شعار سال: در همین خصوص طی چند روز اخیر نیز نماد‌های کوچک که نفوذپذیری کم‌تری در بازار سرمایه دارند، با ٤٠درصد، اما نماد‌های بزرگ با دامنه محدود بازگشایی شدند که به گفته کارشناسان، این موضوع نشان‌دهنده رفتار سلیقه‌ای ناظران بازار سرمایه است.

نظارت بر سهام بزرگ، بیش‌تر است

مدیرعامل بورس تهران در پاسخ به این سوال که چرا نماد‌های کوچک موقع بازگشایی با منفی ۴۰ یا ۵۰ درصدبازگشایی می‌شوند و ناظر بازار سرمایه با چه قانونی اقدام به این کار می‌کند، به باشگاه خبرنگاران جوان گفت: ناظر بازار سرمایه در کشف قیمت دخالت ندارد، بلکه سهامداران عمده شرکت‌های بزرگ، نظارت بیش‌تری در سهام بزرگ دارند، ولی در شرکت‌های کوچک کم‌تر به بازگشایی نماد‌ها توجه می‌کنند.

علی صحرایی بیان کرد: اگر ناظر بازار سرمایه بخواهد قیمتی را تعیین کند، موضوعیت ندارد، بلکه این مسأله به میزان حساسیت هیئت‌مدیره، ناشر و سهامداران عمده نماد بستگی دارد.

وی افزود: در حال حاضر فرهنگی میان مدیران رواج دارد که مدیران خود را مسئول قیمت سهام نمی‌دانند که این رفتار باید اصلاح شود. سهامداران عمده و مدیران شرکت‌ها همچنان که در قبال سودآوری شرکت‌ها مسئول هستند، در تداوم فعالیت و برنامه‌ریزی باید در قبال سرمایه‌گذاری سهامداران خود نیز مسئول باشند، زیرا وظیفه آنان حداکثرکردن ثروت سهامداران است.

صحرایی اضافه کرد: با الزام بازارگردانی در بازار سرمایه از شهریورماه سال۹۹و ابزار‌های حمایتی ازجمله اختیار فروش تبعی که به‌تدریج به بازار سرمایه اضافه می‌شود، وظیفه کسانی که در نقش هیئت‌مدیره شرکت‌ها نقش دارند، به مرور پررنگ خواهد شد.

دامنه نوسان باعث ایجاد فساد در بازار‌های مالی است

یک کارشناس دیگر بازار سرمایه نیز در رابطه با مشکلات وجود دامنه نوسان در بازار سرمایه اظهار کرد: در معاملات عادی یا در زمان بازگشایی نمادها، دامنه نوسان باعث ایجاد فساد در بازار‌های مالی است و نه‌تن‌ها نقدشوندگی بازار سرمایه را از بین برده، بلکه توسعه ابزار‌ها و کسب‌وکار‌های جدید در بازار‌ها را بسیار محدود و سوءاستفاده از محدودیت‌های معاملاتی را بیش‌تر کرده است.

مهدی قلی‌پور با بیان این‌که بازار سرمایه بالاخره مسیر خود را پیدا می‌کند و قیمت‌ها به نقطه منطقی می‌رسند، افزود: دامنه نوسان صرفاً عاملی برای کاهش عمق بازار سرمایه و فرساینده روح و روان فعالان آن است.

وی افزود: دامنه نوسان زمانی خوب بود که جمع حرفه‌ای‌های بازار سرمایه به ۱۰۰نفر نمی‌رسید، ولی در حال حاضر با صد‌ها هزار فارغ‌التحصیل مالی با دوره‌های آموزشی و توسعه تکنولوژی‌های اطلاعاتی و محاسباتی و جریان سیال اطلاعات مواجه هستیم که به‌نظرم تعیین دامنه نوسان در این شرایط، کاری عبث است.

دلایل بازگشایی منفی نماد‌های کوچک در چند روز اخیر

این کارشناس بازار سرمایه در خصوص علت بازگشایی منفی نماد‌های کوچک اظهار کرد: موضوع بازگشایی‌ها را از چند بُعد می‌توان بررسی کرد؛ یکی زمان بسته‌بودن یک نماد در بازار سرمایه و بازگشایی منفی آن نماد بعد از چند ماه است، آن‌هم در بازاری که در آن حتی شرکت‌های بزرگ با سود مناسب هم بعضاً افت ۵۰ درصدی داشتند؛ البته سهامی که در این دوره افت بسته بودند، افتی طبیعی را هنگام بازگشایی مجدد تجربه می‌کنند.

قلی‌پور در رابطه با رفتار سلیقه‌ای ناظر بازار سرمایه هنگام بازگشایی نماد کوچک بیان کرد: بُعد دوم بررسی، اعمال سلیقه ناظر بازار سرمایه است که نمی‌توان شرایط بازار سرمایه را در این اعمال سلیقه نادیده گرفت. سیاست حفظ شاخص که ویترین بازار سرمایه است، همیشه برای سازمان بورس مهم بوده و اخیراً با زیان‌های شدید مردم، فشار‌های سیاسی و اعتراضات مردمی، این ویترین‌آرایی تشدید شده است.

وی گفت: البته به‌شخصه با افزایش دامنه نوسان زمان بازگشایی‌ها با شرط متناسب‌کردن آن با اندازه شرکت‌ها، یعنی مارکت‌کپ موافق هستم، ولی بهتر است دستورالعمل مشخصی برای آن وجود داشته باشد و برای به تعادل رسیدن سریع‌تر بازار سرمایه بهتر است یک‌بار برای یک یا چند روز کل بازار سرمایه شاهد بازشدن دامنه نوسان باشد.

این کارشناس بازار سرمایه افزود: برخی معاملات به‌خاطر نرخ‌های خیلی بالا یا پایین در بازگشایی توسط ناظر ابطال می‌شود و نهایتاً در نرخ غیرمنطقی با صف‌های بعدی بازگشایی، اعمال سلیقه صورت می‌گیرد، ولی نهایتاً بعد از مدتی قیمت‌ها به همان نرخی که معاملات ابطال شده، رسیده و دخالت ناظر صرفاً تعدیلات را با کاهش شدید نقدشوندگی بازار سرمایه به‌تأخیر انداخته است. اگر سازمان دخالتی نکند و خود ناشر یا بازارگردان یا سهامدار عمده‌اش در این فرآیند دخیل شوند، آسیب‌ها کم‌تر می‌شود.

بالارفتن فشار فروش با بازگشایی نماد‌ها در ساعات پایانی بازار

این کارشناس بازار سرمایه در خصوص مکانیزم بازگشایی نماد‌ها گفت: بازگشایی در یک ساعت پایانی بازار سرمایه، خود باعث ایجاد دلهره و آشوب و رفتار گله‌ای بین سرمایه‌گذاران می‌شود و بعضاً فشار فروش ایجاد می‌کند. بهتر است دوره بازگشایی یک‌روزه و از قیمت‌زدن‌های تصنعی جلوگیری شود تا شاهد تشکیل صف خرید و فروش بعد از بازگشایی نباشیم.

وی بیان کرد: نکته دوم، اعمال سلیقه یا غیرشفاف‌بودن مکانیزم ابطال معاملات در زمان بازگشایی است که باز هم احتمال ابطال معاملات، خود فشار فروش برای خروج سریع‌تر را به‌همراه دارد. همچنین رقابت در مچینگ به‌علت فرصت زمانی کم، خود عاملی استرس‌زاست.

قلی‌پور افزود: اگر قرار بر اعمال حجم مبناست، باید دامنه نوسان در بازگشایی برداشته شود. این دو در کنار هم فلسفه بازگشایی برای تعدیل قیمت با اطلاعات جدید را زیر سوال می‌برد و بار‌ها شاهد تشکیل صف بعد از بازگشایی هستیم که ناکارآمدی این طرح را نشان می‌دهد. تعدیل نرخ‌ها بعد از بازگشایی با دامنه نوسان باز، اتفاق خوبی است، ولی حجم مبنای غیرواقعی بدون لحاظ شناوری سهام می‌تواند زیان‌های غیرمنطقی را در ۳۰ دقیقه یا یک ساعت کشف قیمت به سرمایه‌گذار تحمیل کند.

وی با بیان این‌که البته نقش بازارساز‌ها و بازارگردان‌ها در بازگشایی منفی نماد‌ها را نمی‌توان نادیده گرفت، عنوان کرد: به‌نظر می‌رسد روند فرسایشی بازار سرمایه که خود معلول وجود دامنه نوسان است، از اعمال نظر همین بازارگردان‌ها نشأت می‌گیرد.

ایجاد هیجان منفی در بازار سرمایه توسط حقوقی‌ها

یک کارشناس دیگر بازار سرمایه نیز در رابطه با علت بازگشایی برخی نماد با زیان بالا در چند روز اخیر اظهار کرد: یکی از علت‌های بازگشایی سهام کوچک با زیان بالا در روز‌های اخیر، عدم ارزیابی و عواقب ناشی از تصمیمات دامنه نامتقارن توسط برخی از کارشناسان سازمان بورس و اوراق بهادار و متقابلاً تصویب در شورای عالی بورس بوده که سهم‌های شاخص‌ساز شتاب منفی زیادی نسبت به شاخص هم‌وزن داشته است.

اکبر ادهم با اشاره به این‌که در بازگشایی سهام کوچک، حقیقی‌ها فروشنده نبودند، به‌طوری‌که مچینگ حجم مبنا پر نمی‌شود، بیان کرد: در کمال تعجب شاهد بودیم که حقوقی برای پرکردن حجم مبنا اقدام می‌کرد؛ حتی در برخی از سهام، هیئت‌مدیره عنوان کرده که از طرف سازمان بورس برای حمایت اجباری در بازگشایی منفی سنگین هماهنگی‌هایی اعمال شده است.

وی گفت: به‌رغم صحبت‌های مدیرعامل بورس تهران، در بازگشایی نماد‌های کوچک، شاهد این بودیم که حقوقی‌هایی که در قیمت‌های بالاتر اقدام به فروش سهام و متقابلاً شناسایی سود قیمتی سهام می‌کردند، با ایجاد هیجان منفی سعی در بازگشایی منفی سنگین نماد داشتند که حتی برخی از سهامداران به این معترض بودند که سهام کاملاً هماهنگ بازگشایی شده است.

این کارشناس بازار سرمایه در رابطه با عملکرد بازارگردان‌ها بیان کرد: متأسفانه بازارگردان‌ها نقش اصلی خود را که ایجاد تعادل در سمت عرضه و تقاضاست، به نحو مطلوب ایفا نمی‌کنند و حتی تعهدات خود مبنی‌بر خرید و فروش‌های روزانه را نیز انجام نمی‌دهند.

وی افزود: در خصوص ابزار‌های نوین مالی ازجمله انتشار اوراق تبعی نیز با توجه به این‌که دارای شروط لازم است و معمولاً تا زمان سررسید، سهامداران آن را نگهداری نمی‌کنند، بنابراین انتشار این اوراق تأثیر زیادی در بازار سرمایه ندارد.

در پایان باید با توجه به صحبت‌های کارشناسان گفت ناظر بازار در بازگشایی سهام رفتار سلیقه‌ای اعمال می‌کند و همچنین بازارگردان‌ها نقش اصلی خود را که ایجاد تعادل در سمت عرضه و تقاضاست، به نحو مطلوب انجام نمی‌دهند.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات، برگرفته از سبزینه، تاریخ انتشار:۹ خرداد ۱۴۰۰، کد خبر:۹۵۹۷۸، www.sabzineh.org