شعارسال: منابع آبی زیرزمینی، مشکلات اقتصادی بیش­تری از منابع آبی شهری دارند. بیایید نگاهی به کشور یمن در شبه جزیره عربستان بیاندازیم.

یمن کشوری با وابستگی شدید به آب زیرزمینی

منابع آبی سطحی پایدار و زیادی در یمن وجود ندارد، لذا بیشتر منابع آبی تامین تقاضای این کشور، به طور معمول منابع آبی زیرزمینی هستند که با بهره‌گیری از موتور‌های دیزلی برداشت می‌شوند.

هم چنین، سطح ارتفاع این کشور در سطح به نسبت بالایی است، لذا پس از برداشت آب از منابع زیرزمینی، مشکل دوم، انتقال آب به سکونتگاه‌های شهری است که مستلزم پمپاژ به سطوح بالاتر است. اگر در مناطقی وابستگی به منابع آبی زیرزمینی زیاد باشد، اقتصاددانان به آن تراژدی منابع مشترک میگویند.

یعنی اشخاص گوناگون به منابع آبی زیرزمینی دسترسی دارند و انگیزه خواهند داشت با سرعت، حجم زیادی آب برداشت و مصرف کنند. چرا این طور است؟ به منفعت آن فکر کنید.

اگر شما مقداری از حجم منابع آب‌های زیرزمینی را مصرف نکنید (ذخیره‌سازی)، این گونه نیست که بعدا بتوانید آن‌ها را برداشت کنید.

چرا که بسیاری از مردم جامعه به آن منابع آب زیرزمینی دسترسی دارند، زیرا این منابع، منابع آبی مشترک هستند. به این ترتیب آگاهید که اگر حجم زیادی از آب را مصرف نکنید توسط سایرین برداشت می‌شود؛ بنابراین انگیزه خواهید داشت با حداکثر سرعت، بیشترین مقدار آبی که میتوانید را برداشت کنید. نتیجه این رویکرد، کاهش شدید منابع آبی زیرزمینی است (نظیر یمن).

وضعیت بحرانی آب در یمن

در حال حاضر مقدار آبی که به طور میانگین هر شهروند یمنی دریافت می‌کند یک پنجم مقدار لازم از منظر سازمان بهداشت جهانی است.

در سال ۲۰۱۱ تا حدودی متاثر از کمبود آب و هم چنین دلایل سیاسی، قیمت آب در بسیاری از مناطق یمن، بین ۵۰ تا ۱۰۰ درصد افزایش یافت.

نتایج مطالعات شبیه سازی ها، نشان می‌دهد در ۲۰ تا ۳۰ سال آینده، به احتمال زیاد بسیاری از منابع آبی در برخی مناطق این کشور به اتمام م یرسد که فاجعه‌ایی جبران‌ناپذیر است.

در حالی که یمن، فقیرترین کشور خاورمیانه است و به احتمال زیاد، توان مقابله با چنین بحرانی را ندارد.

۵۰ درصد آب یمن برای گیاه اعتیادآور “قات”

یک رویکرد مدیریت منابع آب در یمن، کنترل میزان مصرف بی دقت آب در فعالیت‌های کشاورزی است. نتایج مطالعات نشان می‌دهد، بیش از ۵۰ درصد حجم آب مصرفی در یمن به پرورش گیاه خط (قات) اختصاص دارد.

گیاه قات | در یمن با جویدن آن نئشه می‌کنند

این گیاه، دارای برگ‌های قابل جویدن با کیفیت نسبتا اعتیادآور است و برآورد شده، ۷۰ تا ۸۰ درصد جمعیت یمن، به مصرف آن اعتیاد دارند. این موضوع، فراتر از مشکلات اقتصادی این کشور است.

اما سؤال این است که:

آیا این شیوه، بهترین گزینه مصرف منابع آب در یمن است یا نه؟

مدیریت آب دولت یمن | حرکت در جهت عکس!

نکته قابل ذکر این است که اگر شما در یمن برای فعالیت‌های کشاورزی از منابع آبی زیرزمینی استفاده کنید، برای برداشت و پمپاژ آب باید از موتور‌های دیزلی استفاده کنید و قیمت دیزل و خدمات مربوطه، از سال‌ها پیش، توسط دولت با پرداخت یارانه‌هایی حمایت شده است؛ لذا دولت مرکزی یمن، از برداشت آب از منابع آبی زیرزمینی با پرداخت یارانه، به شدت حمایت می‌کند، در حالی که این فعالیت، از منظر اقتصادی صحیح نیست. دولت باید در خلاف جهت حرکت کند یعنی اجرای حقوق مالکیت که مردم را تشویق به حفظ آب زیرزمینی کند، نظیر برخی از کشور‌های منطقه­ خلیج فارس.

دولت یمن در راستای خودکفایی، بسیاری از فعالیت‌های کشاورزی را با اعمال تعرفه‌ها و پشتیبانی مالی و فنی تشویق کرده و در نتیجه موز و مرکبات در یمن به شدت کشت می‌شود.

در حالی که این میوه‌ها مستلزم مصرف آب بسیار زیادی است، آن هم در کشوری که آب قابل مصرف ارزان، به میزان کافی وجود ندارد. این راهبرد دولت یمن در عمل، راهبردی غیر عاقلانه است.

جهنم فقرا در یمن | آرزوی داشتن آب

فراتر از مجموع این چالش‌ها، شرایط وضعیت امنیتی این کشور نیز بسیار پرتنش است و روزانه موارد متعددی از آدم‌ربایی و فعالیت‌های تروریستی به وقوع می‌پیوندد.

این مسایل سیاسی برای دولت یمن مانعی در رفع مشکلات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و… است. در این شرایط، خانواده‌های فقیر بزرگ‌ترین بازنده‌های شرایط نابسامان این کشور هستند.

اقشار ثروت‌مند این کشور، عموما منابع مالی کافی برای حفر و تجهیز چاه‌های شخصی را دارند. هر چند شاید تا چند سال آینده، بسیاری از منابع آبی این کشور، به اتمام برسد، اما اقشار ثروتمند، حجم آب مورد نیاز را از چاه‌های شخصی تامین می‌کنند

و اگر از منظر قانونی مجاز به حفر چاه نباشند، با پرداخت رشوه به مقامات دولتی این موضوع را حل می‌کنند، زیرا یمن از منظر ساختار اداری و دولتی کشوری با فساد به نسبت زیاد است.

در شرایط فعلی بهای آب مصرفی در یمن برای اقشار فقیر ۲۰ برابر بیشتر از اقشار ثروتمند در حاشیه پایتخت (شهر صنعا) گزارش شده است که برای اقشار فقیر بسیار چالش برانگیز است. یمن یکی از کشور‌های جهان است که به شدت از بحران آب رنج می­ برد و در سطح جهانی مقام نخست را در این زمینه دارد. بحث‌های بسیاری بر سر زمان به انتها رسیدن منابع آبی یمن وجود دارد گرچه زمان دقیق آن را نمیتوان مشخص کرد.

شعارسال با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از سایت دورنما، تاریخ انتشار: -، کدخبر:-، ecoviews.ir