شعار سال: سد جیرفت درحالی‌که سه‌دهه است مورد بهره‌برداری قرار گرفته، اما هنوز شبکه آب کشاورزی این سد ایجاد نشده است و هزاران هکتار زمین کشاورزی در کنار دریایی از آب تشنه مانده‌اند؛ جنوب استان کرمان یکی از قطب‌های کشاورزی در کشور محسوب می‌شود، از شهرستان‌های جنوبی کرمان به‌عنوان هندوستان ایران یاد می‌شود که در تمامی فصل‌های سال زیرکشت می‌رود؛ اما مهم‌ترین منبع تأمین آب کشاورزی در جنوب کرمان آب زیرزمینی است، نه سد جیرفت. این سد در تنگه «نراب» بر روی تنها رودخانه دائمی استان کرمان، یعنی هلیل‌رود و در ۴۰کیلومتری شهر جیرفت احداث شده است و ازجمله سازه‌های آبی مدرن ایران محسوب می‌شود. هدف اولیه از احداث سد جیرفت تولید برق و تأمین آب زمین‌های کشاورزی پایین‌دست بوده؛ اما مسئولان معتقدند حداقل در زمینه تأمین آب کشاورزی پس از ۳۰سال انتظارات برآورده نشده و کم‌تر از ۶۰۰هکتار از هزاران هکتار زمین پایین‌دست زیرپوشش کانال‌هایی قرار گرفته که بعضاً لایروبی هم نمی‌شوند.

بی‌آبی در کنار سد بزرگ جیرفت
از سوی دیگر سال‌هاست که به‌دلیل عدم‌تخصیص حقابه زیست‌محیطی باتلاق جازموریان در جنوب کرمان خشکیده است و تنها درصورت بروز سیلاب آبگیری می‌شود. سد جیرفت بتنی و از نوع دو قوسی است که ارتفاع آن ۱۳۴متر و ضخامتی معادل ۱۷متر در کف دارد و حجم آن ۴۱۰میلیون مترمکعب است. وجود چنین سدی طبیعتاً باید موجب حاصل‌خیزی زمین‌های پایین‌دست شود؛ اما همیشه شهرستان‌های جنوبی استان کرمان با خشک‌سالی و بی‌آبی دست به گریبان بوده‌اند. برخی خشک‌سالی را عامل اصلی بی‌اثری سد جیرفت در توسعه کشاورزی می‌دانند؛ اما اگر به سال‌هایی که سد آبگیری کامل شده است نیز نگاه کنید، به‌دلیل نبود شبکه آب‌رسانی عملاً این سد نقش مؤثری در زمینه آبیاری ایفا نکرده است.

شبکه آب سد جیرفت سال‌ها به حال خود رها شده است
نماینده مردم جیرفت و عنبرآباد در مجلس شورای اسلامی ضمن تأکید بر این‌که از وزارتخانه مربوطه سؤال می‌پرسد که چرا بعد از سال‌ها شبکه‌های آب‌رسانی سد جیرفت احداث نشده است، به مهر گفت: به مردم می‌گوییم آب غیرمجاز برداشت نکنید، چاه حفر نکنید و از هلیل‌رود هم آب غیرمجاز برداشت نکنید؛ اما در مقابل شبکه‌های آب‌رسانی سد احداث نشده و این امر بسیار عجیب است و با وضعیت موجود تناسبی ندارد.

ذبیح‌الله اعظمی افزود: مسئولان باید بگویند چرا شبکه‌های آب‌رسانی تکمیل نشده و به حال خود رها شده است.


حقابه کشاورزان باید تعیین شود
نماینده مردم جیرفت و عنبرآباد در مجلس شورای اسلامی گفت: بحث حقابه‌های کشاورزان باید پیگیری شود و درصورت رفع مشکلات می‌توان کشاورزی را در جنوب کرمان با بهره‌وری بیش‌تر پیگیری کرد.

نماینده مردم جیرفت و عنبرآباد در مجلس افزود: اهدافی که برای ساخت سد جیرفت تعریف شده، بعد از ۳۰سال از ساخت سد برآورده نشده است، هدف از ساخت این سد در بخش کشاورزی علاوه‌بر تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی ایجاد شبکه‌های آب بوده است. وی به دریاچه تنظیمی سد جیرفت اشاره کرد و گفت: تاکنون آبیاری ۳۰هزار هکتار باید محقق می‌شد؛ اما اکنون کم‌تر از یک‌هزار هکتار با کانال‌ها آبیاری می‌شود.

وی افزود: هم‌اکنون نیم‌میلیون مترمکعب ذخیره تنظیمی سد است، از سال۷۱ که سد افتتاح شده، فقط ۳۶کیلومتر کانال ساخته شده و این میزان کافی نیست و بعد از آن احداث کانال‌های درجه سه و چهار به‌عهده وزارت کشاورزی است که متأسفانه در این بخش هم انتظار‌ها برآورده نشده و به‌همین دلیل به کشاورز حقابه‌ای تعلق نمی‌گیرد.

نماینده مردم جیرفت و عنبرآباد در مجلس بیان کرد: بعد از سال‌ها از افتتاح سد، اما کشاورزان از این آب استفاده نمی‌کنند و مشخص نیست چرا اهداف محقق نشده است. نماینده مردم جیرفت در مجلس شورای اسلامی بیان کرد: شبکه‌های آبیاری انجام نشده و به حال خود رها شده است، کانال‌های محدودی هم که ساخته شده، مملو از گل و لای است و به لایروبی نیاز دارد.

اهداف سد جیرفت محقق نشده است
رئیس جهاد کشاورزی جنوب کرمان نیز در این‌خصوص گفت: سد جیرفت اهدافی را که در بخش کشاورزی مشخص شده بود، محقق نکرده است. سعید برخوری اظهار داشت: بخش کوچکی از اراضی کشاورزی از آب سد مشروب می‌شود و، چون نامنظم است تأثیر قابل‌توجهی ندارد.

وی به ظرفیت سد اشاره کرد و گفت: ظرفیت کنونی سد بعد از رسوب سیل‌های اخیر ۳۳۰میلیون مترمکعب است، باید کانال‌هایی زیر سد احداث می‌شد که این اتفاق به‌صورت کامل روی نداده است. درحال‌حاضر نزدیک ۶۰۰هکتار از زمین‌های زیردست سد مشروب می‌شود که بسیار اندک است و همین زمین‌ها هم به‌صورت مناسب آب‌رسانی نمی‌شود.

برخوردی اضافه کرد: در ۱۵سال خشک‌سالی عملاً اهداف برآورده نشده و مسئولان مربوطه در این زمینه و برای بهبود این شرایط باید اقدام کنند؛ چون بعد از احداث سد شبکه‌های آب‌رسانی کامل نشد.

کشاورزان بی‌آب مانده‌اند
کشاورزان نیز در این زمینه گلایه‌مند هستند و می‌گویند با وجود این‌که آب دریافت نمی‌کنند، اما حقابه زیادی از آن‌ها دریافت می‌شود. یکی از کشاورزان اظهار داشت: حدود ۱۰ کشاورز در بخش کوچکی از منطقه میانچیل مشغول فعالیت هستیم، اما آب به ما نمی‌رسد، چون کانال لایروبی نشده و بعضاً خود کشاورزان باید پول جمع کنند و لایروبی را انجام دهند؛ از سوی دیگر حجم آب هم اندک است. اقبال کمالی گفت: بار‌ها اعتراض کرده‌ایم؛ اما کسی حرف ما را نمی‌شنود و زمین‌های کشاورزی درحالی‌که سد چندکیلومتر با مزارع فاصله دارد، درحال خشک شدن هستند.

وی افزود: آبی به زمین‌های کشاورزی نمی‌رسد، ما کل زندگی‌مان را برای کشت در مزارع هزینه کرده‌ایم و این کار را هم به پشتوانه سد انجام داده‌ایم. وی ادامه داد: کشاورزان سالانه ۲۰۰میلیون تومان برای لایروبی جمع می‌کنند و خودشان این کار را انجام می‌دهند؛ اما، چون لایروبی به‌خوبی انجام نمی‌شود، آب به زمین‌ها نمی‌رسد. یکی دیگر از کشاورزان گفت:، چون برنامه‌ای وجود ندارد، به یکی از کشاورزان آب می‌رسد و برخی نیز زمین‌هایشان به کلی خشک می‌شود و خدماتی هم به کشاورزان داده نمی‌شود؛ اما حقابه از کشاورزان دریافت می‌شود.

محمد سالاری گفت: در چند روز اخیر که سرما جنوب کرمان را فراگرفت و میلیارد‌ها تومان خسارت وارد کرد؛ اما اگر آب وجود داشت، برودت هوا این‌چنین به کشاورزان خسارت نمی‌زد. وی ادامه داد: اکثر گلخانه‌ها و مزارع به‌دلیل سرمازدگی از بین رفته و دقیقاً زمان کاهش دمای هوا میزان آب‌دهی به مزارع و گلخانه‌ها کاهش و خسارت افزایش یافت.

وی گفت: بسیاری از مزارع زیرکشت گندم، بادمجان، توت‌فرنگی، خیار و گوجه است که بخش قابل‌توجهی خشک شده.

ابهام درخصوص افزایش هزینه حقابه
سیدمحمد هاشمی، دیگر کشاورز جیرفتی، از مسئولان خواست بگویند در این سال‌ها چه خدماتی برای آب‌رسانی انجام داده‌اند. وی ادامه داد: مسئولان امروز از کانال‌ها بازدید کنند و ببینید که کانال‌ها مملو از گل و لای است. قبض‌های هنگفتی برای کشاورزان صادر می‌شود و نمی‌دانیم بر چه مبنایی این قبض‌ها تنظیم می‌شود. چه اتفاقی افتاده که طی سال‌های اخیر حقابه کشاورزان افزایش یافته است؟

وی بیان کرد: کشاورزی که نمی‌تواند نان شب خود را تأمین کند، چطور باید این قبض‌های هنگفت را پرداخت کند؟ هلیل‌رود متعلق به کشاورزان و مردم بومی است، چرا باید این هزینه‌های سنگین را پرداخت کنیم. وی عنوان کرد: کانال‌ها باید نوسازی و لایروبی شود، همچنین شبکه آب‌رسانی نیز ناقص ساخته شده است و برخی از مناطق کشاورزان کانال‌های سنتی احداث کرده‌اند.

وی بیان کرد: مردم با مشکلات زیادی مواجه هستند، از دادستان و فرماندار می‌خواهیم پشتیبانی کنند و نگذارند کشاورزان خسارت ببینند و بیکار شوند، جنوب کرمان بیکار زیاد دارد، نباید اجازه دهید بر تعداد آن‌ها افزوده شود. باید دید پیگیری‌های مسئولان محلی و نمایندگان مجلس برای تکمیل شبکه آب‌رسانی سد جیرفت بعد از گذشت سه‌دهه چه نتیجه‌ای در ماه‌های آینده خواهد داشت.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت روزنامه سبزینه، تاریخ انتشار: 29 دی 1399، کد خبر: 4956563،  www.sabzineh.org