شعار سال: ضایعات بخش کشاورزی در زنجیرههای مختلف موجود در کشور معادل تامین غذای ۱۸ میلیون نفر است، کنترل و استفاده از روشهای دانش بنیان در غنی سازی غذایی ضایعات بخش کشاورزی میتواند کشور را از واردات نهاده های دامی بی نیاز کند.
نشست علمی-تخصصی با عنوان” نقش شرکتهای دانش بنیان در امنیت غذایی (بررسی خوراک دام) ” با حضور علی کیانی راد، رئیس موسسۀ پژوهشهای برنامه ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی وزارت جهاد کشاورزی به عنوان مدیر علمی و آقایان دکتر هرمز منصوری، عضو هیئت علمی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی و دکتر اکبر تقیزاده، استاد دانشگاه تبریز و معاون اداری – مالی دانشگاه مراغه به عنوان سخنرانان این نشست، برگزار شد.
در ابتدای این نشست دکتر علی کیانی راد، رئیس موسسۀ پژوهشهای برنامه ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی وزارت جهاد کشاورزی به عنوان مدیر علمی ضمن واکاوی تعریف بخش کشاورزی در کشور گفت: کشاورزی فقط شامل تولید نیست بلکه در تعریف جامع کشاورزی، حفظ منابع طبیعی، داد و ستد، بهداشت و درمان و… همگی اجزای زنجیره ارزش کشاورزی به حساب میآیند و در یک تعریف جامع میتوانیم بگوییم کشاورزی از ژن تا سلول را در بر میگیرد. پس بدین معنا کشاورزی فقط تامین زنجیره غذایی نیست.
وی ادامه داد: زنجیره ارزش محصولات کشاورزی و غذایی از ژن تا سلول زنجیره پیچیدهای از تولید، تا توزیع را در جنبههای گوناگون در بر میگیرد.
وی ضمن اشاره به چهار مولفه امنیت غذایی گفت: در تعریف امنیت غذایی باید به صورت متقدم “غذا فراهم باشد” حال این فراهمی غذا، چه با تولید داخلی باشد و چه با مقوله واردات، که البته طبق قانون اساسی باید بیشتر مبتنی بر تولید داخلی باشد، بر همین اساس غذا باید در دسترس و سالم باشد. پایداری و ثبات وجود غذا از دیگر مولفههای امنیت غذایی به شمار میرود.
دکتر کیانی راد افزود: امنیت غذایی تحت تاثیر تغییرات اقلیمی، پاندمیها و همچنین درگیریهای بین المللی میتواند متزلزل شود و در واقع این سه پدیده میتواند امنیت غذایی را با خدشه مواجه کند.
در ادامه این نشست دکتر هرمز منصوری، عضو هیئت علمی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی وزارت جهادکشاورزی به عنوان سخنران ابتدایی این نشست ضمن بیان اهمیت مقوله امنیت غذایی گفت: بیشترین سهم استفاده از پروتئین در دنیا اختصاص به تولید شیر دارد و پس از آن تولید تخم مرغ. در کشور ما، ۱۵۲ میلیون تن مصرف مواد غذایی داریم. میزان تولید کشاورزی ما ۱۳۳ میلیون تن است که از این میان ۱۱۰ میلیون تن سهم گیاهی است و ۲۲ میلیون تن سهم تولیدات حیوانی است.
وی ضمن اشاره به آمارهای موجود در خصوص ضایعات تولیدات کشاورزی در زنجیره تامین کشور گفت: ما برآورد ۳۰ میلیون تن تلفات و ضایعات و هدررفت این بخش را در طول زنجیره تامین داریم، در واقع نزدیک به سی درصد از تولیدات کشاورزی در کشور تبدیل به ضایعات میشود، که این عدد معادل غذای ۱۸ میلیون نفر است.
منصوری ضمن بیان تاریخچه تولیدات کشاورزی در کشور گفت: ما در دهه چهل صادر کننده دام بودیم، اما بعد از اصلاحات ارضی و اتخاذ سیاستهای مختلف در سالهای پس از آن، ما به وارد کننده دام تبدیل شدیم.
وی ادامه داد: ما در کشور ۹۰۰ هزار تن گوشت قرمز و ۱۱ میلیون تن شیر تولید میکنیم. این در حالی است که برای تامین شیر مورد نیاز کشور در مقطعی با سیاست آمیخته گری گاوهای وارداتی و گاوهای بومی مواجه شدیم. در واقع این سیاست در تضاد با امکانات داخلی کشور در بخش نهادههای دامی بود و پس از اجرای این سیاست نیاز به واردات نهادههای دامی در سالهای اخیر به وجود آمد تا بتوانیم تولید شیر، مرغ و گوشت را درحد قابل قبولی نگهداریم.
۷۵ الی ۸۰ درصد هزینههای واحدهای تولیدی دامی مربوط به تامین خوراک دام است
منصوری گفت: ما برای تامین خوراک دام شیرده و غذای طیور نیز به تولیدات خارج از مرزها نیازمند هستیم. با وجود اینکه ۸۰ درصد زمینهای زیر کشت برای کشت غلات استفاده میشود، باز با کمبود منابع در این بخش مواجه هستیم. نکته اساسی این است که واردات علوفه به دلیل حجم بالا و هزینههای حمل و نقل، صرفه اقتصادی ندارد و از سوی دیگر افزایش نرخ نهادههای دامی در سالهای اخیر بسیار بالا رفته است. این هزینهها بر روی قیمت تمام شده محصول تاثیر مستقیم دارد.
وی ضمن اشاره به اینکه اکثر نهادههای دامی در کشور تولید نمیشود، خاطر نشان کرد: ضرورت بهره وری در بخش کشاورزی یک اولویت است و این درحالی است که جمعیت روستایی و عشایری رو به سوی کاهش گذاشته است و در واقع جمعیت مولد محصولات دامی و کشاورزی در حال کاهش است. جالب است بدانید بر اساس دادههای موجود ۷۵ الی ۸۰ درصد هزینههای هر واحد تولیدی در زمینه تولیدات دامی، بحث خوراک دام است و اگر مراتع با کیفیت بتواند این سهم را تامین کند هزینه تولید به شدت کنترل میشود.
منصوری ضمن اشاره به محدودیتهای منابع آبی کشور خاطر نشان کرد: باید به سمت بهبود کیفیت مراتع حرکت کنیم و بهبود راندمان آبیاری را باید در نظر بگیریم. بسیاری بر این باورند ما تا ۵۰ درصد اضافی برداشت آب در بخش کشاورزی داریم و این عدد تنها با اجرای مدلهای بهره وری منابع آبی قابل مدیریت خواهد بود.
منصوری با اشاره به اهمیت تغییر الگوی کشت ادامه داد: ما باید به سمت تغییر الگوی کشت حرکت کنیم. توجه به پسماندهای کشاورزی و باغداری و اهمیت بخش بهداشت و سلامت دام از اهمیت زیادی در کنترل بهره ورری در بخش کشاورزی و دامی برخوردار است. همچنین انتخاب ژنتیک درست دامها نیز دارای اهمیت ویژهای است که در تحقق مدلهای بهره وری بخش کشاورزی و دامی میبایست مورد توجه قرار گیرد.
این پژوهشگر ارشد بخش کشاورزی در پایان سخنان خود افزود: ما با مدلهای نوآورانه و دانش بنیان میتوانیم بسیاری از نیازهای غذای دامها را تامین کنیم و این مدلها میتوانند به امنیت غذایی کشور کمک شایانی کنند.
در ادامه دکتر اکبر تقیزاده، استاد دانشگاه تبریز و معاون اداری، مالی دانشگاه مراغه به عنوان سخنران دوم نشست ضمن اشاره به فرامین رهبر انقلاب در خصوص نقش دانشگاهها و دانش بنیانها در مقوله امنیت غذایی در بخش کشاورزی گفت: تمرکز ما مبتنی بر کاهش و قطع واردات نهادههای دامی در کشور است.
وی ضمن اشاره به تجربیات خود در خصوص مدیریت ضایعات کشاورزی و تبدیل آن به نهادههای دامی گفت: برای هر منطقه و هر ناحیه میشود از ضایعات کشاورزی همان منطقه با بهره وری بالای ۶۰ درصد برای تامین خوراکهای دامی استفاده کرد. غنی سازی ضایعات کشاورزی جهت استفاده بهتر دام میتواند ضامن امنیت غذایی و کاهش وابستگی کشور به واردات نهادههای دامی باشد.
تقی زاده با اشاره به وجود ۳۰ درصد ضایعات کشاورزی از کل تولیدات این بخش در کشور، خاطر نشان کرد: توجه بیشتر به دام پروری جهت استفاده بیشتر مردم از مواد پروتئینی از اهمیت ویژهای برای کشور برخوردار است و این مهم نیازمند تامین آب است و با توجه به کمبود آب در کشور باید به سمت بهره وری محصولات گام برداریم. به صورت شفاف باید بتوانیم “کاه” را از یک غذای شکم پر کن برای دام با استفاده از روشهای علمی به مادهای سرشار و غنی برای غذای دام تبدیل کنیم و در این بخش نقش دانش بنیانها بسیار تعیین کننده است.
وی ضمن اشاره به اهمیت بهره وری ضایعات کشاورزی در خصوص تولید خوراک دام خاطر نشان کرد: قابلیت هضم ضایعات کشاورزی برای دامها با روشهای فناورانه از اهمیت ویژهای برخوردار است.
تقی زاده ادامه داد: با وجود یک میلیون تن ضایعات نیشکر در کشور میتوانیم با استفاده از روشهای بومی و داخلی، بخشی از خوراک دام را در کشور تامین کنیم؛ لذا با استفاده از روشهای نوین تامین خوراک دام غنی شده حتی میشود از بیماریهای دام نیز جلوگیری شود.
این استاد دانشگاه در پایان ضمن اشاره به نتایج مطالعات علمی انجام شده در خصوص استفاده از روشهای مورد اشاره و تجربههای انجام شده در این زمینه گفت: ما بر اساس یافتههای علمی با استفاده از این مدلهای بومی در غنی سازی ضایعات کشاورزی و استفاده از این محصول به عنوان نهادههای دامی میتوانیم در قیمت تمام شده دام تاثیر کاهشی معنا داری داشته باشیم و از سوی دیگر نیاز واردات کشور به نهادههای دامی را به شدت کاهش دهیم.
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از پایگاه اطلاع رسانی اگنا، تاریخ انتشار: ۲۷ اسفند ۱۴۰۱، کدخبر:۸۱۲۲۴، agna.ir