شنبه ۰۱ ارديبهشت ۱۴۰۳ - 2024 April 20 
اینجا روال خودش را دارد! هر روز دام‌ها ذبح و آلایش آن‌ها یا به صورت خام مصرف و یا صادر می‌شوند، مانند روده که ایران را به بزرگ‌ترین صادر کننده این محصول در دنیا تبدیل کرده است.
شعار سال: مرکز خراسان رضوی، صحبت از علمی است که دستاورد‌ها و تحولات آن از اواسط دهه ۱۹۷۰ میلادی بیشتر خودش را به دنیا شناساند؛ بله بیوتکنولوژی، علمی که گستردگی کاربرد و تاثیر آن در اقتصاد، بهداشت، درمان، تغذیه و سایر جنبه‌های زندگی بشر باعث شده است تا دانشمندان، قرن بیست و یک را قرن بیوتکنولوژی نامگذاری کنند.
تاریخ دقیق پیدایش این علم مشخص نیست، اما برخی پیشینه آن را به هزارو ۷۵۰ سال قبل از میلاد مسیح نسبت می‌دهند، برخی هم می‌گویند: مصری‌ها چهار هزار سال قبل به کمک مخمر و خمیرمایه، نان می‌پختند. اما این علم هرچه هست باعث شده تحولی اساسی در زندگی بشر ایجاد شود.
مسیر بی بازگشت خام فروشی
سالانه بیش از ۱۰ میلیون راس انواع دام سبک و سنگین در کشور ذبح می‌شود که بیشترش راهی مسیر بی بازگشت خام فروشی می‌شود؛ پوست می‌رود برای چرم سازی و حداقل ۸۰ درصد آن به صورت خام فروشی صادر می‌شود، جگر‌های حذفی و ضایعاتی در پودر گوشت استفاده می‌شود و عملا فرآوری خاصی روی آن صورت نمی‌گیرد، دل و جگر هم که به مصرف خوراکی می‌رسد و خون در بی کیفیت‌ترین شکل ممکن در کود‌های کشاورزی استفاده می‌شود و همه این‌ها یعنی خام فروشی!
حالا اگر این آلایش و ضایعات، فرآوری و تبدیل به محصولات بیوتکنولوژی شود، ارزش افزوده آن چندین برابر می‌شود.
با توجه به زائرپذیر بودن شهر مشهد و جمعیت بالای آن، روزانه حجم بالایی دام و طیور در این شهر ذبح می‌شود، اما چه تعداد؟ برای پیدا کردن جواب این سوال، راهی تنها کشتارگاه صنعتی مشهد شدم تا از سرنوشت این آلایش و ضایعات مطلع شوم!
رئیس کشتارگاه صنعتی مشهد می‌گوید: روزانه حدود ۴ هزار راس انواع دام سبک و سنگین در خراسان رضوی ذبح می‌شود که آلایش آن در دو بخش خوراکی و غیر خوراکی استحصال می‌شود.
حالا با در نظر گرفتن اینکه حدود ۴۲ درصد وزن هر دام، آلایش و ضایعات آن است، تصور کنید چه حجم بالایی را می‌شود فرآوری کرد.
به سوی تحول
دریک حرکت نو و خلاقانه یک شرکت دانش بنیان در مشهد موفق شده است، همه آلایش و ضایعات دام وطیور و حتی چیز‌هایی که شاید کسی باورش نمی‌شود را به محصولاتی قابل استفاده و با ارزش افزوده بالا تبدیل کند؛ محصولاتی که می‌تواند پرکاربردترین مواد مورد نیاز صنایع غذایی، دارویی، دامی و حتی واکسن سازی را تشکیل دهد.
رئیس هیات مدیره شرکت دانش بنیان سورن تک می‌گوید: این شرکت از مواد اولیه با ارزش افزوده پایین که بیشتر آلایش کشتارگاهی و ضایعاتی است، محصولاتی همچون پپتون، کلاژن یا ژلاتین، پودر خون، مکمل انسان و دام و... تولید می‌کند.
محسن نجفی ادامه می‌دهد: دانش فنی تمامی این محصولات وجود دارد و برخی به صورت پایلوت و برخی به صورت نیمه صنعتی و حتی صنعتی تولید شده است؛ اما ماده اولیه یا سرمایه گذاری در این صنعت به حدی نبوده که بتواند نیاز کشور و منطقه را تامین کند.
کاربرد گسترده در واکسن سازی
اگر اسم پپتون به گوشتان نخورده، جالب است بدانید پپتون پروتئینی است که به عنوان ماده اولیه در ساخت محصولات بیولوژیک و واکسن سازی به کار برده می‌شود؛ ماده‌ای بسیار مهم و ارزشمند که کشور کاملا به واردات آن وابسته است.
به گفته مدیرعامل شرکت سورن تک، این شرکت تنها مجموعه‌ای است که در زمینه تولید پپتون از ضایعات پروتئینی کشتارگاه توانسته به صورت صنعتی مجوز بگیرد. او می‌گوید: این شرکت توانسته پپتون‌های کازئین، ژلاتین، سویا و پپتون‌های ترکیبی را از پروتئین‌های مختلف تولید کند.
حمید نجفی ادامه می‌دهد: اگر پپتون از گوشت سالم تهیه شود ارزش افزوده حداقل ۵ برابری ایجاد می‌کند، در حالی اگر این محصول از ضایعات پروتئینی تولید شود، این رقم به ۲۰ برابر افزایش خواهدیافت.
قیمت پپتون وارداتی حتی در حجم بالا هم قابل مقایسه با قیمت تولید داخل نیست! تصور کنید قیمت هر ۲۵ کیلوگرم وارداتی آن معادل ۳ هزار دلار است، در صورتی که قیمت نمونه تولید داخل دو نیم برابر کمتر است.
آلبومین؛ همچنان وارداتی
تیم دکتر نجفی از همان خون‌هایی که گفته شد در کود‌های کشاورزی استفاده می‌شود، محصولاتی تولید کرده است که مصارف دارویی و غذایی دارد؛ نظیر آلبومین.
آلبومین مهمترین پروتئین خون است که برای جایگزین کردن حجم خون از دست رفته بر اثر آسیب دیدگی و جراحت استفاده می‌شود، اما مدیرعامل شرکت سورن تک می‌گوید: همین محصول ارزشمند کاملا وارداتی است که البته کیفیت بالایی هم ندارد و ۱۰۰ درصد خالص نیست.
می‌پرسم: چرا با وجود تولید آزمایشی آلبومین، این محصول صنعتی نشده است؟ او می‌گوید: آلبومین از خون تازه تولید می‌شود و بر اساس قوانین بهداشتی، خارج کردن خون از کشتارگاه محدودیت‌های متعددی دارد، چرا که این فرآوری اولیه باید در فضای کشتارگاه یا نزدیک به آن انجام شود که این فضا را در کشور نداریم.
مکمل‌های پر مرغ
شاید در نگاه اول تنها کاربرد پر مرغ را در کالای خواب بدانید؛ بالشت‌های پر مرغ واقعا عالی هستند، اما این تنها کاربرد پر نیست! شرکت سورن تک توانسته از پر مرغ، مکمل‌های دام و طیوری را تولید کند که ارزش افزوده حداقل ۱۰ برابری دارد.
محسن نجفی می‌گوید: حجم بالای پر مرغ تولید شده در کشور، ما را به این فکر واداشت تا با استفاده از علم بیوتکنولوژی، از آن محصولاتی با ارزش تغذیه بالا به عنوان مکمل دام و طیور تولید کنیم.
جگر‌های حذفی با ارزش افزوده بالا
درباره جگر هم شاید تا به امروز تصور می‌کردید آن را فقط می‌شود بصورت خوراکی مصرف کرد، اما حالا مصارف مهم تری پیدا کرده است؛ به گونه‌ای که از جگر دام و حتی مرغ در تولید انواع مکمل، پپتون، محرک رشد و ترکیبات دارویی استفاده می‌شود. البته این موضوع بدین معنا نیست که می‌توان تمامی حجم جگر‌های استحصالی را فرآوری کرد، اما همان بخش کم هم ارزش افزوده قابل توجهی خواهد داشت.
داستان به اینجا ختم نمی‌شود، معاون سلامت اداره کل دامپزشکی خراسان رضوی می‌گوید: جگر‌های حذفی در کشتارگاه صنعتی مشهد که قابل مصرف نیستند، حدود ۱۰ درصد است، یعنی در سال چیزی حدود ۹۰ تن، که به عنوان پودر گوشت برای غذای دام مصرف خواهد شد.
توسعه صنعت دارویی در حوزه بیوتک
توسعه صنعت دارویی در حوزه بیوتک
معاون علمی و فناوری رئیس جمهور نیز عملکرد ایران را در حوزه بیوتکنولوژی در منطقه بی نظیر می‌داند و می‌گوید: در برنامه‌های تدوین شده و هدف گذاری شده قصد داریم ۱۰ درصد حوزه اقتصاد کشور را بر روی زیست بوم بیوتکنولوژی پایه گذاری کنیم، سورنا ستاری بااشاره به اینکه ۹۸ درصد دارو‌های موجود در کشور، تولید داخل است ادامه می‌دهد: با درس‌هایی که از بحران کرونا گرفتیم قصد داریم صنعت دارویی کشور را گسترش دهیم.
وی می‌گوید: در حال حاضر در ایران ۲۳ داروی بیوتک تولید می‌شود در صورتی که ترکیه به عنوان کشور همسایه ما و اروپا، این توانایی را ندارد.
معاون علمی و فناوری رئیس جمهور با اشاره به اینکه ما واکسن ساز نبودیم ادامه می‌دهد: به تازگی وارد قرارداد ساخت و تولید واکسن شده ایم و به احتمال زیاد تعداد قرارداد‌های تولید واکسن این هفته به ۶ عدد خواهد رسید.
ستاری می‌گوید: برای مقابله با تحریم‌ها به خصوص حوزه بیوتکنولوژی برنامه‌های ویژه‌ای داریم و به زودی حمایت‌های قابل توجهی را به تولید واکسن‌های دام و طیور اختصاص می‌دهیم.
تولید میلیارد‌ها تومان فرآورده بیولوژیک
جای خالی صنعت بیوتکنولوژی در کشتارگاه‌ها که حجم بالایی از آلایش و ضایعات را به فرآورده‌های با ارزش تبدیل کند، کاملا در کشور احساس می‌شود؛ صنعتی که نه تنها ارز آور بوده و اشتغال را توسعه می‌دهد، از خام فروشی هم جلوگیری می‌کند.
با توجه به آمار کشتار سالانه انواع دام در کشور، اگر این حجم از آلایش دامی فرآوری شود، حدود ۱۲ هزار میلیارد تومان فرآورده بیولوژیک و ۹۶ میلیارد تومان فرآورده غیر بیولوژیک تولید می‌شود و این یعنی یک سرنوشت بسیار روشن برای آلایش و ضایعات کشتارگاهی.
شعار سال؛ با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری صدا و سیما، تاریخ انتشار: ۸ اردیبهشت ۱۴۰۰، کد خبر: ۳۰۸۹۸۰، www.iribnews.ir
برگزیده ها
ناشناس
۱۹:۴۱ - ۱۴۰۰/۰۲/۰۹
پاسخ
باور مردنی نیست که ایران روده دام صادر میکنه