شعار سال: محمد گلریز از هنرمندان و خوانندگان حوزه موسیقی است که در موسیقی آئینی و مضامین عاشورایی فعالیت‌های فراوانی داشته است. او پسر مرشد حسین از تعزیه‌خوانان و مداحان اهل بیت (ع) است و محمد از کودکی در کنار پدر و عمویش که با یکدیگر تعزیه‌خوانی می‌کردند حضور داشت و از همان زمان محبت اهل بیت (ع) به ویژه امام حسین (ع) در دلش ریشه دواند. در نوجوانی هم این علاقه شدت پیدا کرد و گاهی اوقات در انتهای مراسمی که پدر اجرا می‌کرد چند بیتی می‌خواند تا بعد‌ها که خود خواننده شد.

همزمان با ایام عزاداری حسینی و به منظور بررسی «حماسه کربلا از دریچه هنر» با او پیرامون مداحی و موسیقی به گفتگو نشسته‌ایم.

قدیم در نوحه‌ها به چه نکاتی توجه می‌کردند؟

به یاد دارم پدرم هرگاه می‌خواست در مجالس، شعری در رثای اهل بیت (ع) بخواند، ابتدا از شجاعت، معرفت، علم، دانش، جوانمردی و آزادگی آن‌ها صحبت می‌کرد و بعد شروع به ذکر مصیبت می‌کرد، اما الان جای این موضوعات خالی است و خیلی کم به این موضوعات پرداخته می‌شود. باید به فلسفه عاشورا و موضوعاتی از این دست توجه کرد. ائمه (ع) نیاز به ترحم ندارند بلکه آن‌ها با رفتار خود به دیگران درس‌های بسیاری دادند که باید تبیین شود.

به این شعر از مرحوم آقای خوشدل توجه کنید که گفته است: «بزرگ فلسفه قتل شاه دین این است/ که مرگ سرخ به از زندگی ننگین است/ حسین (ع) مظهر آزادگی و آزادیست/ خوشا کسی چنینش مرام و آئین است/ نه ظلم کن به کسی و نه زیر ظلم برو/ که این مرام حسین (ع) است و منطق دین است» تمام حرف‌ها را زده است. بعد از این شعر اصلاً نیاز به روضه نیست؛ خودش روضه به تمام معنا است.

متأسفانه این روز‌ها به اصل کمتر توجه می‌شود...

همینطور است. ائمه (ع) برای اعتلای انسانیت از جان خود گذشتند، مداحان و روضه‌خوانان هم باید مباحثی را بیان کنند که باعث اعتلای انسان‌ها شود نه اینکه هدف صرفاً گریه انداختن مخاطب باشد. بعضی از مباحث در هیئت‌ها بیان می‌شود که از نظر تاریخی اصلاً وجود ندارد که مرحوم آیت‌الله مطهری هم در این رابطه کتاب نوشتند؛ باید به این موضوعات توجه کرد. امروز دشمنان از این مسائل سؤاستفاده می‌کنند و علیه مذهب و دین به کار می‌برند.

در رابطه با آثاری که برای محرم تولید کردید توضیح دهید.

در رابطه با اهل بیت (ع) آثار بسیاری را در شیوه‌های مختلف موسیقایی خوانده‌ام که از رادیو هم آن‌ها پخش شده است. یکی از کار‌هایی که همیشه در خاطر دارم برنامه‌ای به نام «نغمه‌های عاشورا» بود که از شبکه دو تلویزیون پخش می‌شد. آثار فاخری در این برنامه خوانده می‌شد و الگویی برای دیگر مداحان بود تا به سمت آثار مبتذل و سطحی نروند.

این برنامه خیلی مورد استقبال مداحان قرار گرفته بود. برنامه «نغمه‌های عاشورا» در عین جدید بودن به اصالت‌ها و سنت‌ها می‌پرداخت و سعی در حفظ آن‌ها داشت، اما متأسفانه بعد از مدتی دیگر تکرار نشد. همیشه گفته‌ام که چرا صداوسیما کار‌های از این دست تولید نمی‌نکند تا آثار فاخر و ماندگار عاشورایی حفظ شوند.

سال‌های قبل در رابطه با شعر خوب و عاشورایی و فلسفه عاشورا برنامه‌های باکیفیت بیشتری ساخته می‌شد که آموزنده بود، اما امروز جای خالی این دست برنامه‌ها حس می‌شود. نقش رسانه بسیار مؤثر است تا این موضوعات را برای مخاطبین روشنگری کنیم که فلسفه عاشورا چه بوده است. باید برنامه‌سازی و فرهنگ‌سازی کرد و از این موضوع غافل نشد. باید به نقالی، تعزیه، مداحی و شعر توجه کرد این‌ها ابزار‌هایی است که می‌توان به صورت کلان روی آن سرمایه‌گذاری کرد.

نظر شما در رابطه با استفاده از موسیقی پاپ در مداحی چیست؟

اینکه برخی از مداحان آهنگ‌های پاپ استفاده می‌کنند کار درستی نیست، زیرا یادآور قطعه اصلی آن آهنگ است و افراد را از حس ذکر و یاد امام حسین (ع) و ائمه (ع) دور می‌کند. این نکته را مقام معظم رهبری هم به مداحان تأکید کردند که همیشه از آثار خوب استفاده کنید و به سمت کپی‌برداری از موسیقی پاپ نروید.

یکی از انتقاد‌های من نسبت به صدا و سیما این است که فیلم‌هایی از بعضی هیئت‌ها پخش می‌کند که اشعاری که در آنجا خوانده می‌شود در شأن حضرت اباعبدالله‌الحسین (ع) نیست و کلمات و مسائلی عنوان می‌شود که خوب نیست و این‌ها نباید از رسانه ملی پخش شود.

باید از سرود هم در آثار محرمی استفاده کرد. من در این رابطه آثاری را خواندم نمونه آن قطعه «حافظ خون شهیدان» که اثری در رابطه با حضرت زینب (س) است. باید از قالب‌های دیگر موسیقی استفاده کرد تا بیان و اندیشه عاشورا منتشر شود و این کار اثرگذاری کار را هم بالا می‌برد، اما باید به محتوا توجه کرد که اثر فاخر باشد. باید از تمام ظرفیت‌های موجود بهره برد. ما شعرای بسیار خوبی داریم که می‌توانند شعر‌های بسیار خوبی را بسرایند تا اثرگذاری این موضوعات به بالاترین حد ممکن برسد.

سخن پایانی.

آثار زیادی در رابطه با محرم دارم که متأسفانه نمی‌دانم چرا پخش نمی‌شود. بعضاً به من می‌گویند که فلانی آثار مناسبتی می‌خواند؛ من می‌گویم مگر مناسبتی خواندن اشکالی دارد؟ اینکه در رابطه با عاشورا یا به مناسبت شهادت شهیدان اثری را خواندن مگر اشکالی دارد؟ نمی‌دانم به چه علت می‌خواهند تحقیر کنند. من افتخار می‌کنم که مناسبتی می‌خوانم. حتی بعضاً انتقاد می‌کنند که گلریز سرود می‌خواند؛ سرود خواندن هیچ اشکالی ندارد و به آن افتخار می‌کنم. موضوعی که درست نیست این برچسب زدن‌هاست.


شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری بین المللی قرآن، تاریخ انتشار:۲۲ مرداد ۱۴۰۱، کدخبر:۴۰۷۷۶۱۹، www.iqna.ir