مدیر طرح حفاظت از تالابهای ایران میگوید: «بیشتر دلیل بحران در این تالاب به مصرف آب در بخش کشاورزی و صنعت برمیگردد.»
در واقع به نظر میرسد بارندگیها منجر به حل مشکلات این تالاب نشدند، براساس مطالعهای انجام شده توسط اتاق فکر محیطزیست استان مرکزی در سال ۱۳۴۲ تنها ۱۳۰ حلقه چاه در حوضوه آبریز این تالاب وجود داشته است اما در سال ۱۳۸۷، حدود ۴۰هزار چاه مجاز و غیر مجاز در این منطقه وجود دارد. در این مطالعه فعالیت صنعتی در حوضه تالاب و تغییر کاربری مراتع هم از دیگر دلایل خشکی این تالاب شناخته شده بود.
پیامدهای خشکی میقان در سال ۹۵ به راحتی مشاهده شد، در آن سال این تالاب به ۷۵درصد منشاء گردوخاک در اراک تبدیل شد.
*شادگان؛ نجات کمیت با باران و تامین حقبه، بحران در کیفیتتالاب شادگان با وسعتی حدود ۴۰۰هزار هکتار در استان خوزستان قرار دارد و ۹۰درصد آب آن از طریق رودخانه جراحی تامین میشود، شادگان هم یکی دیگر از تالابهای ایران است همانند میقان تا چند سال پیش حال و روز خوبی نداشت، اما با انتقال بخشی از آب کارون به میقان و از سویی افزایش بارندگیها در حال حاضر اوضاع بهتری دارد.
ارواحی در این رابطه میگوید: «در اوایل امسال بیش از ۹۰ درصد سطح این تالاب آبگیری شده است، وضعیت شادگان خیلی خوب شده و با ۱۰ سال گذشته اصلا قابل مقایسه نیست، با تامین بخشی از حقآبه شادگان از کارون و انجام اقداماتی دیگر اوضاع این تالاب بهتر شده است.»
او در ادامه میگوید: «اقداماتی انجام شده است که آب ناشی از بارندگیها وارد تالاب شوند، اما قبول دارم اگر بارانی نبود، دیگر آبی هم وجود نداشت که بخواهد وارد تالاب شود.»
با توجه به این اقدامات و از سویی بارندگیها، شادگان از لحاظ کمیت منابع آبی وضعیت خوبی دارد. اما به نظر میرسد از لحاظ کیفیت منابع آب وضعیتش مناسب نیست.
محمدجواد اشرفی، مدیرکل حفاظت محیطزیست خوزستان، در این رابطه گفته بود: «در چند سال گذشته، شهرداری آبادان زبالههای شهری را در تالاب شادگان تخلیه میکند که این کار باعث شده نظم طبیعی تالاب به خطر افتد و سلامت مردم حاشیه تالاب مورد تهدید قرار گیرد.»
*ارومیه؛ در احیا اما با خطر خشکی دوبارهبرخلاف چهار تالاب قبلی، دریاچه ارومیه یکی از مناطقی است که در چند سال گذشته و بعد از رسیدن به مرز خشکی، برای آن برنامهریزی و سیاستگذاریهای مختلفی انجام شده است تا جایی که به گفته مسئولان این دریاچه از لحاظ میزان ترازش فروردین ماه سال، در بهترین حالت یک دهه اخیر قرار گرفته بود.
همانند اکثر یا شاید همه تالابهای ایران، مصرف بیش از حد آب در بخش کشاورزی یکی از اصلیترین دلایل خشکی این دریاچه بود. براساس مطالعاتی که در سال ۱۳۹۳ در حوزه آبریز دریاچه ارومیه انجام شد، مشخص که در این منطقه ۷۸درصد منابع آب تجدیدپذیر مصرف میشود، در حالی که براساس استانداردهای سازمان ملل، ۴۰درصد آبهای تجدیدپذیر یک منطقه باید مصرف شوند. همچنین ۹۰درصد آب مصرف شده در حوزه آبریز دریاچه ارومیه مربوط به بخش کشاورزی است.
در همین راستا ستاد احیای دریاچه ارومیه؛ به این نتیجه رسید که باید مصرف آب در بخش کشاورزی دریاچه ارومیه، ۴۰درصد کمتر شود، عددی که میگویند، تاکنون به ۳۲ درصد آن رسیدهاند.
این اقدام در کنار بارندگیها مجموعه اقداماتی دیگر مثل تصفیه آب، انتقال آب، تغییر کشت و ... باعث شده است تا به گفته برخی مسئولان، ارومیه تا ۱۴۰۶ احیا شود.
با این وجود به نظر میرسد حتی بعد از سال ۱۴۰۶ هم با سیاستگذاریهای نادرست امکان خشکی دوباره ارومیه وجود دارد. مسعود تجریشی، معاون سازمان محیطزیست در این رابطه گفته بود: «من این حرف را که امکان دارد با تغییر دولت دریاچه دوباره به شرایط قبلیش برگردد، قبول دارم، باید دعا کنیم مردم تصمیم گیری خوبی انجام بدهند. ممکن است دولتی بیاید که بدون ملاحظات زیستمحیطی فقط به مسائل اقتصادی توجه کند.»
پیامدهای خشکی تالابهااما به نظر میرسد، بازگشت خشکی به برخی تالابها، پیامدهای خطرناکی داشته باشد، پیامدهایی که نشانههایی از آن در خشکی گاوخونی، ارومیه، هامون و ... دیده شده است.
ارواحی در این رابطه توضیح میدهد: «تالابها کارکردهای مختلفی دارند و به نظر میرسد، ارزش اقتصادی آن شناخته نشده است. ارزش تالابها چندین برابر تولیدات کشاورزی است. یک تالاب به راحتی میتواند به کانون گردوخاک تبدیل شود، همانطور که در چند سال گذشته نمونه آن در هامون مشاهده شد.»
یکی دیگر از پیامد خشکی تالابها که در خشکی هامون مشاهده شد، به مهاجرت شهروندان برمیگردد. به گفته مسئولات در آن زمان موجی از مهاجرت از روستاها به شهرها و شهرهای سیستان و بلوچستان به برخی شهرهای شمالی ایجاد شده بود.
از سویی اما خشکی تالابها بمیتواند به معنای نابودی بخش کشاورزی هم باشد، نابودی بخشی که خود یکی از ریشههای بحران آب در ایران است.
مدیر طرح حفاظت از تالابهای ایران، میگوید: «در حوضههای بسته مثل پریشان اگر تالابها خشک بشوند، منابع آبهای زیرزمینی هم با مشکل روبرو میشود. یعنی هر چند به ظاهر تالاب را برای کشاورزی از دست دادیم، اما بعد از مدتی حیات بخش کشاورزی هم از بین میرود.»
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری خبرآنلاین، تاریخ انتشار: 26 تیر 1399، کد خبر: 1410293، www.khabaronline.ir