شعارسال: سحر تاجبخش رئیس سازمان هواشناسی کشور با اشاره به ابعاد ابرچالش تغییر اقلیم، گفت: «افزایش دمای میانگین کشور در پنج دهه گذشته، بیانگر گرمایش محیط و تغییر اقلیم کشور با سرعت بیش از میانگین جهانی است. روند گرمایش فعلی زمین در ۱۰ هزار سال گذشته بی‌سابقه است و میانگین افزایش دمای کشور ما با سرعتی دوبرابر روند جهانی پیش می‌رود.»

حال این که در کشور چه اقداماتی در زمینه تغییر اقلیم و تبعات هولناک آن انجام شده است، باید گفت به نظر می‌رسد ما در زمینه سازگاری با تغییر اقلیم، مقداری کند عمل کرده‌ایم. شاید بنابر این اصل که «ماهی را هر وقت از آب بگیریم تازه است»، ما به‌تازگی به فکر تدوین قانون در این زمینه افتادیم؛ همان‌طور که دکتر داریوش گل‌علیزاده، سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست عصر روز شنبه، بیان کرد: «از حدود دو ماه قبل تدوین لایحه تغییر اقلیم کشور را کلید زدیم و تا پایان اردیبهشت آن را تحویل دولت می‌دهیم.»

*تبعات تغییر اقلیم فقط خشکسالی است؟

از این مقدمه که بگذریم، باید اذعان کرد که برخلاف تصور برخی، که صرفا تبعات ابرچالش تغییر اقلیم را در خشکسالی می‌دانند، باران‌های سیل‌آسا و طغیان رودها، نشست زمین و مواردی از این دست، همه از شمار تبعات تغییر اقلیم به حساب می‌آید. دکتر سپیده رحمن‌پور، پژوهشگر حوزه تغییر اقلیم در این باره می‌گوید: «افزایش میانگین دمای سطح زمین به ویژه بر اثر اقدامات اقلیمی انسانی و مداخله‌های نابجای انسان در طبیعت و گرمایش زمین و سپس تغییر اقلیم با تشدید، تغییر آهنگ تبخیر، میعان، بارش و راهکار‌های آن برای بقای خویش را دستخوش اختلال می‌کند. افزایش دمای سطحی زمین، ذوب زودهنگام یخچال‌های طبیعی کوهستانی و کاهش سالانه آن‌ها، بارش بیشتر باران نسبت به برف، ضعف پوشش گیاهی و فرسایش خاک، ساخت و ساز‌های نابجا در مسیر رود‌ها و کاهش فضای مسیر‌های رواناب سبب بروز سیل، سیلاب و طغیان رود‌ها در حال و آینده خواهد شد. نبود بستر مناسب برای عبور آب سبب ورود پرفشار آب به بستر‌های مجاور و تخریب آن‌ها و بروز سیل می‌شود. ناتوانی خاک فرسایش یافته در جذب بارش نیز سبب بروز سیلاب می‌شود. جابه‌جایی فصل‌ها و کاهش مدت زمان فصل زمستان بر اثر تغییر اقلیم و بارش بیشتر باران نسبت به برف و پیوستن سریع‌تر آب به حجم رود‌ها و رواناب به معنای تجربه سیل‌های بیشتر است.»

*ایران و گاز‌های گلخانه‌ای

حال پرسش این است که جایگاه ایران در میزان تولید گاز‌های گلخانه‌ای جهان چقدر است. در پاسخ به این سوال، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست اخیرا گفته است: «سه کشور بزرگ چین، آمریکا و هند، بیش از ۸۰ درصد گاز‌های گلخانه‌ای جهان را تولید می‌کنند. ایران دهمین کشور تولیدکننده گاز‌های گلخانه‌ای است و هرچند نقش کمی در این موضوع داریم، ولی به عنوان یکی از کشور‌هایی هستیم که با توجه به وضعیتی که درباره تغییرات اقلیمی، سوخت‌های فسیلی، ناوگان حمل و نقل اعم از بین شهری و درون شهری و هم صنایع و معادن و... داریم، در این زمینه گاز‌های گلخانه‌ای تولید می‌کنیم.»

*اقدامات رو به جلو

به طور قطع در کنترل انسانی تغییر اقلیم، تلاش برای کاهش تولید گاز‌های گلخانه‌ای نخستین راهکار این ابرچالش است. ایران در این زمینه با وجود اقدامات موثر، همچنان راه‌های زیادی را باید طی کند. در عین حال تلاش کشور در این زمینه را نمی‌توان نادیده انگاشت. چنان‌که در همین اردیبهشت، دومین نیروگاه تجدیدپذیر با افزایش ظرفیت برق با هدف کاهش استفاده از نیروگاه‌های انرژی‌های فسیلی، کاهش انتشار گاز‌های گلخانه‏ای وکاهش آلودگی هوا راه اندازی شد. مصرزاده معاون بهره برداری و توسعه فاضلاب آبفای استان تهران در این زمینه گفته است: «اولین نیروگاه تجدیدپذیر حاصل از فاضلاب شهری ۱۲سال پیش در تهران با ظرفیت ۵مگابایت راه اندازی شد و به زودی شاهد افتتاح سومین نیروگاه تجدیدپذیر با ظرفیت سرجمع ۱۵ مگابایت تولید برق در تهران خواهیم بود تا جبران کننده کمبود برق مصرفی به ویژه در فصل گرم سال باشد.» او البته به تلاش شرکت‌های دانش بنیان هم اشاره کرده که با ورودشان به این عرصه توانسته اند گام‌های موثر بردارند: «با توجه به ورود شرکت‌های دانش بنیان در این عرصه، یکی از شرکت ها، در بازه زمانی دوساله توانست دستگاهی را اختراع کند و به ثبت برساند که ۵۰ درصد برق مصرفی تصفیه خانه‌ها را کاهش دهد و همین‌طور شرکت دانش بنیانی در تصفیه خانه جنوب تهران توانست با دستگاه بومی سازی توربوشارژ تصفیه خانه، در هزینه‌ها کاهش و بهره وری موثر ایجاد کند.»

*لایحه تغییر اقلیم کشور پایان اردیبهشت تحویل دولت می‌شود

دکتر داریوش گل‌علیزاده، سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست گفت: لایحه تغییر اقلیم کشور در حال تنظیم است و تا پایان اردیبهشت نهایی و تحویل دولت می‌شود. البته این لایحه ارتباطی به کنوانسیون پاریس ندارد و پس از تصویب در دولت به مجلس خواهد رفت. دکتر گل‌علیزاده می‌گوید: ما در مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست از کمتر از دو ماه قبل تدوین این لایحه را آغاز کردیم که امیدواریم مراحل کار به خوبی پیش برود.

سایت تحلیلی خبری شعارسال با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از سایت سلامت نیوز، تاریخ انتشار: 24اردیبهشت1402، کدخبر: 355117، www.salamatnews.com