردن شوری آب بود. وقتی مدیر مطالعات طرح سد و نیروگاه گتوند (نماینده شرکت منابع آب و نیروی ایران) سخن از راهکارها می کند یعنی قبول کرده که سد گتوند شوری را برای رودخانه کارون به ارمغان آورده است. اگرچه سعی بر آن شده تا با توجیه نمودن مطالعات بین المللی سد گتوند این سد را عاری و به دور از اشکالات مطرح شده توسط دانشگاهیان بومی، مسئولان و مردم متضرر دیده از سد گتوند جلوه دهد.

فاضلی عنوان می کند: دومین نکته قابل توجه در ارائه نماینده شرکت مهندسی مشاور مهاب قدس که شرکت مشاور سد گتوند است این سد را خیر و برکتی برای رودخانه کارون می داند که می تواند نقش کلیدی را در ارتقا کیفیت آب رودخانه کارون و زندگی مردم خوزستان داشته باشد. چنین اظهاراتی متضاد با گزارش مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی و گزارش وزارت جهادکشاورزی است.

وی بیان می کند: سومین نکته قابل توجه در صحبت های نماینده مردم مسجد سلیمان، اندیکا و لالی در مجلس شورای اسلامی است که اعلام کرد خسارت سد گتوند به عنوان یک طرح غیر کارشناسی در میان توده های نمکی متوجه مردم خوزستان بوده و منفعت آن را عده ای خاص می برند. همچنین در نمونه بارز دیگر اعلام کرده که ساخت 18 سد در استان خوزستان در واقع خشکسالی و گرد و غبار را برای مردم استان به ارمغان آورده است.

محیط زیست در برابر فشارهای سیاسی و دموکراسی دچار خطا می شود

مدیر کنفرانس ملی رودخانه کارون می گوید: نماینده مردم مسجدسلیمان، اندیکا و لالی بر این باور است که در برخی سازمان های دولتی و به خصوص سازمان حفاظت محیط زیست نگاه ها غیرکارشناسی است. به عنوان نمونه در پروژه سد گتوند، منافع حاصل آمده بسیار پایین تر از مضرات و آسیب هایی است که به محیط زیست خوزستان وارد شد. وی حتی بر این اعتقاد است که سازمان حفاظت محیط زیست یک سازمان دولتی بوده که در برابر فشارهای سیاسی و دموکراسی دچار خطاهایی می شود.

فاضلی اضافه می کند: نماینده مردم مسجد سلیمان، اندیکا و لالی در مجلس بر این یقین است که راهکارهای وزارت نیرو ناکارآمد است چون بعد از بهره برداری از سدی که مطالعات کاملی بر روی آن انجام نشده، به دنبال راهکارهای بلندمدت و کوتاه مدت افتادند که این کاملا غیر منطقی و غیر عملی است.

وی تاکید می کند: نماینده مردم مسجد سلیمان به این مسئله هشدار داده که نمی توان به بهانه منافع ملی یک سرزمین را از بین برد و به این سوالات باید پاسخ داده شود که با چه منطقی و بر اساس چه معیارهایی در سال 85 مجوز زیست محیطی سد گتوند صادر شد.

مدیر کنفرانس ملی رودخانه کارون بیان می کند: چهارمین نکته قابل توجه در صحبت های نماینده مردم دزفول در مجلس بود که اعلام کرد دستگاه هایی که پیش از کلنگ زنی این سد باید مجوز می دادند به ویژه سازمان حفاظت محیط زیست مسئول هستند و باید پاسخگو باشند. همچنین غیر ممکن است که 18 سد در استان احداث شده باشد و سازمان حفاظت محیط زیست از آنها بی خبر باشد. نمونه بارز فعالیت های غیر کارشناسی را در ساخت سد گتوند و بحرانی که بعد از آبگیری به وجود آمد می توان یافت که نشان از این مطالعات غلط بوده است.

*سدسازی وزارت نیرو باعث تشدید ریزگردهای خوزستان

فاضلی عنوان می کند: نماینده مردم دزفول در مجلس بر این باور است مدیریت آب نباید فقط در اختیار وزارت نیرو باشد و این بی تدبیری و سد سازی های بی رویه در خوزستان و انجام پروژه های غیر کارشناسی باعث ایجاد بحران های محیط زیستی در کشور شده که به تبع آن زندگی مردم را به مخاطره می اندازد. اکنون تمامی تحقیقات این را ثابت می کنند که ۷۰ درصد علل بروز ریزگرد داخلی هستند و به اتفاق نظر کارشناسان بسیاری سدسازی وزارت نیرو در تشدید این ریزگردها نقش بزرگی را ایفا می کند.

وی اضافه می کند: با برگزاری آن سمینار نتایج مختلفی از جمله اینکه سد گتوند چیزی به غیره از به مخاطره انداختن زندگی مردم استان خوزستان به عنوان بخشی از بالاترین سرمایه ملی نداشته و وزارت نیرو در سیاست های خود در ارتباط با مدیریت آب و سدسازی در استان خوزستان ناکارآمد بوده و حتی به بهای نابودی محیط زیست و به مخاطره انداختن زندگی مردم استان خوزستان چیزی به غیر از تولید برق را سرلوحه خود قرار نمی دهد را به دست آوردیم.

مدیر کنفرانس ملی رودخانه کارون می گوید: سازمان حفاظت محیط زیست باید بازنگری جدی در آیین و صدور مجوز انجام دهد تا اینگونه زندگی مردم خوزستان را به مخاطره نیاندازد و جلوی اتفاقات خطرناکی مانند تشدید پدیده ریزگردها را بگیرد تا اینکه به دنبال مقصر دیگری باشد و شرکت های منابع آب و نیروی ایران و مهاب قدس نیاز است به دور از عوام فریبی به طور رسمی نظر دانشگاهیان، نمایندگان مجلس شورای اسلامی و مسئولان استان خوزستان را در مخاطرات سد گتوند، کوتاهی وزارت نیرو، نگرش قوه قضائیه و دیوان محاسبات کشور بپذیرند و خود را مبری از به مخاطره انداختن زندگی مردم خوزستان ندانند.

فاضلی ادامه می دهد: بررسی سخنرانی وزیر نیرو در سفر استانی به استان خوزستان در خرداد ماه سال جاری نشان دهنده کوتاهی وزارت نیرو در فاجعه سد گتوند است. ولی نکته ها و سوالات قابل تامل این است که وزارت نیرو جهت جبران خسارت زیست محیطی و اجتماعی حاصل از سد گتوند به مردم استان خوزستان چه انجام داده است؟ آیا وزارت نیرو توانسته است رضایت قلبی مردم متضرر دیده از سد گتوند به عنوان بخشی از بالاترین سرمایه ملی را کسب کند؟ چرا وزرات نیرو نگرش چند بعدی به فاجعه سد گتوند ندارد؟ چرا برخلاف تجارب آکادمیک بنیادی موفق جهانی روند کار سد گتوند فقط براساس تولید برق است؟ چرا جایگاه حفاظت از محیط زیست و سازمان حفاظت از محیط زیست در فاجعه اسفبار سد گتوند ضعیف و ناملموس است؟

ظرفیت عظیم سد گتوند در نگهداری آب و تولید برق

وی یادآور می شود: آخرین نکته قابل توجه و غیر قابل انکار این است که وزارت نیرو هر کاری انجام می دهد باید عملکرد خود را بر مبنای حفاظت محیط زیست قرار دهد و هیچ وقت فراموش نکند که به مخاطره انداختن زندگی مردم خوزستان به عنوان بخشی از بالاترین سرمایه ملی با دیدگاه مقام معظم رهبری متفاوت و حتی متضاد است و با این کار از قوانین اجرایی و قضایی کشور تبعیت نمی کند.

مدیر کنفرانس ملی رودخانه کارون در پایان می گوید: در نهایت بهتر است منافع سازمانی خود را تحت عنوان منافع و مصالح ملی مطرح نکرده و مخالفت با منافع سازمانی را به عنوان مخالفت با مصالح کشور عنوان نکنیم. همچنین نباید فراموش کنیم که به مخاطره انداختن زندگی مردم و خلاف فرمایشات رهبری عمل کردن، مخالفت با منافع و مصالح ملی است.

سادات ابراهیمی نماینده مردم شوشتر در مجلس شورای اسلامی می گوید: سد گتوند یکی از بزرگترین سدهای خاکی کشور است که ظرفیت عظیمی در نگهداری آب به میزان پنج میلیارد متر مکعب و ظرفیت بسیار خوبی به اندازه چهار هزار مگاوات در تولید برق دارد.

علم به وجود مخزن نمک در دولت های مختلف و ادامه یافتن کار ساخت سد

وی با اشاره به اینکه اولین فاز نیروگاه برقی سد گتوند راه اندازی شده است عنوان می کند: تاریخچه ساخت این سد به زمان ریاست جمهوری رفسنجانی برمی گردد و دولت های مختلف بعدی که روی کار آمد مسئله ساخت آن را ادامه دادند. کارشناسان با وجود اینکه می دانستند این سد مخزن نمک دارد ولی باز هم به ساخت آن ادامه دادند.

نماینده مردم شوشتر در مجلس تصریح می کند: از دوره مجلس صحبت هایی را در خصوص نگرانی مردم به خاطر مخزن نمک سد گتوند ارائه داده ام اما این مشکل همچنان ادامه دارد.

ابراهیمی یادآور می شود: کارشناسان وزارت نیرو اعلام کردند که برای مهار پدیده مخزن نمک در سد گتوند راهکارهای علمی وجود دارد. راهکار کوتاه مدت آنها ایجاد لایه های مختلف و راهکار بلند مدت نیز انتقال نمک بود که متاسفانه طی این مدت های طولانی آن راهکار بلندمدت عملیاتی نشده و باید هر چه سریعتر عملیاتی شود.

وی بیان می کند: متاسفانه روزانه به حجم نمک موجود در سد گتوند افزوده شده و وزارت نیرو هم منتظر تحقیقاتی است که به دستور رئیس جمهور باید چند دستگاه مختلف انجام دهند.

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از وب سایت خوزستانی ها، تاریخ نشرخبر: 20 شهریور ۱۳۹۴ کد مطلب: 45410 www.khoozestaniha.ir