شعار سال:ادعا شده گروهی از جمله چند کارشناس و روزنامه‌نگار در جلساتی به میزبانی نوبخت ماموریت داشتندفضای جامعه را در مورد بنزین آماده کنند و در این راستا به دولت مشاوره دهنداما برخی مهمانان جلسه ضمن تکذیب برگزاری چنین جلساتی اظهارات ضد و نقیضی را مطرح کرده‌اند

چند روزی است که ماجرایی به نام «اتاق فکر بنزین» در فضای رسانه‌ای مطرح شده است؛ موضوعی که مدعی است قبل از اجرایی شدن قیمت جدید بنزین با مجموعه‌ای از فعالان رسانه‌ای طی جلسات متعددی مشورت شده و از آنها نظرخواهی صورت گرفته است. یعنی می‌خواهند بگویند به عنوان نمایندگان افکار عمومی نظر مردم را هم از طریق نمایندگان رکن چهارم دریافت کرده‌ایم.
با این حال در خصوص اعضای این اتاق فکر، اسامی خاصی مطرح شده است که این اسامی تقریبا همگی موضوع را به کلی تکذیب کرده‌اند اما برخی دیگر از اسامی فوق الذکر گفته‌اند جلسه‌ای در کار بوده اما نه با موضوع بنزین بلکه با موضوع بودجه.
حال صرف نظر از اینکه موضوع چی بوده است باید بررسی شود این نمایندگان به اصطلاح افکار عمومی در کدام رسانه فعالیت دارند و نحوه ارتباطی آنها با مردم چگونه است؟
نمی‌شود اگر فردی قبلا در رسانه‌ای فعال بوده و به اتهامی به زندان رفته است را فعلا به عنوان نماینده افکار عمومی فرض کرد. هرچند برخی از آنان را فعال رسانه‌ای و اجتماعی می‌دانیم و قابل احترام هم می‌باشند.

>ماجرا از کجا شروع شد؟
ماجرا از این قرار است که یک فعال رسانه‌ای فهرست اعضای تیمی را منتشر کرده که گفته می‌شود این افراد «اتاق فکر بنزینی» دولت را تشکیل می‌دهند اما بلافاصله برخی از کسانی که نامشان آورده شده، ماجرا را تکذیب می‌کنند.
ماجرای این اتاق فکر با ادعای یک شخص به اصطلاح رسانه‌ای در فضای مجازی آغاز شد. او اعلام کرد که یک اتاق فکر بنزین با حضور برخی خبرنگاران شکل گرفته است که در واقع تیم عملیات رسانه‌ای دولت در ماجرای افزایش قیمت بنزین بوده‌اند.
البته ترکیب اسامی‌ای که او نام می‌برد نشان می‌دهد معجونی شاید از روزنامه نگاران، فعالان توئیتری، کارشناسان اقتصاد و فعالان حزبی در تیم مورد اشاره حضور داشته‌اند. افرادی همچون عبده تبریزی مدیر مسئول اسبق روزنامه سرمایه که هر چند فعلا رسانه ندارد اما یک کارشناس خبره و معتبر و مورد وثوق جامعه است، احسان مازندرانی مدیر مسئول سابق روزنامه فرهیختگان، زهره آشتیانی خبرنگار اسبق و عضو تیم رسانه‌ای دولت، کیوان مهرگان روزنامه‌نگار اسبق، فرید مدرسی فعال توئیتری، شهاب طباطبایی فعال سیاسی نزدیک به حزب اتحاد، فیاض زاهد محقق و پژوهشگر تاریخ مورد احترام و وثوق جامعه، عباس عبدی فعال رسانه ای، سعید لیلاز کارشناس اقتصاد مورد وثوق جامعه و تقی آزاد ارمکی جامعه‌شناس مورد احترام و دارای نظریه‌های معتبر از اعضای تیمی نام برده شده‌اند که گفته می‌شود در تیم رسانه‌ای و اتاق فکر دولت برای موضوع بنزین ( افزایش قیمت آن) به لحاظ رسانه‌ای بوده‌اند که جلسات آنها هم بنا به گفته منبع خبر در سازمان برنامه و بودجه انجام می‌گرفته است.

>پاسخ کسانی که نامشان مطرح شد
نام‌های مطرح شده اما پس از آنکه اسم شان به عنوان افراد حاضر در جلسه مورد اشاره مطرح شد، مواضع مختلفی در خصوص ماهیت چنین جلسه‌ای اتخاذ کردند. احسان مازندرانی در این باره گفت ‌اسم بنده را آورده‌اند باید شفاف بگویم جلساتی با حضور جمعی از کارشناسان ارشد اقتصاد، جامعه شناسان و روزنامه نگاران با موضوع اصلاح بودجه برگزار شده که اصلاح قیمت بنزین هم بارها مورد چالش قرار گرفت. این نشان دهنده اهمیت افکار عمومی برای دولت است.
خبرنگار منبع این ماجرا اما روایت دیگری دارد. او می‌گوید: این ترکیب چه تخصصی در اصلاح بودجه دارند؟ آیا برای جنگ روانی ماجرا به آن جلسه دعوت شده اند؟
زهره آشتیانی هم که نامش در این بین مطرح شده، گفت که تیم مورد نظر برای مشورت در خصوص اصلاح ساختار بودجه دعوت شده است.
این فعال توئیتری که این خبر را نشر داده، گفته «در عنوان کلی ساختار بودجه چندین ماه است که بحث بنزین در دستور کار بوده است» و منظور وی این است که جلسات با محوریت موضوع بنزین برگزار می‌شده است.
اما فرید مدرسی فعال توئیتری و از دیگر کسانی که نامش در لیست اعضای شرکت کننده در جلسات پرحاشیه ذکر شده در این خصوص گفته: «حضورم در اتاقِ فکر رسانه‌ای بنزین دروغ است؛ امیدوارم ناشر آن توبه کند. سیاست رسانه‌ای بنزین توسط وزیر کشور به صداوسیما واگذار شده؛ مرا دعوت نکردند، والا اجازه نمی‌دادم اینگونه شود.»
این اظهارات موجب شد که منبع خبر جنجالی عنوان کند که «آقای مازندرانی وجود چنین جلساتی را تایید کرده اما مدرسی از بیخ آن را تکذیب می‌کند. با این حال جدال بر سر حضور یا عدم حضور افراد در این جلسه به اینجاها ختم نشده و حتی برخی مدعی شده‌اند کسانی که می‌گویند در چنین جلسه‌ای حضور نداشته‌اند حضورشان از سوی دیگر افراد حاضر تایید شده است.»

>اگر اتاق فکری در کار است کدام خروجی؟
با این حال کشیده شدن این ماجرا به میان افکار عمومی سوالات و ابهامات پیچیده‌تری را به همراه داشت؛ از جمله اینکه برخی گفتند نفس ایجاد اتاق فکر امری مثبت است گرچه خروجی آن به شدت مورد انتقاد است اما به نظر می‌رسد افراد دعوت شده یا چندان متخصص نبوده‌اند یا راهکار غلطی به دولت داده‌اند و به عبارتی با آدرس اشتباهی که به دولت داده‌اند باعث اتخاذ تصمیم غلط در خصوص زمان اجرا یک تصمیم شده‌اند که تبعات آن بر کسی پوشیده نیست یا اینکه صرفا جهت توجیه تصمیمات دولت این اشخاص را به جلسات دعوت کرده‌اند و چنانچه صاحبان رسانه دعوت می‌شدند به نحو دیگری با این موضوع برخورد می‌شد.
محسن فرجی کارشناس رسانه در گفت‌وگوی کوتاه با آفتاب یزد در پاسخ به این سوال که چرا اگر اتاق فکری هم در خصوص بنزین بوده خروجی آن نتیجه مطلوب نداشته است، گفت:‌ در طراحی اتاق فکرها باید افرادی با رزومه متجانس انتخاب شوند، یعنی اصحاب رسانه جدا، کارشناسان اقتصادی و جامعه شناسان جدا نه اینکه ترکیبی از این افراد را برای مشورت و سیاستگذاری انتخاب و انتظار خروجی قابل قبول هم داشته باشند.
وی افزود:‌ به نظر من اتاق فکری که از آن نام برده شده اگر وجود واقعی داشته باشد، ملغمه‌ای از موضوعات در آن جلسات مطرح می‌شود و هرکس از هر دری سخن می‌گوید و برگزار کننده و میزبان هم دنبال آن است که از تاثیر گذاری رسانه‌ای افراد مدعو برای جاانداختن موضوع سخت افزایش قیمت بنزین اطمینان حاصل کند؛ در یک کلام انتظار میزبان آن است که مدعوین اذهان جامعه را به سمت پذیرش یک تصمیم سوق دهند.

>بایکوت کننده‌ها چه کسانی بودند؟
در این بین ادعای جدید دیگری هم مطرح شده و آن اینکه برخی دعوت شده‌ها پس از حضور در همان جلسه اول و با پی بردن به ماهیت ماجرا و یا مشاهده ترکیب اعضای دعوت شده جلسات را ادامه ندادند و دیگر در آن حضور نیافتند. سمیه توحیدلو فعال رسانه‌ای وهادی خانیکی استاد دانشگاه و همچنین آزاد ارمکی از جمله این افراد هستند که البته هنوز در صحت و سقم این موضوع نیز جای بحث وجود دارد. گفته می‌شود حتی آزاد ارمکی وقایع بد ناشی از تبعات اجرای تصمیم را پیش بینی کرده و در جلسات بعدی دیگر نیامده است با این وجود، گفته شده که جلسات بعدی با موضوع بنزین بدون حضور افراد فوق و با حضور سایر افراد برگزار شده است و حتی بنا به اظهار برخی فعالان رسانه‌ای، ع ع در این جلسات گفته مردم از گرفتن پول نقد (احتمالا منظورش یارانه معیشت بوده) کلی هم حال می‌کنند!

>تاثیرگذاری معکوس؟
برخی دیگر از فعالان رسانه‌ای که روحشان هم از چنین ماجرایی خبر ندارد، می‌گویند احتمالا ترکیب اتاق فکر مذکور در صورت اثبات برگزاری آن، بازوی رسانه‌ای دولت برای مدیریت افکار عمومی پس از ماجرای بنزین بوده که پرواضح است خروجی آن با تبعاتی که به بار آورده نشان می‌دهد افراد مذکور اگر در اتاق فکری هم حضور داشتند، سنخیتی با بدنه اجتماعی نداشته است که بتواند کوچکترین تاثیری بر آنها بگذارد.
در فضای مجازی هم واکنش‌ها به اسامی مطرح شده جالب بوده است و حتی برخی سوال می‌کردند «اینها مگر چه کسانی هستند؟» که این امر نشان می‌دهد تشخیص دولت در شناسایی افراد تاثیرگذار بر جامعه از اساس اشتباه بوده است.

>یک فرضیه دیگر
بعد از آنکه ماجرای جلسات بیخ پیدا کرد، فرضیه دیگری هم از سوی یکی از افراد نام برده شده از سوی منبع خبر مطرح شد. زهره آشتیانی در خصوص این جلسات گفت: «ای کاش قبل هر چیز موضوع را با خودم چک می‌کردن. این خبر صحت ندارد و جلساتی که از آن به عنوان اتاق فکر بنزین نام برده شده اصلا وجود ندارد بلکه جلسات این تیم به صورت مقطعی به عنوان شورای مشورتی اقای نوبخت درباره بحث اصلاح ساختار بودجه تشکیل می‌شد، درباره بنزین مسئولیت با ستاد اطلاع رسانی کشور بوده است.»
درگیری توئیتری بر سر این موضوع حتی تا آنجا ادامه پیدا کرده که منبع افشا گفته صورتجلسات نشست‌ها را منتشر می‌کند تا مشخص شود چه کسی دروغ می‌گوید.

>جلسه نخبگان با دولت بوده
فیاض زاهد چندی قبل در حساب کاربری خود در اینستاگرام تایید کرد که با توجه به شرایط خاص کشور و لزوم گفت‌وگوی نخبگان با مقامات عالیرتبه کشور به دعوت نوبخت در نشست‌هایی حضور یافته است. او روز گذشته با خبرگزاری فارس در همین خصوص گفت‌وگو کرد و جزئیات تازه‌ای از آنچه که طی چند روز اخیر مطرح شده عنوان کرد.
وی در واکنش به انتشار خبری مبنی بر تشکیل «اتاق فکر بنزین» گفت: جلسات نخبگان با دولت تا شش ماه پیش با موضوعات مختلف برگزار می‌شد و موضوع اتاق فکر بنزین دروغ است.
زاهد این اظهارات را در واکنش به انتشار خبری مبنی بر تشکیل اتاق فکری متشکل از برخی شخصیت‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی رسانه‌ای اصلاح طلب در سازمان بودجه برای اجرای طرح بنزین مطرح کرد و ضمن آن یادآور شد: این خبر دروغ است و تولیدکننده آن در مسیر تمایلی که برای دیده شدن دارد، گاه و بی‌گاه دروغ‌های شاخ‌داری را مطرح می‌کند.
وی با اشاره به عناوین جلسات دولت با برخی شخصیت‌های اصلاح‌طلب افزود: جلساتی تحت عنوان «گفت‌وگوی تعاملی نخبگان با دولت» و یکسری جلسه هم با عنوان «جلسات همفکری برای اصلاح ساختار بودجه» با حضور اقتصاددانان، جامعه شناسان، روزنامه‌نگاران، سیاستمداران و برخی از مدیران دولتی تا مرداد ماه سال ۹۸ به مدت یک سال در سازمان برنامه و بودجه تشکیل شد.
زاهد با اشاره به محورهای مورد بحث در این جلسات بیان داشت: در این جلسات در خصوص مسائل مختلف از جمله اینکه دولت چگونه رابطه‌اش را با افکار عمومی ترمیم کرده و چگونه نیروهای مورد حمایت خودش را که انتقاداتی دارند از نظر ذهنی توجیه کند، گفت‌وگو می‌شد.
وی با بیان اینکه اصلاح روابط بین‌الملل و مسائل مربوط به حل مشکل کاغذ روزنامه‌نگاران و سیاست‌های حمایتی در حوزه مطبوعات و اصلاح در ساختار نظام بودجه که در آن اقتصاددانان حضور داشتند و همچنین یارانه‌های حمایتی، نه بنزین؛ از موضوعات مورد بحث بود، گفت: بسته پیشنهادی که توسط دوستان اقتصاددان مطرح شد در دولت رد شد. طرح جامعی شامل آموزش و پرورش رایگان که واضع آن سعید لیلاز بود و همچنین حمل و نقل عمومی رایگان درون شهرها، اعطای حمایت‌های مستقیم به بخش درمان و سلامت از جزئیات این بسته پیشنهادی بود که توسط دولت رد شد.
این فعال سیاسی افزود: اینکه یک فرد جوان با چه هدف و چه انگیزه‌ای جلساتی را که ۶ ماه پیش برگزار شده و رئیس جمهور محترم هم می‌گوید من از اجرای این طرح (بنزین) خبر نداشتم را منتشر می‌کند، آیا این با شرافت و با اصول اخلاقی سازگار است. باعث تعجب است ایشان چگونه دسترسی به تمام اسناد طبقه بندی شده دارد و تحت پیگرد قضایی قرار نمی‌گیرد در حالی که ما اگر یک سرفه کنیم باید به ده جا پاسخ دهیم.
زاهد با تاکید بر اینکه اگر دسترسی به نظرات مطرح شده در این جلسه را دارند آنها را منتشر کنند اظهار داشت: اکثریت مهمان‌ها نظرات انتقادی صریحی نسبت به بسیاری از رویکردهای درون حاکمیت و دولت داشتند که با صراحت و صداقت بیان کردند و طرح چنین مسائلی به نظر من ریشه در ماموریتی دارد که شاید برای این خانم طراحی شده است.
وی ادامه داد که دفتر رئیس‌جمهور و وزرا از ما دعوت می‌کنند به عنوان آدم‌های وطن پرست در هر جلسه با هر سطحی که حضور پیدا کردیم نظراتمان را با صداقت بیان کنیم اما اینکه جلسه‌ای را که چند ماه پیش تمام شده به حساب اتاق فکر بنزین بگذاریم عمل غیر اخلاقی و یک دروغ محض است.

>دولت شفاف سازی کند
صرفنظر از همه حواشی مطرح شده در این ماجرا به نظر می‌رسد اتفاقی که در این شرایط ضرورت دارد ورود دولت و سازمان برنامه و بودجه به ماجرا برای شفاف سازی بیشتر و توضیح درباره چند مورد است.
نکته نخست آنکه در شرایطی که دولت وضعیت رسانه‌ای مناسبی ندارد و حتی تیم مشاوران که به گفته زاهد «هر از گاهی برای مشورت در موارد متعدد دعوت می‌شوند»، نتوانسته‌اند افکار جامعه را نسبت به برخی موضوعات قانع کنند، چرا از ظرفیت رسانه‌های تاثیرگذار و مطرح برای مشورت استفاده نمی‌شود؟ نکته دوم اینکه به هر حال مدیران رسانه‌ها اشراف بیشتری بر مطالبات واقعی جامعه و واکنش‌های احتمالی افکار عمومی دارند که عدم استفاده از آنها قطعا به معنای نادیده گرفتن نمایندگان واقعی افکار عمومی در جامعه خواهد بود.
با این حال موضوع مهم در این میان این است که در صورت وجود چنین اتاق فکری متشکل از نخبگان و رسانه‌ها، دولت تا چه اندازه گستره و تنوع افراد رسانه‌ای دخیل در ماجرا را طراحی کرده است.
نکته‌ای که در بدو امر به ذهن متبادر می‌شود این است که اگر موجودیت چنین اتاق فکری صحت دارد، آیا منطق حاکم بر شرایط فعلی ایجاب نمی‌کند که دولت در این خصوص موضع گرفته و اسامی خبرنگاران و فعالان رسانه‌ای که با آنها مشورت شده را اعلام کند؟ و تاکید بر اینکه در کدام رسانه فعال هستند.
مسئله بعدی این است که اگر قرار به مشورت با رسانه‌ها و فعالان رسانه‌ای بوده چرا مدیران و سردبیر یا حتی خبرنگاران رسانه‌های مطرح و شناخته شده تر در چنین تیمی حضور نداشتند یا نه.
به هر تقدیر با نتایج به بار آمده از تبعات یک تصمیم، به نظر می‌رسد دولت در تشخیص ظرفیت‌ها و نخبگان به صورت سلیقه‌ای و گزینشی عمل کرده که نتایج آن نیاز به توضیح بیشتر ندارد. با این حال در مقطع فعلی ضرورت دارد دولت نسبت به موارد مطرح شده و ابهامات موجود شفاف سازی کند. این گزارش صرفا مواضع مطرح شده از سوی طرفین را بازنشر داده و مدعی صحت و سقم هیچ‌یک از موارد مطروحه نیست.
و ختم کلام اینکه دولت محترم نمی‌تواند تصمیمات خود را که مورد انتقاد جامعه است را با مشورت با افکار عمومی از طریق نمایندگان آنها در رکن چهارم جامعه مدنی پیوند بزند آقایان جواب دهند از فعالان رسانه‌ای کدام رسانه مشورت می‌گیرند؟
تا اگر تصمیم غلطی گرفته شده و به نام مشورت افکار عمومی رسانه‌ای در جامعه رواج داده شد از جامعه رسانه‌ای اعاده اعتبار گردد.

شعار سال،با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت خبری تحلیلی ساعت24،تاریخ انتشار:10آذر1398،کد خبر:471829،www.saat24.news