دشت میناب که در 100 کیلومتری شمال شرق بندرعباس واقع شده، از جمله دشت هایی است که در سال های اخیر در حال فرونشست شدید می باشد.

دشت میناب یکی ازحاصلخیزترین دشت های کشور به شمار می رود که از سمت شرق به رشته ارتفاعات میناب و از سمت غرب به خلیج فارس منتهی می شود.

میناب یکی از شهرستان های پر جمعیت هرمزگان است که سابقه ی تاریخی بسیار زیادی دارد که به لحاظ استقرار سد استقلال در آن، آب شرب بخش اعظمی از استان را تامین می کند.

اما طی سال ها در کنار انتقال آب از سد میناب به مرکز استان(بندرعباس) و چند شهر دیگر، حفر چاه هایی تحت عنوان چاه های اضطراری در بستر رودخانه میناب و با هدف "تامین نیاز آب شرب بندرعباس و بندرخمیر موجب شده تا علاوه بر افت شدید سطح آب در آبخوان ها، درصد شوری آب در دشت میناب افزایش قابل توجهی پیدا کند.

یکی از پیامدهایی که این سد( سد استقلال ) برای دشت میناب دارد، نابودی تالاب منحصر به فرد "شور، شیرین و حرای میناب" است.

در حقیقت سدسازی در بالادست رودخانه شور و شیرین که به تالاب شور و شیرین منتهی می شود در کنار حفر چاه های متعدد و برداشت از ژرفآب ها، موجب کاهش سطح آب زیرزمینی و در نتیجه فرونشست زمین در بخش وسیعی از دشت میناب شده است که از آن جمله می توان به شکاف ها و فروچاله های متعدد در حاشیه روستاهای کاشرانی، تمبک(بالا، پایین و وسط)، گورزانگ، تم بلوچان، باغگلان، تم بساط، تم گوهر، چلوگاومیشی، تالار، تمبانو، ملاجماتی، محمودی، گشنو، نصیرایی، شاه منصوری، حکمی، سرریگان، کلو، کلیبی، درخانه، سرباران، میرآباد، کلنتان، زهرایی، پازیارت، بلبلی، باغانی، شهوار، بندزرک، کولغ کاشی، گرازوئیه و بهمنی اشاره کرد.

به نظر می رسد اصلی ترین بحران که هم اکنون میناب با آن مواجه است پیشروی پدیده خطرناک فرونشست زمین در مناطق مختلف این شهرستان است چرا که سونامی فرونشست زمین و ایجاد فروچاله و شکاف های بزرگ در میناب به گونه ای پیشروی کرده که هم اکنون مرکز شهر میناب (محله سلیمانی واقع در بلوار آل محمد(ص) روبروی بیمارستان) و باند فرودگاه شهر میناب نیز دچار فرونشست شده است و هر روز شاهد افزایش وسعت و نرخ فرونشست در مناطق مختلف میناب هستیم که این مسأله فوق‌العاده خطرناک در واقع عکس العمل فشار بر آبخوان های دشت میناب است.

توسعه فروچاله ها و روند رو به رشد وقوع آنها در میناب بسیار نگران‌کننده است به گونه ای که همه روزه احشام مردم و حیواناتی نظیر گاو، شتر و.. در فروچاله ها سقوط می کنند و تلف می شوند.

علاوه بر این، روند پیشروانه فروچاله ها در مناطق مختلف میناب خسارت زیادی به منازل مسکونی ساکنان، جاده ها، مدارس و فضاهای آموزشی، خانه های بهداشت و مراکز درمانی روستایی و باغات و اراضی مردم وارد ساخته و حتی بیم آن می رود که بخش یا بخش هایی از یک منطقه به یکباره در زمین بعلیده و محو شود و فاجعه ای بزرگ در میناب رقم بخورد.

اما در کنار همه مسایل ذکر شده آنچه بیشتر از همه نگران کننده است و اکنون دشت میناب با آن مواجه می باشد، هجوم آب شور به سمت سفرهای زیرزمینی میناب و از بین رفتن سرزمین در این منطقه است.

دشت میناب از جمله دشت هایی است که در سال های اخیر به خاطر مرگ آبخوان ها در حال فرونشست شدید می باشد.

در این منطقه بارندگی سالیانه به حدی نبوده که برداشت های آب از منابع زیرزمینی در میناب را جبران کند به ویژه در سال های اخیر با وقوع خشکسالی در هرمزگان، میزان تغذیه منابع زیر سطحی کاهش شدیدی داشته است در حالی که برداشت ها از منابع آبی دشت میناب و انتقال بین حوضه ای آب از میناب افزایش یافته است تا جایی که بر اساس برخی گزارش های موجود، سطح ایستابی در برخی نقاط تا عمق 100(یکصد متری) متری پایین رفته است و این باعث شده تا فضای حفرات میان ذرات خاک خالی شود و در نتیجه نشست زمین رخ دهد به نحوی که در سال های اخیر، گودال ها، حفرات بزرگ و تونل هایی در زیر سطح ایجاد شده است.

رشد این گسیختگی ها تا سطح، به ویژه در بخش های نزدیک به کوهستان و یا جاهایی که رخنمون سنگی نزدیک سطح قرار دارند سبب ایجاد شکاف در سطح شده است.

ولی در بخش های مرکزی دشت با توجه به ضخامت زیاد و تراکم رسوبات، نشست و حرکات قائم به سمت پایین را سبب شده است.

باید این نکته را مد نظر قرار داد که علت اصلی پدیده مخرب فرونشست در میناب تحت‌تاثیر برداشت بی رویه و خارج از قاعده آب از منابع زیر زمینی است و تنها راه مهار این پدیده نیز قطع کامل برداشت ها از دشت و نجات سفره های زیرزمین در این شهرستان است.

نگران کننده در کنار سایر مسایل:در میناب هجوم آب شور به سمت سفرهای زیرزمینی میناب نگرانی از بین رفتن سرزمین.اقدام عاجل برای جبران و نجات دشت میناب نیاز است.

** مجموعه اقدامات صورت گرفته به همت تشکل مردم نهاد نگاهبانان جلگه میناب(نجم):

* تهیه گزارش، خبر و مصاحبه از وضعیت دشت میناب و پدیده فرونشست و انتشار آن در رسانه های مختلف دیداری و شنیداری، نوشتاری و...

* برگزاری نخستین همایش"میناب نیناب" در راستای حساس کردن مسئولان نسبت وضع بحرانی دشت میناب با حضور پدر علم کویر شناسی

* برگزاری همایش "نجات میناب" با حضور مدیرکل آموزش سازمان حفاظت محیط زیست کشور، نایب رئیس مجلس شورای اسلامی، استاندار هرمزگان، نمایندگان استان در مجلس شورای اسلامی و مسئولان دستگاه های اجرایی

* اجرای برنامه های متعدد آموزشی با هدف جلب همکاری مردمی در راستای کاهش اثرات بحران و حفظ محیط زیست، با همکاری گروه های هنری فعال در سطح شهرستان

* بازدید میدانی فعالان محیط زیست و باغداران میناب با همراهی فرماندار وقت، از روند اجرای پروژه آبشیرینکن بندرعباس

* نشست مشترک فعالان محیط زیست و باغداران و فرماندار وقت میناب با مسئولان حوزه آب، ستاد بحران و محیط زیست استان در آب منطقه ای هرمزگان

* به کمک طلبیدن دانشگاه هرمزگان و اعضا هیئت علمی این دانشگاه در حوزه های تخصصی مرتبط، از جمله اقلیم شناس و متخصص تغییرات اقلیمی، زمین شناسی، زمین ریخت شناس ژیومورفولوژیست، متخصص سنجش از دور ماهواره ای و سیستم های اطلاعات جغرافیایی GSI، هیدرولوژیست و متخصص عمران آب، متخصص جغرافیای سیاسی با گرایش امنیت محیط و متخصص برنامه ریزی مدیریت توسعه پایدار محیط برای مطالعه و بررسی بر روی دشت میناب جهت ارائه برنامه ای جامع و علمی برای کنترل بحران در این دشت

* مشارکت در برگزاری همایش "تاثیر تکنولوژی بر محیط زیست" توسط آموزش و پرورش میناب

* نصب دستگاه روزشمار راه اندازی آبشیرینکن بندرعباس( در یکی از میادین شهرمیناب) در راستای وعده مدیرعامل وقت آبفا شهری استان

* تهیه چندین مستند تلویزیونی و پخش از شبکه های مختلف (استانی، شما، یک، دو ، سه)

* راه اندازی "کمپین هزار نامه برای پایان دادن به خشک کردن دشت میناب" خطاب به معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست

* برگزاری همایش "محیط زیست میناب" در بندرعباس با حضور مشاور ارشد رئیس سازمان حفاظت محیط زیست و مشارکت تشکل های مردمی و اداره کل محیط زیست هرمزگان

** بازدید کنندگان از وضع:

* مدیرکل مخاطرات زمین شناسی و مشاور رئیس سازمان زمین شناسی کشور (مهندس محمدجواد بلورچی)

* پدرعلم کویرشناسی( پروفسور پرویزکردوانی )

* مدیرکل آموزش سازمان حفاظت محیط زیست کشور( مهندس محمد درویش )

* مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران ( مهندس محمد حاج رسولیها )

* مدیر طرح ملی حفاظت از تالاب های ایران ( مهندس محسن سلیمانی روزبهانی )

* پدر علم هیدرولوژی و استاد دانشگاه صنعتی شریف( دکتر پیمان دانشکار آراسته)

* مشاور ارشد رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور(پروفسور اسمعیل کهرم)

* حضور چندین تیم از کارشناسان سازمان زمین شناسی کشور در دشت میناب و نمونه برداری از خاک منطقه

* رایزنی و طرح موضوع و مسئله بحران با دکتر نوبخت معاون رئیس جمهور در آبان ماه 94 طی سفر به میناب و بازدید از فرونشست در باند فرودگاه میناب

** پیشنهادات و مطالبات:

* با توجه به حضور کارشناسان متعدد در منطقه و بازدید میدانی از بخش های دشت میناب، کنترل پدیده فرونشست، کاهش نرخ آن و پیشگیری از خطرات احتمالی تنها در گرو قطع هر گونه برداشت از منابع آبی این دشت با قید فوریت است

* باز شدن آب سد استقلال برای باغات حقابه دار، رودخانه و دشت میناب

* جدا سازی آب صنایع، فضای سبز، کارواش ها و استخرها، ساخت و سازها و... از شبکه آب شرب

* تسریع در احداث و راه اندازی آبشیرینکن بندرعباس

* تدبیر آنی، اساسی و کارآمد برای نجات دشت، جلگه و تالاب بین المللی میناب به وسیله تصویب و اجرای پروژه و طرح احیاء و تعادل بخشی سفره های زیر زمینی میناب با نگاه ملی و پیگیری از طریق شورای عالی آب

* احداث شبکه پیشرفته(متناسب با تکنولوژی و فنون روز دنیا) جهت اندازه گیری میزان نرخ فرونشست در میناب

* راه اندازی تصفیه خانه فاضلاب میناب و استفاده از آب تصفیه شده در شبکه آبیاری فضای سبز استان

* تخصیص اعتبار لازم برای اصلاح و رفع فرسودگی شبکه آب شرب با هدف کاهش پرت و هدر رفت آب

* لحاظ پیوست محیط زیستی در انجام پروژه ها (هر توسعه ای که قرار است در منطقه اتفاق بیفتد، توسعه پایدار و مبتنی بر ملاحظات زیست محیطی باشد)

* قطع برداشت شن از بستر رودخانه میناب

* احداث سایت زباله در روستاها جهت دفع اصولی زباله ها

* تشکیل کمیته یا کارگروه ویژه با هدف رسیدگی بحران دشت میناب

* روشنگری و رفع ابهام از هدف احداث از سد سرنی میناب و رعایت همه مسایل زیست محیطی

* لزوم راه اندازی مدارس جامع محیط زیستی در هرمزگان

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از وبلاگ بحران آب در میناب، تاریخ انتشار: شنبه 19 تیر 1395، کدخبر: - ، www.minab-ninab.blogfa.com/