شعار سال: باکتری بیماری‌زای هلیکوباکتر پیلوری، یک باکتری گرم منفی مارپیچی شکل است که ازلحاظ ایجاد عفونت در انسان به‌عنوان یکی از موفق‌ترین پاتوژن‌ها شناخته‌شده و بنا بر برخی گزارش‌ها، در حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد از جمعیت جهان را تحت تأثیر خود قرار داده است. معده به‌عنوان زیستگاه اصلی این باکتری محسوب می‌شود، اما ممکن است حضور آن به دوازدهه نیز گسترش پیدا کند. هلیکوباکتر پیلوری به میزان زیادی جهت حضور در معده انسان سازگار شده است، درحالی‌که بسیاری از باکتری‌ها توانایی حضور در معده انسان را ندارند.

به گفته محققان، عوامل متعددی ازجمله اسیدیته، قابلیت دسترسی به مواد مغذی، ایمنی ذاتی و اکتسابی میزبان و رقابت بین میکروب‌ها، می‌توانند حضور باکتری‌ها را در معده انسان محدود کنند. اما در این میان، هلیکوباکتر پیلوری با داشتن ویژگی‌های خاص، توانایی تغییر محیط و کاهش اسیدیته را دارد و از این طریق خود را در محیط سخت معده زنده نگه می‌دارد. بسیاری از بیماری‌های دستگاه گوارشی ازجمله بیماری گاستریت، دیس پپسیس، زخم پپتیک، زخم دوازدهه، لنفومای بافت لنفوئیدی همراه مخاط معده و بیماری آدنوکارسینومای معده به‌شدت با عفونت حاصل از این باکتری مزاحم مرتبط هستند.

در رابطه با این مهمان ناخوانده معده، گروهی پنج نفره از محققان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، دانشگاه علوم پزشکی ارتش و دانشگاه علوم پزشکی لرستان پژوهشی مروری را انجام داده‌اند که در آن، ارتباط هلیکوباکتر پیلوری با عفونت‌های خارج از دستگاه گوارش مورد بررسی واقع شده است.

برای انجام این تحقیق، پژوهشگران فوق با استفاده از پایگاه‌های اطلاعاتی معتبری نظیر Pubmed، Iranmedex، WHO، Cochran Library و Medline از سال ۱۹۸۰ تا ۲۰۱۹، به جمع‌آوری اطلاعات پرداخته و سپس این داده‌ها را تجزیه‌وتحلیل کردند.

نتایج حاصل از مطالعات مختلف در چندین سال گذشته نشان‌دهنده دخالت و تأثیر عفونت هلیکوباکتر پیلوری در بسیاری از فرایند‌های بیولوژیکی مرتبط با بیماری‌های گوارشی و خارج گوارشی است.

به گفته مژگان فروتن، پژوهشگر مرکز تحقیقات بیماری‌های دستگاه گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و همکارانش، «هلیکوباکتر پیلوری، باعث بروز بیماری‌های گوارشی مختلفی می‌شود و مکانیسم بیماری‌زایی باکتری فوق در این بیماری‌ها نیز تا حدودی مشخص شده است».

اما به اعتقاد این محققان «این باکتری همچنین با بسیاری از بیماری‌های خارج گوارشی ازجمله بیماری‌های قلبی عروقی، دیابت، مقاومت به انسولین، پارکینسون، آلزایمر، مالتیپل اسکلروزیس، سکته مغزی، فقر آهن و کمبود ویتامین B۱۲ نیز در ارتباط است».

علاوه بر این‌ها طبق داده‌های این مطالعه که در دوماهنامه میکروب‌شناسی پزشکی ایران متعلق به انجمن میکروب‌شناسی ایران منتشر شده‌اند، آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان، هلیکوباکتر پیلوری را به‌عنوان اصلی‌ترین عامل سرطان معده انسان در نظر گرفته است.

این یافته‌های علمی پژوهشی، حکایت از آن دارند که لازم است باکتری عجیب فوق را به شکلی جدی‌تر در بدن مورد پیگیری قرار داد تا بتوان از لطمات احتمالی آن به نقاط مختلف بدن، جان سالم به در برد.