شعارسال: «کولبری» خشن‌ترین و ناعادلانه‌ترین راه نان درآوردن، دیگر انگار برای مسئولان محلی و کشوری، تبدیل به پدیده‌ای عادی شده است؛ کولبران از جوان ۱۲ ساله یا ۱۴ ساله گرفته تا پیرمردان ۸۰ ساله، باری سنگین بر دوش می‌نهند و برای دویست یا سیصد هزار تومان، کوهستان‌های پرخطر مرز را پشت سر می‌گذارند. خطر بسیار است؛ از سرمازدگی و سقوط از کوه گرفته تا مین‌های جامانده از زمان جنگ و تیر ماموران مرزی که گاه قلب کولبران را هدف می‌گیرد. فرهاد و آزاد، تنها قربانیان این راه پرخطر نیستند. همین امسال از ابتدای سال، فقط مرگ ۱۱ کولبر در رسانه‌های رسمی منتشر شده است و احتمالاً همین تعداد مرگ بی‌صدا نیز وجود داشته است. خطرها زیاد است و قمار جان بر سر نان، همچنان ادامه دارد اما هیچ راهکار اصولی برای حل این مشکل بزرگ، در دستور کار نیست. گاهی خبر از قانونی شدن کولبری از زبان مسئولان شنیده می‌شود و گاهی کولبری واژه‌ای بی‌معنا خوانده می‌شود. گویا اگر عنوان کولبری از ادبیات فارسی حذف شود، همه چیز درست خواهد شد. «این کلمه کولبر هم کلمه‌ای بود که نمی‌دانم کجا اختراع شد، هم برای خود مردم و هم برای مسئولان مشکل درست کرد.»؛ این بخشی از سخنان‌ حسین ذوالفقاری، معاون سیاسی و امنیتی وزارت کشور ایران در گفت‌وگو با ایلنا است. گفت‌وگویی که در آن دلایل مخالفت و مقابله با کولبری تشریح شده است. او گفت: «‌کسانی که خارج از مسیرهای قانونی تردد کنند و جنس وارد کشور کنند دیگر نه کولبر هستند و نه کارشان قانونی است. کارشان عبور غیرمجاز و قاچاق است. اگر فردا چهار تروریست در قالب این کولبران به جای کالا، مواد منفجره وارد کشور کنند و در ۱۰ نقطه کشور عملیات تروریستی انجام دهند آن موقع چه کسی پاسخگو است؟»
و از همین رو بوده است که در طول این سال‌های اخیر علی‌رغم وعده‌هایی که مسئولان برای انجام اقداماتی در راستای حل مشکل کولبران داده‌اند، نه تنها هیچ اتفاقی رخ نداده است که بر تلفات کولبران چه با شلیک مستقیم گلوله و چه بر اثر خطراتی که در مسیر کوله‌بری آنها را تهدید کرده جان خود را از دست داده‌اند. بیستم خرداد ماه ۹۷، جلال محمودزاده نماینده مهاباد به رحمانی‌فضلی، وزیر کشور در‌خصوص تکرار تیراندازی و کشتن کولبرها تذکر کتبی داد. او در این تذکر اعلام کرد: «راه برخورد با قاچاق، کشتن و زخمی کردن کولبران که برای یک لقمه نان و معیشت خانواده در تلاشند، نیست.» گویا این تذکرات و اخطارها جدی گرفته نشده است؛ گرچه تنها راهکار زدودن پایدار کولبری، ایجاد مشاغل شایسته و مولد در مناطق مرزی است (راهکاری که هرگز جدی گرفته نشده است) اما مسئولان از سه سال پیش شروع به سخن گفتن در‌مورد «ساماندهی کولبران» و «بیمه کردن آنها» کردند، اما این راهکارها نیز که هیچ کدام علاج درد نیستند، به ادعای خود مسئولان به نتیجه نرسید و در میانه‌ راه، در همان مرحله سخن گفتن و طرح دادن، متوقف شده است. اما چه بر سر این طرح‌ها آمده است؟
به گزارش ایلنا، رسول خضری در نشست خبری در حاشیه جلسه علنی مجلس گفت:‌ بنابر ماموریت رئیس مجلس، کمیته حقیقت‌یاب چهار نفره‌ای متشکل از آقایان برزگر و کواکبیان از کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی، محمودزاده نماینده مهاباد و بنده نماینده پیرانشهر و سردشت تشکیل شد تا وضعیت معیشت و صدمات جانی وارد شده به کولبران مورد بررسی قرار گرفته و این کمیته بازدید میدانی از وضعیت آنها داشته باشد. وی افزود: بر این اساس کمیته حقیقت‌یاب ۱۸ اسفند در شهرستان پیرانشهر و شهرهای مرزی این شهرستان در میان کولبران حاضر شد و آنها مطالباتی را مطرح کردند که مهم‌ترین آنها بیمه تامین اجتماعی بود. این عضو کمیته حقیقت‌یاب بررسی وضعیت کولبران گفت: باتوجه به این مطالبه جلسه‌ای با وزیر کار تشکیل و تفاهم‌نامه‌ای امضا شد که به موجب آن کولبران از نیمه دوم فروردین ۹۶ بیمه تامین اجتماعی شوند. استارت این بیمه از شهرستان پیرانشهر زده می‌شود و قرار است در سطح آذربایجان غربی گسترش یابد. اما یک سال و سه ماه بعد، در خرداد ۹۷، مدیرکل امور مرزی کشور اعلام کرد از آنجا که کولبری یک شغل موقت است، بیمه آن منتفی ا‌ست! شهریار حیدری، مدیرکل امور مرزی وزارت کشور درخصوص بیمه کولبران و تعیین‌تکلیف این موضوع در آیین‌نامه‌های جدید گفت: کولبری فعالیتی موقت است و یک فعالیت پایدار محسوب نمی‌شود و در‌حقیقت یک شغل ناپایدار است و امتیازات درنظر گرفته‌شده نیز برای مردم مرزنشین موقت است، بنابراین بحث بیمه برای آنها منتفی است.
بیست و سوم خرداد ماه ۹۷، همان نماینده مجلس که یک سال و سه ماه قبل، از طرح بیمه کولبران رونمایی کرده بود، از اجرایی نشدن آن انتقاد کرد؛ رسول خضری با انتقاد از قطع بیمه کولبران‌ گفت: بیمه کولبران مصوبه دولت بود، متاسفانه جای تاسف دارد که دولت مصوبات خود را هم اجرایی نمی‌کند‌ بنابراین بی‌ثباتی‌ها در سیاست‌های مورد نظر برای حل مشکل کولبران به ویژه بیمه بزرگ‌ترین ضربه به سیاست‌های اصل سوم قانون اساسی است، طبق این اصل همه آحاد جامعه باید از مسکن، شغل، بیمه، بهداشت و درمان و آموزش و پرورش برخوردار باشند. نماینده مردم سردشت و پیرانشهر در مجلس شورای اسلامی، با اشاره به این‌که کولبران قشر کوچکی از جامعه هستند، افزود: نمی‌توان گفت که چون کولبری شغل موقتی بوده و ثابت نیست پس هیچ بیمه‌ای به آن تعلق نمی‌گیرد، در حال حاضر وزارت تعاون اعتبار مورد نظر برای بیمه کولبران را اختصاص داده اما متاسفانه وزارت کشور در اختصاص سهم خود در این حوزه تعلل می‌کند. نه تنها طرح پر سروصدای بیمه‌‌ کولبران منتفی شد بلکه «طرح ساماندهی کولبران» و متمرکز کردن آنها در بازارچه‌های رسمی که قرار بود «پیله‌وری» از طریق گذرگاه‌های امن را جایگزین «کولبریِ پرخطر» کند نیز به هیچ کجا نرسید. در خرداد ماه ۹۷ هیئت دولت تصمیم گرفت به کولبران دارای مجوز تردد در روستاها و شهرهایی که کمتر از ۲۰ کیلومتر با مرز فاصله دارند، تخفیف مالیاتی و یا سود بازرگانی بدهد. سقف تخفیف سود بازرگانی برای هر یک از خانوارهای ساکن در این مناطق ۷۰۰ هزار تا ۲,۸ میلیون تومان اعلام شد. ۲۴ خرداد ۹۸، معاون هماهنگی اقتصادی و توسعه منطقه‌ای وزیر کشور با بیان این‌که تصویب‌نامه ساماندهی کولبران اجرایی نشد، گفت: تقویت مرزنشینان و ساماندهی کولبران از اولویت‌های کاری دولت است.
۲۶ تیرماه ۹۸ نیز نماینده مردم سقز و بانه در مجلس شورای اسلامی گفت: ساماندهی وضعیت کولبران در گرو فعال شدن واردات در مرز سیرانبند است. محسن بیگلری، افزود: یکی از مصوبات سفری که روحانی، رئیس جمهوری طی ۴ ماه قبل و اواخر سال ۹۷ به عراق داشت مربوط به بازارچه سیرانبند بانه و سیف سقز بوده است که ما را به ساماندهی این دو مرز خوش‌بین کرده است و امیدواریم نظر دولت مرکزی عراق نسبت به این موضوع برگردد.
حالا بعد از گذشت سال‌ها از آخرین وعده‌های مسئولان در راستای بهبود وضعیت کولبران، تراژدی مرگ آزاد و فرهاد در کوه‌های اورامان داستان تلخ رنج و مرگ کولبران را تازه کرده است. داستانی که بعید به نظر می‌رسد پایانی از سوی مسئولان برای آن وجود داشته باشد. تلخی بی‌پایان داستان کولبرانی چون فرهاد 14 ساله و آزاد 17 ساله این دو برادر کرد غم دیگری بر غم‌های ایران دردمند افزوده است.

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات بر گرفته از روزنامه ابتکار، تاریخ انتشار: 1 دی 1398 ، کدخبر: 149353 ، www.ebtekarnews.com