شعار سال :فعالان بازار سرمایه این ‌روزها با وجود کاهش بهای نفت، کسری بودجه، تحریم‌ها، شیوع کرونا و حال ناخوش اقتصاد جهانی، تابلوهای سبزرنگی از ارزش سهام شرکت‌های بورسی در مقابل چشمان خود می‌بینند. البته این روند از سال گذشته جریان داشته و حتی گزارش‌های رسیده حکایت از رشد 232درصدی ارزش بورس در یک‌سال اخیر را دارد، اما حالا که بیش از چهار هفته از سال 99 می‌گذرد، به نظر می‌رسد تعداد روزهای قرمزپوش بورس به کمتر از انگشتان دست رسیده و حالِ فعالان بازار سرمایه با سودهای قابل قبول، خیلی بهتر از گذشته شده است. بازار سرمایه با وجود خبرهای ناخوشی که از اقتصاد جهان و بهای نفت می‌رسد، هفته‌های سبز رنگی را تجربه می‌کند و تقریبا هر روز رکوردهای تازه این بازار در صدر اخبار رسانه‌ها جا باز می‌کند. همین دیروز بود که شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران، با جهش 24هزار و 338 واحدی به 845هزار و 8واحد رسید تا رکورد دیگری برای خود ثبت کرده باشد؛ رکوردی که کارشناسان و دست‌اندرکاران این بازار از آن به عنوان تجربه‌ای بی‌سایقه در یکسال اخیر یاد کردند. این در حالی است که در اولین روزهای کاری بعد از تعطیلات نوروزی، فعالان این بازار، رسیدن شاخص کل سهام به ارتفاع 567هزار واحدی را جشن گرفته بودند و حالا به قله‌های بالاتر از یک میلیونی چشم دوخته‌اند. بازار سرمایه با وجود بحران کرونا و افت بهای نفت در بازارهای جهانی این‌چنین زیر ذره‌بین رسانه‌ها و بازیگران بورس رفته و اظهارنظرهای زیادی را متوجه خود کرده است؛ درست در چنین فضایی است که برخی با ترس به ارزش بالای سهام شرکت‌ها، نگاه می‌کنند و این قیمت‌ها را حبابی بیش نمی‌بینند؛ حبابی که می‌گویند چیزی به ترکیدن آن نمانده و قرار است با سرمایه‌ها نابود شود؛ اما در برابر این نگاه، تحلیل دیگری هم وجود دارد که قابل‌ تامل‌تر بوده و بیشتر شبیه به تحلیل‌های کارشناسی و علمی است؛ همین چند وقت پیش، در روزهایی که یکی از بزرگترین شرکت‌های دولتی، شستا، وارد بورس شد، خبرهایی رسید که از افزایش قابل‌توجه ورود نقدینگی به این بازار خبر می‌داد؛ به‌طوری‌که بر اساس آمار، رکورد ثبت نام روزانه در سامانه جامع اطلاعات مشتریان، سجام شکسته شد و بر اساس گزارش‌ها تعداد کل ثبت نام کنندگان در این سامانه را از مرز ۴میلیون و ۳۰۰ هزار نفر عبور داد. حالا کارشناسان عمده‌ترین دلیل رشد شاخص بورس را فشار نقدینگی مازاد جامعه و فشار تقاضا برای خرید سهام می‌دانند که حجم سهام موجود در بازار پاسخگوی تقاضای زیاد نخواهد بود، در نتیجه قیمت سهام مرتب افزایش می‌یابد و شاخص کل نیز به تبع آن هر روز رکورد می‌شکند؛ نگاهی که با یک سوال دیگر همراه شده، آیا بورس حباب دارد؟

اقتصاد ایران متفاوت از سایر کشورها است
حمید میرمعینی، کارشناس بازار سرمایه، در تحلیل روند رو به رشد بازار سرمایه طی روزهای اخیر گفت:«در هفته‌های گذشته علی‌رغم روند رو به کاهش رشد اقتصاد جهانی، افت بازارهای مالی به دلیل بحران کرونا و حتی با وجود مشکلاتی مانند تحریم، کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی و مسئله کسری بودجه، شاخص بورس در جریان معاملات بازار سرمایه افزایش یافت و این روند در چند روز گذشته نیز مشاهده شده است. نکته قابل توجه این است که با وجود توقف بیش از یک ماهه فعالیت‌های اقتصادی، شاخص بورس رشد کرده؛ این در حالی است که اگر همه این عوامل در کنار یکدیگر قرار بگیرند، شاخص باید افت داشته باشد».
این تحلیل‌گر بازار سرمایه در ادامه صحبت‌های خود افزود: «واقعیت این است که وضعیت اقتصادی کشور ما تفاوت‌های بسیاری با اقتصاد دیگر کشورهای دنیا دارد؛ درست است که محدودیت‌های اعمال شده بر صادرات نفتی، مسئله صادرات غیر نفتی ما را هم تحت تاثیر قرار داده است، اما با این همه به دلیل تحریم چند ساله‌ای که تجربه کرده‌ایم و با افزایش نرخ ارز، فرصت خوبی برای شرکت‌های بورسی ما فراهم شده و در نتیجه حالا در مقابل بحران‌هایی مانند کرونا به اندازه بازارهای مالی دنیا درگیر نیستیم».

کاهش ارزش پول ملی به نفع صادرات است
میرمعینی در ادامه گفت: «طی سال‌های تحریم و با افزایش قیمت ارز، صنایع داخلی ما همواره توانسته‌اند به خوبی با بازارهای وارداتی رقابت کنند و این رقابت باعث شده تا صادرات ما افزایش یابد. در واقع یکی از دلایل اصلی افزایش صادرات ما به دلیل کاهش ارزش پول ملی است، چرا که همیشه افت ارزش پول ملی باعث صادرات ارزان‌تر شده و به نفع تولید داخلی است؛ بنابراین همه این عوامل باعث شده‌اند تا بازار سرمایه ما با وجود بحرانی که دنیا را درگیر کرده، با روند صعودی حرکت کند. یکی دیگر از دلایل اصلی روند صعودی بازار سرمایه ما این است که طی ماه‌های گذشته تاکنون شرکت‌های بورسی ما با افزایش قیمت ارز، تحت تاثیر مثبت قرار گرفته‌اند. در واقع بالا رفتن نرخ ارز باعث شده تا ارزش سهام شرکت‌ها رشد کرده و به طبع آن سودآوری شرکت‌ها نیز تحت تاثیر مثبت قرار گیرد؛ بنابراین دارایی‌های سودآور شرکت‌های بورسی و رشد ارزش سهام این شرکت‌ها، بهانه‌ خوبی به دست بازار سرمایه داده تا رشد کند».

روند رو به رشد بازار سرمایه تا کی ادامه دارد؟
میر معینی در ادامه توضیحات خود گفت: «وضعیت بازار سرمایه از مقطعی به بعد از قالب تحلیل خارج خواهد شد. مسئله این است که از یک جایی به بعد دیگر قیمت سهام شرکت‌ها تحت تاثیر جریان عرضه و تقاضا قرار می‌گیرد و جریان نقدینگی است که می‌تواند به این بازار جهت بدهد و شکل آن را تعیین کند.
در حال حاضر به دلیل رکود بازارهای موازی؛ مانند مسکن، خودرو، طلا و ارز، نقدینگی هوشمندی وارد بازار سرمایه شده و این نقدینگی باعث رشد این بازار شده؛ اما به دلیل اینکه ارتباط معنی‌داری میان مولفه‌ها و متغیرهای موثر بر روی قیمت سهام شرکت‌ها وجود ندارد، به نظر می‌رسد دیگر تحلیلی برای بازار در آینده وجود نداشته باشد».

شرکت‌های بنیادی هنوز به ارزش واقعی خود نرسیده‌اند
به گفته میر معینی «در حال حاضر 40درصد از نماد شرکت‌ها در بازار سرمایه، دارای قیمتی بیش از ارزش ذاتی خود هستند؛ افزایش قیمت سهام این شرکت‌ها در هیچ مقطع و با هیچ دلیلی توجیه ندارد و بیشتر دست‌کاری‌ روی قیمت و رفتار توده‌‌وار باعث شده تا قیمت سهام این شرکت‌ها خارج ار قاعده شکل بگیرد؛ این نمادها شاید در آینده روند نزولی داشته و به قیمت واقعی خود برسند.
حدود 30درصد دیگر از نماد شرکت‌ها در بورس نیز کمی بیشتر از ارزش واقعی خود معامله می‌شوند که در روزهای آینده و با تغییر در عملکرد سیاسی، به عملکرد بهتری رسیده و به ارزش ذاتی خود خواهند رسید. 30درصد دیگر از نماد شرکت‌های بورسی که روی شاخص کل تاثیر قابل‌توجهی را دارند، همان شرکت‌های بزرگ با بنیاد قوی هستند که در اقتصاد و میزان صادرات کشور سهم زیادی را دارند؛ این شرکت‌ها در حال حاضر با ارزش ذاتی خود فاصله زیادی دارند که باید این شکاف در هر صورت پر شود؛ بنابراین در صورت رسیدن قیمت سهام، این شرکت‌ها به ارزش واقعی خود می‌رسند و بازار سرمایه در آینده نیز روندی صعودی به خود خواهد گرفت».

تعریف ما از حباب درست نیست
نصراله برزنی، یکی دیگر از کارشناسان بازار سرمایه،در توضیح علت روند رو به رشد بازار سرمایه گفت: «کاربرد واژه حباب بدون تعریف درست از این لغت باعث وحشت سرمایه‌گذاران از بازار سرمایه شده و نقدینگی را از بورس خارج می‌کند. به‌کار بردن واژه حباب باعث می‌شود تا سهام‌داران سراسیمه شده و سهم‌های خود را زودتر عرضه کنند و بازاری را که در اقتصاد کشور نقش زیادی دارد، ملتهب کنند. اما قبل از حبابی تلقی کردن بازار سرمایه، باید در ابتدا حباب را تعریف کرد تا به این نتیجه رسید که سهم‌ها چه زمانی حباب دارند؟ منظور از حباب این است که قیمت سهام شرکت‌ها بالاتر از ارزش ذاتی خود در بازار معامله شوند. در تعریف دیگر می‌توان گفت که وقتی ارزش ذاتی سهم از ارزش جایگزینی سهم بالاتر برود، حباب وجود دارد. با این تعاریف نمی‌توان حبابی بودن قیمت‌ها در بازار را باور کرد؛ چرا که با بمباران نقدینگی به بورس، مسئله قیمت‌های حبابی باورپذیر نیست». برزنی در ادامه تأکید کرد: «از سوی دیگر اگر بخواهیم حالا کارخانه‌ای شبیه به بزرگترین شرکت‌های بورسی مانند خلیج فارس بسازیم، هزینه ساخت و تاسیس این شرکت به مراتب خیلی بیشتر از ارزش واقعی این کارخانه در بورس خواهد بود که طبق تعریف حبابی بودن ارزش سهام این شرکت‌ها را از بین می‌برد.
بنابراین شاخص بورس در روزهای کنونی به صورت طبیعی و منطقی حرکت می‌کند؛ اما به نظر می‌رسد که اگر سرعت رشد قیمت‌ها کندتر شود، این موضوع به نفع بازار سرمایه خواهد بود و رشد این بازار پایدارتر می‌شود. البته نباید به صورت دستوری قیمت‌ها را پایین نگه داشت؛ بلکه باید بازار بر اساس مکانیسم عرضه و تقاضای طبیعی پیش به سوی روند رو به رشد متعادل‌تری حرکت کند. ورود شرکت‌های بزرگتر و نقدینگی بیشتر به بورس نیز در مثبت نگه داشتن این بازار موثر است».

زور نفت به بورس نرسید
این‌روزها بهای نفت در بازارهای جهانی کاهش قابل‌توجهی را تجربه کرده است؛ حالا درباره تاثیر قیمت نفت بر بازار سرمایه تحلیل‌های متفاوتی وجود دارد. برخی از کارشناسان بر این باورند که افت بهای انرژی در بازارهای جهانی باعث کاهش تولید ناخالص ملی شده و این موضوع در کاهش درآمدهای ما تاثیر دارد، این در حالی است که در روزهای اخیر همواره شاهد بودیم که با کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی، شاخص بورس رشد خیره‌کننده‌ای را داشته است. برزنی درباره عدم تاثیر قیمت نفت بر بورس گفت: «شرکت‌های پتروشیمی مواد اولیه خود را از نفت و گاز تهیه می‌کنند که کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی باعث می‌شود تا این شرکت‌ها مواد اولیه خود را ارزان‌تر تهیه کنند؛ بنابراین کاهش قیمت نفت به نفع شرکت‌های پتروشیمی است و سود این شرکت‌ها را بالا می‌برد، افزایش سود این شرکت‌ها نیز باعث بالا رفتن ارزش سهام آن‌ها شده و این موضوع در شاخص کل نیز موثر است». 

شعار سال،با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه همدلی،تاریخ انتشار:10اردیبهشت1399،کد خبر:3364،www.hamdelidaily.ir