شعار سال: حتی قبل از اینکه ویروس کرونا موجب تعطیلی گسترده مدارس در سراسر جهان شود، جهان در میان بحران یادگیری بود که تلاش برای ایجاد سرمایه انسانی یعنی مهارت‌ها و دانش لازم برای مشاغل آینده را تهدید می‌کرد. بیش از نیمی (۵۳ درصد) از کودکان ۱۰ ساله در کشور‌های کم‌درآمد و درآمد متوسط ​​یا نتوانسته‌اند آموزش جامعی ببینند یا به‌طور کامل ترک تحصیل کرده‌اند. این همان چیزی است که در بانک جهانی از آن به‌عنوان «فقر یادگیری» نام برده می‌شود. متأسفانه پیشرفت‌های اخیر در فقر یادگیری بسیار کند بوده است.

اگر قرار باشد روند‌های ۱۵ سال گذشته استنتاج شود، ۵۰ سال طول می‌کشد تا فقر یادگیری به نصف کاهش پیدا کند. سال گذشته مجمع جهانی اقتصاد هدفی را برای کاهش فقر یادگیری حداقل تا سال ۲۰۳۰ پیشنهاد داد. اما این امر مستلزم دو یا سه برابر شدن میزان پیشرفت‌های اخیر در یادگیری است. اگرچه این موضوع کاری دشوار است، اما می‌توان به آن دست یافت. اما اکنون COVID-۱۹ احتمالاً شکاف‌های یادگیری را عمیق‌تر کرده و این مسئله را به‌طور چشمگیری دشوارتر می‌کند.

۱،۶ میلیارد دانش‌آموز دور از مدرسه

تعطیلی موقت مدارس در بیش از ۱۸۰ کشور جهان، در اوج همه‌گیری، نزدیک به ۱،۶ میلیارد دانش‌آموز را از مدرسه دور نگه داشته است. حدود نیمی از این دانش‌آموزان، بیش از ۷ ماه است که در تعطیلی به سر می‌برند. اگرچه اکثر کشور‌ها برای به کار بردن استراتژی‌های یادگیری از راه دور (آموزش آنلاین) و بهبودی اوضاع به‌طور قهرمانانه تلاش کرده‌اند، بااین‌وجود احتمالاً بازهم تلفات یادگیری اتفاق می‌افتد.

بررسی اخیر مقامات آموزش‌وپرورش در مورد پاسخ دولت‌ها به ویروس کرونا توسط یونیسف، یونسکو و بانک جهانی نشان می‌دهد که درحالی‌که کشور‌ها و مناطق به روش‌های مختلفی به تعطیلی مدارس پاسخ داده‌اند، تنها نیمی از ابتکارات شامل استفاده از آموزش از راه دور می‌شود. علاوه بر این، کمتر از ۵۰ درصد دانش‌آموزان از یادگیری آنلاین استفاده می‌کنند و بیشتر این موارد پلتفرم‌های آنلاین در کشور‌های با درآمد بالا و متوسط ​​است.

تعطیلی مدارس ناشی از شیوع کرونا کشور‌ها را از دستیابی به اهداف خود برای یادگیری حتی بیش از قبل دور می‌کند. دانش‌آموزان نیز از بسیاری خدمات محروم خواهند شد.

اخیراً یافته‌های سه سناریوی شبیه‌سازی برای ارزیابی تأثیرات احتمالی بحران کرونا بر یادگیری فقر منتشر شده که نشان می‌دهد؛ در بدبینانه‌ترین سناریو، تعطیلی مدارس ناشی از ویروس کرونا می‌تواند نرخ فقر یادگیری را در کشور‌های کم‌درآمد و متوسط با ۱۰ درصد افزایش از ۵۳ به ۶۳ درصد افزایش دهد. درواقع این افزایش ۱۰ درصدی در فقر یادگیری نشان می‌دهد که ۷۲ میلیون کودک دیگر از بین ۷۲۰ میلیون کودک در سن دبستان می‌توانند در دوره ابتدایی به فقر یادگیری مبتلا شوند.

بحران فقر یادگیری در مناطق خاورمیانه و جنوب صحرای افریقا

بیشترین افزایش بالقوه فقر یادگیری در مناطقی رخ می‌دهد که این موضوع قبل از شیوع کرونا در سطح بالایی بود و همچنان نیز در سطح متوسطی قرار دارد؛ مانند جنوب آسیا (میزان فقر یادگیری این منطقه قبل از کرونا ۶۳درصد بود)، آمریکای لاتین (۴۸درصد) و آسیای شرقی و حوزه اقیانوس آرام (۲۱درصد).

در کشور‌های جنوب صحرای آفریقا و کشور‌های کم‌درآمد، که فقر یادگیری قبل از کرونا حدود ۸۷ و ۹۰ درصد بود، افزایش ۲ و ۴درصدی نسبتاً ناچیز است. این نشان می‌دهد که بیشترین افت‌های یادگیری در این مناطق بر دانش‌آموزانی تأثیر می‌گذارد که قبلاً در دستیابی به حداقل سطح مهارت خواندن در پایان دوره ابتدایی ناموفق بوده‌اند، یعنی کسانی که قبلاً نیز از ضعف یادگیری برخوردار بودند.

برای سنجش تأثیرات بحران فعلی در کشور‌های جنوب صحرای آفریقا و خاورمیانه و شمال آفریقا، باید شاخص‌های دیگر محرومیت از یادگیری را بررسی کنیم. در این دو منطقه کودکان به‌طور متوسط ​​از پایین‌ترین سطح مهارت برخوردارند، و شکاف محرومیت از یادگیری (میانگین فاصله کودک محروم از یادگیری تا حداقل سطح مهارت خواندن) تقریباً ۲۰ درصد است. این نرخ دو برابر میانگین جهانی (۱۰،۵٪)، چهار برابر بیشتر از آسیای شرقی و اقیانوس آرام (۵٪) و بیش از ده برابر بیشتر از ​​اروپا و آسیای مرکزی (۱.۳٪) است. میزان شکاف محرومیت از یادگیری نشان می‌دهد که به‌طور متوسط​​، دانش‌آموزان آن مناطق ازنظر یادگیری یک سال تحصیلی کامل عقب هستند.

در بدبینانه‌ترین سناریو، تعطیلی مدارس ناشی از کرونا ممکن است شکاف محرومیت از یادگیری را تقریباً ۲،۵ درصد در کشور‌های جنوب صحرای آفریقا، خاورمیانه و شمال آفریقا و آمریکای لاتین افزایش دهد. بااین‌حال، افزایش یکسان در شکاف محرومیت از یادگیری به معنای تأثیر یکسان ازنظر کیفی نیست. شاخص شدت محرومیت از یادگیری، که نشان‌دهنده نابرابری در بین کودکان محروم از یادگیری است، نشان می‌دهد که شدت محرومیت از یادگیری در خاورمیانه و جنوب صحرای آفریقا می‌تواند تقریباً ۱.۵ درصد و در آمریکای لاتین ۰.۵ درصد افزایش یابد.

به‌عنوان یک نتیجه، طیف وسیعی از گزینه‌های موردنیاز برای شناسایی نیاز‌های دانش‌آموزان و فراهم کردن فرصت‌های یادگیری در این دو گروه از کشور‌ها ازنظر کیفی متفاوت خواهد بود.

به‌طور مطلق، آفریقای جنوبی، خاورمیانه و شمال آفریقا مناطقی با بیشترین تعداد کودکان محروم از یادگیری باقی می‌مانند. عمق محرومیت از یادگیری در کشور‌های جنوب صحرای آفریقا سه برابر بیشتر از تعداد کودکان محروم از یادگیری افزایش می‌یابد. این میزان تقریباً سه برابر میانگین جهانی و چهار برابر بیشتر از اروپا و آسیای میانه است. این نشان‌دهنده افزایش پیچیدگی و هزینه‌های مقابله با بحران یادگیری در این قاره است.

لزوم ایجاد سیستم آموزشی منعطف و متناسب با نیاز دانش‌آموزان

با توجه به اینکه کرونا در برخی کشور‌ها کاهش یافته و مدارس روبه بازگشایی هستند، سیستم‌های آموزشی باید انعطاف‌پذیرتر و متناسب با نیاز‌های دانش‌آموز باشند. کشور‌ها برای بازسازی بهتر باید سیستم‌های آموزشی خود را مجدداً بررسی کرده و از فرصتی که کرونا و شوک سه‌گانه آن به سلامت، اقتصاد و سیستم آموزشی وارد کرد استفاده کنند.

سیاست‌های مختلفی مانند یادگیری از راه دور، اولویت‌بندی برنامه‌های درسی و برنامه‌های آموزشی سریع می‌توانند به ایجاد یک سیستم آموزشی کمک کنند که در برابر بحران انعطاف‌پذیرتر باشد. همچنین باید طوری برنامه‌ریزی شود که در راستای حمایت از آسیب‌پذیرترین افراد باشد.

درمجموع والدین، ​​معلمان، دانش‌آموزان، دولت‌ها و شرکای توسعه می‌توانند با همکاری یکدیگر راهکار‌های مؤثر و تعدیل‌کننده‌ای را برای محافظت از آینده نسل کرونا به‌کارگیرند. بازگشایی مدارس، در صورت ایمن بودن اوضاع، امری حیاتی است، اما کافی نیست. کرونا چالش بزرگی بود که نشان داد باید نیاز‌های دانش‌آموزان به‌سرعت شناسایی شده و به آن‌ها پاسخ داده شود. همچنین ایجاد سیستم‌های آموزشی مقاوم‌تر و استفاده از فناوری به‌طور مؤثر برای امکان یادگیری در مدرسه و خانه نیز راهکار‌های دیگری است که باید مدنظر دولت‌ها قرار بگیرد.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات، برگرفته از خبرگزاری آنا، تاریخ انتشار: ۱۲ دی ۱۳۹۹، کد خبر: ۵۵۲۸۰۸، ana.press