شعار سال: در سومین قطعنامه محکوم سازی ایران در شورای حکام سازمان بین المللی انرژی اتمی (با قید ضروری و فوری) که با مخالف چین و روسیه روبرو شد، پیشنهاد دهندگان با تکرار ادعاهای ساختگی درباره کشف مواد هسته‌ای در سه مکان اعلام نشده در ایران، خواستار همکاری ایران با آژانس بین‌المللی هسته‌ای گردیدند. ایران قویاً این ادعاها را رد و تأکید کرده است که به عنوان یکی از امضاکنندگان پیمان منع گسترش سلاح‌های اتمی (ان‌پی‌تی) و عضوی از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، از حق دستیابی به فناوری هسته‌ای برای مقاصد صلح آمیز برخوردار است.

این قطعنامه با 26 رای موافق، دو رای مخالف(چین و روسیه) و 5 رای ممتنع مصوب شد. قطعنامه یادشده ، «ضروری و فوری می‌داند» که ایران بدون تأخیر «توضیحات فنی موجهی» را درباره ادعاهای مطرح شده و همچنین امکان «دسترسی به سایت‌ها و تجهیزات» برای «جمع‌آوری نمونه‌ها» فراهم کند.

این سومین قطعنامه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی علیه ایران پس از اجرایی شدن برجام و بسته شدن پرونده مسائل ادعایی پادمانی است که با فشار رژیم صهیونیستی در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی صادر می‌شود. ۳۰ خرداد ۱۳۹۹ و ۱۸ خرداد ۱۴۰۱ هم قطعنامه مشابهی توسط سه کشور اروپایی عضو برجام و حمایت آمریکا پیشنهاد و تصویب شده بود.

رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز چهارشنبه در نشست با خبرنگاران گفته بود که صدور قطعنامه تاثیری بر کار او برای حل و فصل موضوعات باقی مانده در خصوص مسائل ادعایی پادمانی ایران ندارد.

جمهوری اسلامی ایران اقدام واشنگتن و سه کشور اروپایی را برخلاف رویه دیپلماسی، شتاب‌زده و غیرسازنده دانسته و هشدار داده بود که هرگونه اقدام سیاسی در آژانس، با واکنش متناسب، موثر و فوری جمهوری اسلامی ایران مواجه خواهد شد.ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه پیش تر با صدور بیانیه‌ای تحرکات ضد ایرانی آمریکا و تروئیکا در شورای حکام را محکوم کرد و گفته بود ، در حالی که طی هفته های اخیر هیأت سازمان انرژی اتمی ایران با نگاهی رو به جلو در حال گفت‌وگو و تعامل با مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای یافتن راه حلی عملی جهت حل و فصل موضوعات پیچیده و فنی پادمانی بود، هیچ دلیل موجه فنی یا فوریت پادمانی برای ارائه قطعنامه علیه ایران وجود ندارد. کنعانی با بیان اینکه آمریکا، انگلستان، فرانسه و آلمان به عنوان بانیان اصلی این قطعنامه ضد ایرانی با سوء استفاده از شرایط اخیر، صرفا با انگیزه و هدف اعمال فشار سیاسی بر ایران، پیشنهاد تصویب این قطعنامه را به شورای حکام داده‌اند هشدار داده بود که صدور قطعنامه تاثیر منفی بر روند حل و فصل فنی موضوعات مدنظر آژانس خواهد گذاشت.
وی با تاکید بر اینکه جمهوری اسلامی ایران ضمن پایبندی به اصل وفای به عهد در اجرای تعهدات بین المللی خود، در دفاع از منافع و حقوق کشور و مقابله با فشارها و زیاده خواهی های آمریکا و کشورهای غربی مصمم و پایدار خواهد بود، افزود: بی تردید در صورت تصویب قطعنامه، پاسخ تهران قاطع و موثر خواهد بود.

توضیحات برای فهم و بهره برداری بیشتر از خبر:

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) یک سازمان بین‌المللی است که در سال ۱۹۵۷ برای ترویج استفاده صلح‌آمیز، و جلوگیری از استفاده نظامی، از انرژی هسته‌ای تأسیس شد. این آژانس به عنوان یک نهاد مستقل و خودمختار تأسیس گردیده و جزئی از سازمان ملل یا سازمان دیگری محسوب نمی‌شود. با این حال، در اساسنامه خود اعلام کرده که گزارش‌های خود را به مجمع عمومی و شورای امنیت ملل متحد به طور مرتب ارائه می‌دهد. مقر این سازمان در شهر وین اتریش بوده و تاکنون ۱۷۵ کشور به عضویت این سازمان درآمده‌اند.
شورای حکام از ۳۵ کشور عضو تشکیل شده‌است. مطابق ماده ۶ اساسنامه آژانس، ۱۰ عضو شورا باید حتماً از بین کشورهای پیشرفته و صاحب تکنولوژی‌های هسته‌ای و ۷ عضو دیگر از بین کشورهای اروپایی انتخاب شوند. برای خاورمیانه و آسیای جنوبی ۲ نماینده در نظر گرفته شده‌است؛ که امکان افزایش این تعداد وجود دارد.

برنامه جامع اقدام مشترک (Joint Comprehensive Plan of Action)یا به‌اختصار برجام که توافق جامع و نهایی هسته‌ای وین و در غرب توافق هسته‌ای ایران یا توافق ایران نیز نامیده می‌شود. این برنامه در راستای توافق بر سر برنامه هسته‌ای ایران و به دنبال تفاهم هسته‌ای لوزان، در سه‌شنبه ۲۳ تیر ۱۳۹۴ (۱۴ ژوئیه ۲۰۱۵) در وین اتریش بین ایران، اتحادیه اروپا و گروه ۱+۵ (چین، فرانسه، روسیه، بریتانیا و ایالات متحده آمریکا به علاوه آلمان) بسته‌شد.
مذاکرات رسمی برای طرح برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) دربارهٔ برنامه اتمی ایران با پذیرفتن توافق موقت ژنو بر روی برنامه هسته‌ای ایران در نوامبر ۲۰۱۳ آغاز شد و به مدت ۲۰ ماه کشورها درگیر مذاکره بودند که در آوریل ۲۰۱۵ تفاهم هسته‌ای لوزان شکل‌گرفت.
بر اساس این توافق، ایران ذخایر اورانیم غنی شده متوسط خودش را پاکسازی خواهدکرد و ذخیره‌سازی اورانیوم با غنای کم را تا ۹۸ درصد قطع‌می‌کند، تعداد سانتریفیوژها را حدود دو سوم و حداقل به مدت ۱۵ سال کاهش‌می‌دهد. ایران هم موافقت کرده‌است که اورانیوم را بیش از ۳٫۶۷درصد غنی‌سازی نکند یا تأسیسات غنی‌سازی اورانیوم جدید یا رآکتور آب‌سنگین جدیدی را نسازد. فعالیت‌های غنی‌سازی اورانیوم به مدت ۱۰ سال به یک تک ساختمان که از سانتریفیوژهای نسل اول استفاده‌می‌کند محدود خواهدبود. دیگر تأسیسات نیز طبق پروتکل الحاقی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای اجتناب از خطرهای تکثیر سلاح‌های اتمی تبدیل خواهندشد. برای نظارت و تأیید اجرای توافق‌نامه توسط ایران، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) باید به تمام تأسیسات اتمی ایران دسترسی منظم داشته‌باشد. درنتیجه این توافقنامه که تاییدیه پایدار متعهدین آن را به همراه‌دارد، ایران از تحریم‌های علیه ایران شورای امنیت ملل متحد، اتحادیه اروپا و تحریم‌های ثانویه ایالات متحده بیرون خواهد آمد.
این دور از مذاکرات برنامه هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ از ظهر روز شنبه ۲۷ ژوئن ۲۰۱۵، در هتل کوبورگ در شهر وین اتریش با حضور جان کری، وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا و محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران و هیئت‌های کارشناسی دو طرف آغازشد. ضرب‌الاجل تعیین‌شده زمان این مذاکرات، روز سی‌ام ژوئن بود که سه بار به ترتیب تا سوم، دهم و سیزدهم ژوئیه تمدیدشد.

در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ شمسی، دونالد ترامپ رئیس‌جمهور ایالات متحدهٔ آمریکا رسماً از برجام خارج و بازگشت تحریم‌ها به صورت گذشته را اعلام‌کرد. در شب ۱۵ دی ۱۳۹۸، دولت حسن روحانی نیز پس از چهار مرحله کاهش تعهدات خود، طی بیانیه‌ای گام پنجم و نهایی کاهش تعهدات ایران در برجام را اعلام‌کرد. مطابق این بیانیه، جمهوری اسلامی ایران دیگر با هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی‌سازی، درصد غنی‌سازی، میزان مواد غنی‌شده و تحقیق و توسعه) مواجه نیست. از آن زمان غنی‌سازی در ایران به شدت افزایش پیدا کرد و بنا بر گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، تا ۱۵ می ۲۰۲۲ (۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۱) ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران که بر اساس برجام محدود به ۲۰۲ کیلوگرم بود، به سه هزار و ۸۰۹ کیلوگرم و میزان ذخایر اورانیوم ۶۰ درصدی ایران نیز با ۹/۹ کیلوگرم افزایش به ۴۳/۱ رسید.
آمریکا در سپتامبر ۲۰۲۰، تلاش کرد با فعالسازی مکانیسم ماشه(این مکانیسم روندی است که در صورت طی کردن کامل مراحل، به بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران منتهی خواهد شد) تقریباً تمام تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران را برگرداند که با مخالفت اکثریت اعضای شورای امنیت موفق به این کار نشد. با رسیدن جو بایدن به ریاست جمهوری آمریکا در ژانویه ۲۰۲۱، اعضای ۵+۱ و ایران مذاکراتی را برای پیوستن مجدد آمریکا به برجام شروع کرده‌اند که تاکنون بی‌نتیجه بوده‌ و در قدم‌های آخر خود است.

اثرگذاری و پیامد برجام و گزارشات و مصوبات شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی، بر بحث تحریم هاست. تحریم‌ها علیه ایران به مجموعه اقداماتی از سوی سایر کشور‌ها و سازمان‌های بین المللی گفته می‌شود که در جهت مجازات حکومت ایران یا وادار کردن این کشور به انجام دادن یا ندادن عملی به کار گرفته شده‌است. عمدهٔ تحریم‌ها علیه ایران پس از وقوع انقلاب اسلامی و بعد از اِشغال سفارت آمریکا در تهران شکل گرفت و در پیِ چالش بر سر برنامه هسته‌ای ایران شدت بیشتری گرفت. برنامه اتمی ایران از سال ۱۳۸۵ و به دنبال ارجاع پرونده ایران از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به شورای امنیت سازمان ملل متحد، با تحریم‌های مختلفی مواجه شده‌است. تحریم‌های ایران را از دید تحریم‌کنندگان می‌توان به چهار دسته کلی تحریم‌های چندجانبه مانند تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل، تحریم‌های اتحادیه اروپا، تحریم‌های تک‌جانبه از سوی کشور‌های مختلف مانند ایالات متحده و تحریم‌های کنگره آمریکا تقسیم‌بندی کرد. این تحریم‌ها، مستقیماً بر ذخایر ارزی ایران نیز اثر می‌گذارند. در فروردین‌ماه ۱۴۰۰، مایک پومپئو، وزیر خارجهٔ پیشین آمریکا اعلام کرد که از زمان خارج شدن ایران از برجام و در نتیجهٔ کارزار فشار حداکثری، بیش از ۹۶ درصد ذخایر ارزی ایران از بین رفته‌است. صندوق بین‌المللی پول در گزارشی منتشر کرد که ذخایر ارزیِ در دسترس ایران از ۱۲۲٫۵ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۸ به ۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۰ رسیده‌است.

شورای امنیت ملل متحد (United Nations Security Council) یکی از ارکان سازمان ملل متحد بوده که وظیفهٔ پاسداری از امنیت و صلح بین‌المللی را به عهده دارد. بر اساس منشور سازمان ملل متحد، حیطهٔ قدرت شورای امنیت شامل اعزام نیروهای پاسدار صلح، تصویب تحریم‌های بین‌المللی، و اعطای اجازه استفاده از نیروی نظامی علیه کشورهای متخاصم است. تصمیم‌های این شورا به صورت قطعنامه‌های شورای امنیت اعلام می‌شود.شورای امنیت پنج عضو دائم و ده عضو انتخابی دارد. پنج عضو دائم این شورا در تصمیم‌ها و رای‌گیری‌های شورا حق وتو دارند. ریاست شورای امنیت نوبتی است (به‌ترتیب الفبای انگلیسی) و طول مدت آن یک ماه ریاست می‌باشد. در حالی‌که سایر ارکان سازمان ملل متحد فقط قادر به دادن توصیه‌هایی به دول عضو هستند، شورای امنیت قادر است تصمیمات لازم‌الاجرایی در چارچوب منشور ملل متحد اخذ و تمامی دول عضو را موظف به اجرای آن نماید. تصمیمات شورای امنیت تحت عنوان قطعنامه با رأی اکثریت به تصویب می‌رسد.قطعنامه شورای امنیت، حاصل تصمیمات شورای امنیت سازمان ملل متحد، بعد از تبادل نظر در خصوص موضوعات مورد بحث، است. برای پذیرش یک قطعنامه باید دست کم ۹ عضو از پانزده عضو شورای امنیت به آن رأی مثبت دهند و هیچ‌یک از اعضای دائم به آن رأی مخالف ندهند.

برخی از قطعنامه های شورای امنیت که مربوط به ایران می شود ، شامل قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت در مورد جنگ ایران و عراق، قطعنامه ۱۷۳۷ شورای امنیت در مورد برنامه هسته‌ای ایران، قطعنامه ۱۷۴۷ شورای امنیت در مورد برنامه هسته‌ای ایران، قطعنامه ۱۸۰۳ شورای امنیت در مورد برنامه هسته‌ای ایران، قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت در مورد لغو تحریم‌های ایران در اثر توافق برجام است.
فصل ششم و هفتم از منشور ملل متحد اختیارات شورای امنیت سازمان ملل را برای حفظ صلح بیان می‌کند. فصل ششم بر برقراری صلح با میانجیگری تاکید داشته ئ در فصل هفتم به این شورا اجازه می‌دهد تا «وجود هرگونه تهدیدی برای صلح، نقض صلح یا اقدام تجاوزگرانه» را تعیین کند و اقدامات نظامی و غیرنظامی را برای «برقراری صلح و امنیت بین‌المللی» انجام دهد.

اختصاصی پایگاه تحلیلی خبری شعار سال،برگرفته از منابع گوناگون