شعارسال : شامگاه 22 آبان‌ماه درپی وقوع چند عملیات تروریستی در مناطقی از شهر پاریس، دست کم 129 نفر کشته و حدود 350 نفر زخمی شدند. از جمله نخستین کسانی که در ایران، آثار هنری‌شان را در فضای مجازی منتشر کردند، هادی حیدری و بزرگمهر حسین‌پور بودند. خبرنگار ایسنا با این دو کاریکاتوریست درباره موضوع‌هایی مانند دلیل تفاوت واکنش‌ها نسبت به حوادث پاریس در مقایسه با اتفاقات خاورمیانه، نحوه واکنش هنرمندان، ابزارهای مورد نیاز برای بیان دیدگاه‌ها و همچنین آثار منتشرشده از آن‌ها گفت‌وگو کرد.

هادی حیدری - کارتونیست - در گفت‌وگو با خبرنگار بخش هنرهای تجسمی ایسنا اظهار کرد: یکی از دلایل گسترده بودن واکنش‌ها نسبت به حادثه تروریستی پاریس، آزادی رسانه‌ها در آن کشور است. خبرنگارها از تمام دنیا در کشوری مانند فرانسه حضور دارند و به همین دلیل، خبر اتفاق‌ها به سرعت رسانه‌ای می‌شود. دلیل دیگر نیز حجم خشونت گسترده‌ای است که سال‌ها در خاورمیانه وجود داشته و موجب شده است، سطح حساسیت افکار عمومی نسبت به این موضوع در منطقه خاورمیانه پایین بیاید.

او با بیان این‌که از وقتی چشم باز کردیم شاهد خشونت در کشورهای خاورمیانه مانند فلسطین بوده‌ایم، گفت: در کشورهای غربی، این حجم خشونت‌های تروریستی کمتر است و به سرعت افکار عمومی جهان را حساس می‌کند و به واکنش وا می‌دارد. همان‌طور که در ماجرای حمله به مجله «شارلی ابدو» (مجله طنزی که چندماه پیش مورد حمله تروریستی قرار گرفت و چند روزنامه‌نگار آن کشته شدند) نیز چنین واکنش‌هایی به‌وجود آمد.

این کارتونیست دلیل دیگر گستردگی واکنش‌ها از سوی هنرمندان، سیاستمداران و مردم نسبت به حادثه تروریستی فرانسه را تبلیغ منفی نسبت به مسلمانان در دنیا دانست و بیان کرد: طیف مردم در کشورهای مسلمان بسیار گسترده است، به این معنا که در یک سوی دنیا مسلمانانی را داریم که تبلیغ اسلام رحمانی را می‌کنند و در سوی دیگر، افرادی هستند که قرائتی غیرواقعی و خشونت‌آمیز در رابطه با اسلام دارند.

حیدری ادامه داد: ‌بخشی از حملات تروریستی در دنیا توسط گروه‌های تندرو اسلامی انجام می‌شود و از دل خاورمیانه بیرون می‌آید. به همین دلیل حساسیت مردم دنیا نسبت به خشونت در این منطقه کمتر است.

طرح حیدری برای لبنان

او همچنین گفت: نکته مهمی که در این موضوع باید رعایت شود، این است که بدون توجه به این‌که در کجای دنیا این اتفاقات رخ می‌دهد، نفس خشونت و ترور را محکوم کنیم. اقدامات تروریستی در همه جای دنیا نکوهیده است و هیچ انسان آزاده‌ای از اعمال خشونت در هیچ کجای دنیا خوشحال نمی‌شود. بنابراین همه ما باید تلاش کنیم این قضایا را جامع‌تر ببینیم و نطفه خشونت‌ورزی و ترور را از بین ببریم.

حیدری با بیان این‌که من با کشیدن طرح‌هایی با موضوع حوادث تروریستی رخ‌داده در فرانسه و لبنان (که مسؤولیت هر دو حادثه را گروه تروریستی داعش برعهده گرفته‌ است) واکنش نشان داده‌ام، توضیح داد: در طرح «فرانسه گریست» احساس کردم برج ایفل می‌تواند در قالب صورت انسانی غم‌زده باشد که از چشمان او اشک جاری است. در این طرح، رنگ برج و اشک چشم همراه پس‌زمینه تصویر نمایانگر پرچم فرانسه است. در طرحی هم که برای کشور لبنان کشیدم، در وسط پرچم یک درخت هست که سمت راست بالای درخت به نارنجی گراییده و به سمت قرمز رفته است. در بالای تصویر نیز پرنده‌های خونین در حال پرواز هستند.

وی اظهار کرد: این طرح‌ها صرفا سمبلی برای ابراز همدردی نسبت به مردمی است که مورد خشونت قرار گرفته‌اند، بدون این‌که مهم باشد این مردم از چه کشورهایی هستند.

او درباره واکنش‌ها نسبت به طرح‌های کشیده‌شده، بیان کرد: برخی مخاطبان بخشی از موضوع را می‌بینند و بخشی دیگر را فراموش می‌کنند. این عده در مقابل حادثه تروریستی پاریس گفتند که مردم فرانسه حق‌شان بود. از طرف دیگر، عده‌ای هستند که می‌گویند شما که به حادثه فرانسه واکنش نشان داده‌اید چرا در مقابل لبنان سکوت کردید؟

طرح حیدری برای لبنان

حیدری با بیان این‌که نباید واکنش‌های ما ایدئولوژیکی باشد، درباره این گروه از مخاطبان گفت: بهتر است یک مقدار دایره دیدمان را وسیع‌تر کنیم و به‌طور کلی نسبت به نفس خشونت واکنش نشان دهیم. همچنین عده‌ای طرفدار قرائت رسمی کشور در طرفداری از برخی کشورهای جنگ‌دیده هستند و بر همین اساس، دیگران را محکوم می‌کنند که چرا واکنش مناسبی نشان نمی‌دهند. در حالی که اگر فکر می‌کنیم وظیفه‌مان این است که به دنیا نشان دهیم طرفدار صلح هستیم، باید هر اتفاق خشونت‌آمیزی را در هر جای دنیا محکوم کنیم.

او نقش رسانه‌ها را بسیار مهم ارزیابی و اظهار کرد: معمولا می‌گویند کسانی که بوق در اختیارشان است، می‌توانند تفکرشان را تغییر دهند. ممکن است رسانه در دست ما باشد، اما اگر مدیریت، آن اهداف را به سمت ضد تبلیغ شدن پیش ببرد فایده‌ای ندارد. تبلیغات باید هدفمند، با مطالعه و رویکردی مخاطب‌شناسانه و جامعه‌شناسانه باشد.

این کارتونیست ادامه داد: در ایران گاهی آنقدر غیرحرفه‌ای به یک موضوع پرداخته و زیاد درباره آن تبلیغ می‌شود که موضوع را لوث می‌کنند و پس از مدتی افکار عمومی به آن موضوع عادت می‌کند؛ اما اگر رسانه‌ها در نقطه دقیق و مورد نظر، حضور پررنگی داشته باشند، افکار عمومی هم واکنشی مناسب و درست نشان می‌دهد.حیدری همچنین اضافه کرد: رسانه باید کاری کند که مخاطبان در مقابل حوادثی مانند ترور غافلگیر شوند. رسانه‌های غربی خیلی با مطالعه و هدفمند کار می‌کنند، اما در کشور ما رسانه‌ها با آزمون و خطا پیش می‌روند؛ اما اگر می‌خواهند ادبیات فرهنگی کشور را رواج دهند، باید با کارشناسی و هدفمند این موضوعات را پیش ببرند.

کاریکاتور حسین پور برای پاریس

بزرگمهر حسین‌پور - طراح و کاریکاتوریست - نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا درباره طرحی که برای حملات تروریستی پاریس در فضای مجازی منتشر کرده است، اظهار کرد: این کاریکاتور، مدل رفتار داعشی‌هاست که سر می‌برند. در این طرح «سر بریدن» نماد حملات تروریستی و «برج ایفل» به‌عنوان سمبل شهر پاریس، در کنار هم قرار گرفته‌اند. من سمبل فرانسه و کار داعشی‌ها را در کنار یکدیگر قرار دادم. این‌ها المان‌هایی هستند که می‌تواند مخاطب از روی آن‌ها حس‌هایی را برداشت کند.

او درباره واکنش کاریکاتوریست‌ها به اتفاقاتی مانند حملات تروریستی به پاریس، گفت: کاریکاتوریست‌ها یک گروه یا جریان نیستند. بنابراین هر کدام می‌توانند به‌صورت انفرادی واکنش خود به این اتفاق را نشان دهند. البته اگر ما یک انجمن صنفی داشتیم می‌توانستیم به‌صورت صنفی به این اتفاق واکنش نشان دهیم، اما چون مثل مهره‌های یک زنجیر از هم گسیخته هستیم مجبوریم به‌صورت انفرادی کار کنیم.

این کاریکاتوریست همچنین به خلأ ناشی از نبودن انجمن صنفی برای کارتونیست‌ها اشاره و اضافه کرد:‌ درد دیرینه کاریکاتوریست‌ها در ایران این است که یک انجمن صنفی ندارند تا در رویدادها و اتفاقات مختلف واکنش متحد نشان دهند و مجبورند به‌صورت انفرادی آثار خود را در فضای مجازی منتشر کنند.

حامد عسکری - طراح و عکاس - نیز که طرحی به نام او در اینستاگرام منتشر شده، در این شبکه اجتماعی درباره طرحش نوشته است: پست دیشب آرومم نکرد ... امشب گفتیم یک عکس از فرانسه بگذاریم بعد نگویند فلانی سیب‌زمینی بود. من هی می‌گویم این پرچم فرانسه را قبلا یک جایی دیده‌ام ...

طرح از حامد عسکری

کاریکاتوری برای پاریس

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از ایسنا . تاریخ انتشار دوشنبه 25 آبان 1394 ، کدمطلب : 94082514768، www.isna.ir