شعارسال: هر چند حالا چند سالی است هم به باور تحلیلگران و اساتید دانشگاه و ناظران این عرصه و هم به اعتراف خود کنشگران و جریان‌ساز‌های دانشگاه و جنبش دانشجویی، این جنبش در «رکود» به‌سر می‌برد و به اصطلاح دیگر چنان‌که انتظار می‌رود، رمق کار آمارتور سیاسی و کنشگری سیاسیِ دانشجویی را ندارد. دلایل آن هم بسیار است. بخشی به دلیل اقتضائات و شرایط جامعه امروز است که دانشجویان امروز شبیه به اسلاف‌شان نیستند و بخشی هم البته ناشی از شرایط حاکم بر جنبش دانشجویی و فراهم نبودن کنش سیاسی در دانشگاه. چنان‌که بعضی ناظران و تحلیلگران اینجا و در تحلیل فضای نسبتا راکد جنبش دانشجویی هم از آن تعبیر پرتکرار مباحث علوم انسانی این روز‌ها و سال‌ها یعنی «گسترش روزافزون فضای مجازی» استفاده می‌کنند و به این اعتبار معتقدند بخشی از بار اثرگذاری جنبش دانشجویی خواه‌ناخواه از دوش دانشگاه به دوش «شبکه‌های اجتماعی» منتقل شده و دانشجویان بخشی از کنشگری سیاسی خود را در این شبکه‌ها و فضای خاص آن مطرح می‌کنند تا عملا ناگفته‌ای برای بیان از تریبون دانشگاه باقی نماند، آن‌هم وقتی سهم نقد دانشجویی از این تریبون هر روز کمتر از دیروز است. این بحث‌ها، اما عمدتا ناظر بر اوضاع و احوال دانشگاه پیش از نیمه نخست آذر و روز‌های پایانی آبان ماه ۹۸ است. حال آنکه آذر ماه به جبر تقویم، همواره پس از آبان ماه از راه می‌رسد و شانزدهمین روز از ماه دانشجو نیز به همین قاعده، پس از سپری شدن نیمه نخست آذر ماه. آنچه این روز‌ها کشور را درگیر خود ساخته، اعتراض‌های مردمی به ماجرای افزایش قیمت بنزین در کشور بوده و حالا در شرایطی به استقبال روز دانشجو می‌رویم که این‌بار «۱۶ آذر» و مراسم «روز دانشجو» متاثر است از ۲۴ آبان و روز‌های سرد بعد از آن. این را نه‌تن‌ها دانشجویان و کنشگران دانشجویی، بلکه حتی اسحاق جهانگیری، معاون اول رییس‌جمهوری نیز باور دارد تا آنجا که حتی در پیام کوتاه خود به این مناسبت، بیش از آنکه بی‌واسطه از دانشگاه و «روز دانشجو» بگوید، از وظیفه قوای سه‌گانه در راستای «ترمیم و جبران رنج‌ها و خسارت‌ها» می‌گوید و «روز‌های تلخی» که کشور، «سپری کرده است.» جهانگیری همچون همیشه این مناسبت را تبریک گفته، اما نوشته است: «امسال دانشجویان ما در شرایطی خاص به استقبال این روز می‌روند که کشور روز‌های تلخی را سپری کرده است. همه ما همچنان متاثر از حوادث اخیر هستیم که خسارت‌های ناگوار مادی و معنوی به‌جا گذاشت و عمیقا متاسف از جان باختن جمعی از مردم و حافظین امنیت.» جهانگیری همچنین تاکید کرده است: «همه ما مسوولان در قوای سه‌گانه و نخبگان کشور وظیفه داریم ضمن ترمیم و جبران رنج‌ها و خسارت‌ها، برای رفع نگرانی‌های جامعه و تقویت سرمایه اجتماعی و افق‌گشایی برای آینده‌ای بهتر بکوشیم و سازوکار‌های لازم را برای اعمال حق اعتراض مردم تمهید کنیم.» اشاره معاون اول اصلاح‌طلب دولت اعتدال بر تاثیرپذیری مراسم «روز دانشجو» امسال از حوادث اخیر و «روز‌های تلخی» که کشور از سر گذرانده، تنها سند و نشان از این تاثیر و تاثر نیست. این را هم آمار و ارقام رسمی تعداد درخواست‌های دانشجویی که برای برگزاری مراسم دانشجویی می‌گوید و هم خود کنشگران دانشجویی و دانشجویان. غلامرضا ظریفیان، فعال سیاسی اصلاح‌طلب که به‌واسطه حضور در وزارت علوم دولت اصلاحات، ازجمله چهره‌های آشنا به فضای دانشگاه است، از این موضوع به «اعتماد» خبر داده و گفته است: «در سراسر دانشگاه‌های کشور درمجموع ۳۱۳ درخواست از جانب تشکل‌های مختلف برای برگزاری مراسم روز دانشجو ارایه شده که البته تعدادی از همین تعداد درخواست برگزاری مراسم نیز با مشکلاتی در مسیر دریافت مجوز مواجهند.» غزل معصوم‌شاهی، از دانشجویان فعال دانشگاه پلی‌تکنیک که همچنان در شورای عمومی انجمن اسلامی این دانشگاه فعال است، اما به نکاتی اشاره می‌کند که به‌طور غیرمستقیم، پاسخی است به پرسش از علت کاهش درخواست‌ها. این کنشگر دانشجویی با اشاره به ۲ نکته‌ای که می‌توانند به‌نحوی توضیح‌دهنده این اوضاع باشند، به «اعتماد» گفته است: «از یکی، دو سال قبل موجی درمیان کنشگران دانشجویی و تشکل‌ها ایجاد شد که به‌جای آنکه سراغ مسوولان و چهره‌های سرشناس سیاسی برویم، از چهره‌های دانشگاهی، فعالان و کنشگران مدنی و سیاسی و دانشجویی باتجربه و روشنفکران دعوت کنیم که به دانشگاه بیایند.» او معتقد است این تغییر رویکرد در نحوه برگزاری مراسم، از طرفی باعث شده مراسم دانشجویی لزوما با بازتاب رسانه‌ای گسترده همراه نباشد و مهم‌تر، فرصتی دراختیار مسوولان دانشگاه قرار داده تا با دست باز، نسبت به عدم صدور مجوز یا لغو مجوز‌های صادرشده اقدام کنند. شاید به این دلیل که عواقب سیاسی کمتری پیش‌روی خود می‌بینند. این تغییرِ رویکرد البته احتمالا آسیب‌هایی به همراه دارد، اما واقعیت این است که لزوما اشتباه نیست و حتی می‌تواند فضایی عمیق‌تر به بحث‌ها و کنش‌های دانشجویی ببخشد. معصوم‌شاهی البته از تغییر دیگری در فضای برگزاری مراسم دانشجویی در دانشگاه‌های امروز کشور خبر دارد. او می‌گوید: «تغییر دیگری که نسبت به تغییر نحوه دعوت از میهمانان، متاخر است، تمایل دانشجویان به حرکات و مراسم غیررسمی است که به‌جای تمرکز در یک سالن همایش خاص در دانشگاه، به اصطلاح «کف دانشگاه» برگزار می‌شود.» این کنشگر دانشجویی با اشاره به جزییات تلاش‌هایی که به‌همراه دیگر هم‌دانشگاهی‌هایش در دانشگاه پلی‌تکنیک برای برگزاری مراسم روز دانشجوی امسال داشته و علی‌رغم دریافت بعضی مجوز‌ها و موافقت‌ها در روز‌های پیش از اعتراض‌های آبان ماه، این چند روز گذشته به در بسته خورده‌اند، از لغو چند برنامه غیرسیاسی در مدت اخیر، خبر داده و معتقد است که پس از اعتراض‌های آبان ماه، اوضاع دانشگاه و کنش دانشجویی هم متحول شده است. این‌طور که پیداست انگار جان کلامِ غزل معصوم‌شاهی و یکی، دو نفر از بچه‌های نسل‌های قدیمی‌تر جنبش دانشجویی یکی است؛ کنشگرانی که البته به‌دلیل آنچه «افزایش غیرمنطقی و نامعقول فشار‌ها بر دانشگاه» می‌خواندند، درنهایت حاضر به گفتگو با ما نشدند، اما اصل حرف‌شان همچون معصوم‌شاهی و البته شبیه به ظریفیان و البته حسین کاشفی، یکی است: «حال دانشگاه خوب نیست.»

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات بر گرفته از روزنامه اعتماد ، تاریخ انتشار: 16 آبان 1398 ، شماره: 4529  ، www.etemadnewspaper.ir