شعار سال: تحریم‌های امریکا ایران را به شدت تضعیف کرده، تولید نفت آن از ۳.۸ میلیون بشکه در روز به ۱.۹ میلیون بشکه در روز رسیده و صادرات آن حتی به همسایگان و شرکای سنتی و دوستان نزدیکش بسیار محدود شده است. به نظر می‌رسد بایدن قصد احیای برجام را دارد. او به خوبی از نقص‌های برجام آگاه است و شایع شده که قصد دارد دامنه آن را گسترش دهد. ولی واقعیت‌های سیاسی و اقتصادی تازه‌ای پس از سال ۲۰۱۸ ایجاد شده است. تحریم‌های امریکا ایران را به شدت تضعیف کرده، تولید نفت آن از ۳.۸ میلیون بشکه در روز به ۱.۹ میلیون بشکه در روز رسیده و صادرات آن حتی به همسایگان و شرکای سنتی و دوستان نزدیکش بسیار محدود شده است. سازوکار اجرایی اینستکس نیز که توسط کشور‌های اروپایی که در برجام مانده بودند تهیه شده بود و برای دور زدن دلار امریکا طراحی شده بود، هرگز اجرایی نشد، زیرا بانک‌هایی که وارد این سازوکار می‌شدند با تحریم فعالیت در امریکا مواجه می‌شدند. در ماه اکتبر با وجود فشار‌های امریکا و همه تلاش‌های این کشور برای پایان نیافتن تحریم‌های تسلیحاتی سازمان ملل که مطابق برجام در این ماه به پایان می‌رسیدند ایالات متحده نتوانست کاری از پیش ببرد و در کارزار دیپلماتیکی که در سازمان ملل به راه انداخته بود، به نوعی در برابر ایران و دیگر کشور‌های مانده در برجام که از این حق ایران دفاع می‌کردند، شکست خورد. به تلافی این شکست امریکا تحریم‌های بیشتری را علیه ایران اعمال کرد.

این درست است که روسیه و چین، دو متحد ایران در طول این مدت با این کشور روابط تجاری داشته اند، ولی هدف آن‌ها تنها افزایش منافع خود در خاورمیانه بوده است. رئیس جمهور حسن روحانی همه اعتبار خود را به برجام و منافع حاصل از آن گره زده است. انتخابات آینده ایران در ماه مه خواهد بود و دولت بایدن تنها سه ماه برای رسیدن به توافق تازه با ایران زمان دارد. اگر تندرو‌ها در تهران ریاست جمهوری را به دست گیرند، احتمالا هر گونه مذاکره جدیدی متوقف خواهد شد. همچنین نباید فراموش کنیم که رئیس جمهوری امریکا هر کسی که باشد، مبارزه با ویروس کرونا و احیای اقتصاد اولویت نخست او خواهد بود. این میان اروپا نگران دستاورد‌های ژئوپلتیکی روسیه در خاورمیانه است و چندین رهبر اروپایی نگران روابط فزاینده اقتصادی و سیاسی چین با تهران هستند. اگر دولت تازه امریکا بازگشت به برجام را انتخاب کند، می‌تواند بر حمایت مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و وزاری امور خارجه سه قدرت اروپایی حساب کند. هر گونه مذاکره‌ای باید عاری از نقایص پیشین از جمله ارتباط موثر با کشور‌های عرب حاشیه خلیج فارس باشد. اگر اروپا نگران همسایگی خود است، ریاض و دوحه باید بیشتر نگران باشند، زیرا بیش از هر مرکز و پایتخت اروپایی به تهران نزدیک‌تر هستند. در منطقه نیز واقعیت‌های تازه‌ای مانند توافق عادیسازی روابط کشور‌های عربی با اسرائیل موسوم به "ابراهیم" روی داده و چندین کشور شورای همکاری خلیج فارس با نگرانی‌های اسرائیل در مورد توانایی‌های هسته‌ای ایران و مداخلات منطقه‌ای آن اشتراک نظر دارند.

 

شعار سال با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از ساعت 24،تاریخ انتشار:23آبان1399،کدخبر:520646،www.saat24.news