شعار سال: تالاب گاوخونی در استان اصفهان و بخشی در یزد در زمان‌های نه چندان دور زیستگاه زمستانه گذارنی پرندگانی همچون باکلان، حواصیل سفید، چوب پا، آب چلیک و کشیم بود که تمام این‌ها در حفظ بوم ساختار و محیط زیست آن منطقه نقش بسیار ارزنده‌ای داشتند که در کنار گیاهانی مانند نی، لوئی، مرغ، بارهنگ آبی، علف بوریا، جگن، جلبک، گز، تاغ، ریش بز و کاروان کش روزگار خوشی را می‌گذراندند، اما به ناگهان تمام این روز‌های خوش به پایان رسید و خشکی و تیرگی فضا را فرا گرفت، درختان خشک شدند، پرندگان رفتند و تالاب نیز با لبی خشکیده چشم به آسمان دوخت تا شاید قطره‌ای از باران بر تن تفتیده آن ببارد، اما دریغ؛ گویا آسمان هم حقابه آن را دریغ می‌کند درست مانند وزارت نیرو که تاکنون قطره‌ای از حق این تالاب را نداده است و آن را به روزگار خشکی کشانده است.
سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان متولی محیط زیست کشور، حقابه تالاب گاوخونی را ۱۷۶ میلیون متر مکعب برآورد کرده و وزارت نیرو موظف به تخصیص آن است، اما تاکنون قطره‌ای از این حق به تالاب نرسیده است، با وجود اینکه سال ۹۷- ۹۸ بارندگی خوبی رخ داد و بنا به گفته کارشناسان امر میزان بارندگی در این مدت در ۵۰ سال فقط چهار بار رخ داده که بالای هزار میلیمتر در کوهرنگ بوده که سال ۹۷- ۹۸ این میزان به دو هزار و ۲۰۰ میلیمتر رسیده، اما با این وجود باز هم حقابه‌ای به تالاب نرسید این در حالی است که سد زاینده رود نزدیک به ۸۸۰ میلیون متر مکعب آب داشت.
درواقع بیشترین بخش آب منطقه صرف کشاورزی می‌شود به طوری که بین ۸۰ تا ۸۵ درصد آب روانه مزارع و باغات می‌شود، حال با تمام این سیاه‌بختی‌ها و کمبود آب برای تالاب البته به ظاهر، دو سال است که کشت تابستانه نیز به دو کشت قبلی در حوضه آبریز تالاب بختگان اضافه شده است و با این حساب آب بیشتری روانه بخش کشاورزی می-شود.
در ادامه همه این سیاه‌بختی‌ها اکنون گاوخونی کمتر از یک درصد آب دارد و نزدیک به پنج درصد از مساحت آن مرطوب است، این تالاب ۴۶ هزار هکتاری یک کانون بالقوه انتشار گرد و غبار شده که اگر شرایط کنونی ادامه یابد، فعال خواهد شد و گرد و غبار آن نه تنها کلانشهر اصفهان و شهر‌های اطراف بلکه استان‌های مجاور از جمله یزد را هم فرا می‌گیرد از این رو تا پیش از آنکه تجربه ناخوشایند و تلخ خوزستان که به دلیل خشک شدن بخش بزرگی از تالاب هورالعظیم درگیر مشکلات ناشی از گرد و غبار شد در استان اصفهان تکرار شود باید حقابه آن تامین شود که بر این اساس احمدرضا لاهیجان‌زاده معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست خبر‌های خوشی از روند تلاش برای بازگشت زندگی به گاوخونی خبر داد و گفت: مردم اصفهان و چهارمحال و بختیاری برای احیای زاینده رود و تالاب گاوخونی پیگیری-های زیادی داشتند، همچنین سمن‌ها و نمایندگان نیز مکاتبات زیادی با مجموعه دولت داشتند که در نهایت در دولت مصوب شد که کارگروهی برای ساماندهی این تالاب تشکیل شود که مسئولیت آن به وزارت نیرو محول شد.
وی افزود:، اما به درخواست وزارت نیرو قرار شد جلسات این کارگروه فعلا در سطح معاون اول رئیس جمهوری تشکیل شود که بر این اساس دومین جلسه آن هفته گذشته به ریاست اسحاق جهانگیری تشکیل شد که در این جلسه بر اساس مصوبات جلسه اول، نقشه راهی برای احیای زاینده رود و تالاب گاوخونی ارائه شد، در این نقشه راه مراحل مختلفی پیش‌بینی شده است که مرحله اول شناخت از حوضه آبریز هم در اصفهان و هم چهارمحال بختیاری است، بعد از آن استخراج مشکلات و چالش‌های حوضه و درنهایت یک سری برنامه‌های اجرایی برای رفع این چالش‌ها ارائه شد و درمجموع به این جمع‌بندی رسیدند که با اجرای این پروژه‌ها و برنامه‌هایی که پیش‌بینی شده بتواند شرایط رودخانه و تالاب را به شرایط بهینه و بهتری نسبت به شرایط کنونی برسانند.
لاهیجان‌زاده ادامه داد: در این نقشه راه تمام موضوعات مختلف دیده شده و قرار شد که تمام آن‌ها به یک برنامه عمل تبدیل شود و بر اساس آن وظایف تمام دستگاه‌ها، پروژه‌های اجرایی و اعتبار مورد نیاز مشخص شود همچنین یک برنامه زمان‌بندی برای آن تعیین خواهد شد و در یک ستادی که فعلا مسئولیت آن با وزارت نیرو است با حضور دستگاه‫های مختلف این برنامه‌ها عملیاتی می‌شو‌د تا تاثیر آن بر احیای زاینده رود و تالاب گاوخونی دیده شود، درنهایت ضمن اینکه حق و حقوق حقابه بر‌ها هم رعایت می‌شود، باید کشاورزی پایدار و صنعت نیز بتواند به درستی فعالیت کند همچنین تامین آب شرب نیز صورت گیرد و در عین حال محیط زیست هم فدای هیچ کدام از این‌ها نشود.
لاهیجان‌زاده به میزان حقابه تالاب گاوخونی اشاره کرد و افزود: سازمان حفاظت محیط زیست حقابه تالاب گاوخونی را ۱۷۶ میلیون متر مکعب برآورد کرده است و بنا بر توافق صورت گرفته با وزارت نیرو این وزارتخانه باید سالانه این میزان حقابه را تامین کند و این آب به طور مستقیم وارد تالاب شود، اما تاکنون هیچ آبی از این حقابه وارد تالاب نشده است، این در حالی است که در سال آبی ۹۷-۹۸ بارندگی‌های خوبی را در کوهرنگ داشتیم به طوری که در ۵۰ سال گذشته این میزان بارندگی فقط چهار بار رخ داد، درواقع در ۵۰ سال گذشته فقط ۴ بار بارندگی در کوهرنگ به بالای دو هزار میلیمتر رسید در حالی که در این سال آبی بارندگی به بیش از دو هزار و ۲۰۰ میلیمتر رسید، اما باز هم حقابه‌ای تامین نشد.
وی ادامه داد: این در حالی است که سد زاینده رود نزدیک به ۸۸۰ میلیون متر مکعب آب داشت باز هم حقابه‌ای داده نشد، باید این را در نظر گرفت که تا دو سال پیش دو بار در سال در مزارع اطراف حوضه آبخیز تالاب گاوخونی کشت انجام می‌شد، اما دو سال است که کشت تابستانه را هم اضافه کردند و تعداد کشت به سه مرحله رسیده است و این یعنی مصرف بیشتر آب که واقعا جای تامل دارد، با این شرایط تالاب و وضعیت منابع آبی در منطقه سال گذشته بین ۳۵۰ تا ۴۰۰ میلیون متر مکعب آب به کشت تابستانه اختصاص داده شد و امسال نیز همین میزان درنظر گرفته شده است.
معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست تاکید کرد: اگر بخواهیم با این رویکرد پیش رویم هیچ وقت نمی‌توانیم امیدی به احیای تالاب گاوخونی داشته باشیم و اگر تالاب به همین ترتیب خشک شود و به روالی که دارد رطوبت خود را از دست دهد پیش رود در آینده تبدیل به کانون گرد و غبار خاک و نمک به وسعت ۴۶ هزار هکتار در منطقه می‌شود که می‌تواند برای اصفهان و استان‌های همجوار یک خطر و آسیب جدی باشد.

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه ابتکار، تاریخ انتشار: ۱۹ مرداد ۱۳۹۹، کدخبر: ۱۶۰۷۹۶، www.ebtekarnews.com