شعار سال: یکی از شاخصه ­های ارزیابی رشد، توسعه و پیشرفت فرهنگی هر کشوری در عصر حاضر میزان مطالعه و کتابخوانی مردم آن مرز و بوم است. کشور تاریخی ما ایران اسلامی نیز از قدیم‌الایام تاکنون با داشتن تمدنی چندهزارساله و مراکز متعدد علمی، فرهنگی و کتابخانه های معتبر و علما و دانشمندان بزرگ با آثار ارزشمند تاریخی، سرآمد ملل دیگر بوده و در عرصه فرهنگ و تمدن جهانی همچون خورشیدی تابناک می ­درخشد.

ابراز نارضایتی رهبر معظم انقلاب از وضعیت کتاب در کشور در نخستین دیدار کتابداران و مسئولان نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در 29 تیر ماه سال 1390، هشداری جدی بود که متأسفانه از سوی مسئولان رسمی و متصدیان حوزه‌ی کتاب، مورد توجه قرار نگرفت. مقام معظم رهبری آن دیدار مهم را، بهانه‌ای برای «تجدید مطلع» در حوزه‌کتاب خواندند.

اهمیت و جایگاه کتاب از دید نخبگان و حتی عوام در جوامع تا بدان حد بالاست که سازمان یونسکو، در مصوبه خود در سال 1991 میلادی، روز بیست و سوم آوریل (برابر با 3 اردیبهشت) هر سال را به عنوان روز «جهانی کتاب و حق مؤلّف» اعلام کرد.هدف از اختصاص روزی برای بزرگداشت کتاب و حق مؤلف، جلب توجه سازمان‌‏ها و انجمن‏ های دولتی و خصوصی به این آسان‏‌ترین و ارزان‏‌ترین روش کسب دانش، بیان احساس اندیشه و کهن‌‏ترین وسیله ارتباطی معنوی بشر است که به رغم ظهور و گسترش رسانه‏‌های پیشرفته و مدرن، هنوز هم وسیله‌‏ای مؤثر، جذاب، قابل دسترسی و جایگزین ‏ناپذیر است و می‏‌تواند بزرگ‏ترین عامل پیشرفت، گسترش دانش و فرهنگ و ایجاد دوستی و تفاهم بین ملت‏‌های جهان باشد.

با وجود اقدامات، تلاش ها و توصیه های صورت گرفته در حوزه کتاب و کتابخوانی در طول سال ها، همچنان شاهد بی­ مهری به کتاب و کتابخوانی در کشور هستیم تا جایی که هنوز هم نرخ سرانه مطالعه در کشور بین ارقام 2 تا 18 دقیقه در نوسان است. اعداد و ارقامی که هر سال مسئولان از میزان مطالعه در کشور ارائه می کنند هر چند با هم متفاوت است اما در همه این آمار یک محور مشترک وجود دارد و آن هم پایین بودن سرانه مطالعه در ایران است

بر اساس تحقیقات به عمل آمده، کشورهای جهان سوم کمترین سرانه مطالعه را به خود اختصاص می ­دهند. در این کشورها بیشتر افراد مطالعه نمی­ کنند و استفاده و ترویج محصولات فرهنگی نهادینه نشده است.یکی از دلایل پایین بودن سرانه مطالعه در این کشورها بی­ توجهی مسئولان فرهنگی است. نبود کتابخانه در تمامی مناطق شهری، محلی و البته روستاها، نبود کتاب مناسب، افزایش قیمت سرانه کتاب و استفاده نکردن از زمان و اوقات فراغت از جمله عوامل پایین بودن سرانه مطالعه در کشور ماست. با این حال گسترش فضای مطالعه در مساجد، ایستگاه اتوبوس، پارک ­ها و بوستان ­ها در رشد مطالعه در کشور مثمرثمر است.

ستادعالی کانون های فرهنگی و هنری مساجد خراسان شمالی هم بنا بر وظیفه ذاتی خود تلاش دارد تا با توسعه امکانات کتابخانه ای در روستاها و مناطق محروم، زمینه رشد و توسعه و ارتقای آگاهی مردم را فراهم آورد.

بر اساس اعلام اداره کل کتابخانه های کانون های فرهنگی و هنری مساجد کشور تا کنون هفت هزارو ۲۲۶ کتابخانه مسجد به ثبت رسیده که 6 هزارو ۴۸۶ کتابدار در این مراکز فعالیت دارند. آمار فوق تعداد چهار هزارو ۴۱۹ کتابخانه شهری و دوهزارو ۸۰۷ کتابخانه روستایی را نشان می دهد که یک میلیون و 293 هزارو 436 عضو ثابت از خدمات کتابخانه های مساجد سراسر کشور بهره می گیرند.

فضای کتابخانه های مساجد کشور که مساحت 723 هزارو 537 مترمربعی را شامل می شود، دارای ۲۰۲ کتابخانه درجه یک، ۳۱۸ کتابخانه درجه دو، ۸۴۲ کتابخانه درجه سه، هزارو ۹۳۸ کتابخانه درجه چهار و سه هزارو ۹۲۶ کتابخانه درجه پنج است که در مجموع با 18 میلیون و 743 هزارو 748 جلد کتاب، به اعضای خود خدمات ارائه می دهد.

اداره کل کتابخانه های ستادعالی کانون های مساجد کشور همچنین تعداد کتابخانه های باز مساجد را 6 هزارو ۶۲۵ باب کتابخانه اعلام کرده که از این تعداد سه هزارو ۵۱۲ کتابخانه شهری و سه هزارو ۱۱۳ کتابخانه روستایی است و در کل تعداد دو میلیون و 361 هزارو ۹۰۳ جلد کتاب در کتابخانه‌های باز مساجد کشور موجود است.

دبیرخانه کانون های فرهنگی و هنری مساجد خراسان شمالی هم در این راستا با راه اندازی 350 باب کانون فرهنگی و هنری در مساجد استان تا کنون، اقدام به اجرای برنامه های مختلف فرهنگی و هنری کرده که بخشی از آن در 180 باب کتابخانه کانون های مساجد اجرایی می شود. در این میان سهم بجنورد از کتابخانه کانون های مساجد 62 باب، اسفراین 32 باب، مانه و سملقان 29 باب، جاجرم 15، شیروان 14، گرمه 12 و فاروج و راز و جرگلان به ترتیب 8 و 2 باب کتابخانه است.

بر این اساس؛ ۱۱۶ کتابدار در ۱۸۰ کتابخانه مسجد این استان فعالیت دارند و آمار کتاب های موجود در کتابخانه مساجد 273 هزارو ۹۹۵ جلد است که طبق درجه بندی های اخیر، در حال حاضر یک کتابخانه درجه یک، پنج کتابخانه درجه دو، ۶ کتابخانه درجه سه، ۲۵ کتابخانه درجه چهار و ۱۴۳ کتابخانه درجه پنج در مساجد خراسان شمالی فعال است. آمار فوق تعداد ۸۳ کتابخانه شهری و ۹۷ کتابخانه روستایی را نشان می دهد که شامل 10 هزارو ۳۴۸ متر مربع مساحت می‌شود و 21 هزارو ۷۲۱ عضو ثابت از خدمات کتابخانه ای کانون ‌های مساجد بهره می‌گیرند.

تعداد کتابخانه های باز کانون های فرهنگی و هنری مساجد خراسان شمالی هم ۱۰۹ باب اعلام شده که از این تعداد ۸۱ کتابخانه روستایی و ۲۸ کتابخانه شهری است و تعداد 31هزارو ۶۵۱ جلد کتاب در کتابخانه‌های باز این مساجد موجود است.

هاشم شیرازیان، مسئول دبیرخانه کانون های فرهنگی و هنری مساجد خراسان شمالی از فعالیت 350 باب کانون فرهنگی و هنری در مساجد استان خبر داد و گفت: 180 باب کتابخانه در کانون های مساجد فعال است.

وی با بیان اینکه پس از راه اندازی کانون فرهنگی و هنری سرانه اعتباری و تجهیزات کتابخانه ای به کانون اعطاء می شود، به ارائه 35 سری تجهیزات و اقلام کتابخانه ای به 35 باب کانون جدید التاسیس اشاره کرد و افزود: این اقلام در قالب «کاروان مهر» به کانون ها ارسال می شود.

شیرازیان، ارزش اعتباری این تجهیزات را دو میلیارد ریال و در قالب 12 هزارو 397 جلد کتاب، قفسه، میز مطالعه، صندلی و تابلو کانون اعلام کرد و اظهارداشت: به هر کانون دو کارتن کتاب، دو عدد قفسه، چهار عدد صندلی، یک میز مطالعه و تابلو کانون اعطا می شود.

مسئول دبیرخانه کانون های فرهنگی و هنری مساجد خراسان شمالی، همچنین ارائه تجهیزات کتابخانه ای به ارزش 500 میلیون ریال از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد و نهاد کتابخانه ها به کانون چهارده معصوم علیه السلام روستای قلعه خان به عنوان روستای برتر جشنواره «روستاهای دوستدار کتاب» را بخش دیگری از برنامه های حمایتی از کتابخانه مساجد در سال 94 و کانون رسول اعظم روستای طبر در سال 95 به همین میزان اعتبار اعلام کرد.

وی بیان کرد: تجهیزات کتابخانه ای به سه کانون در شهرستان گرمه، 6 کانون به تفکیک در شهرستان های اسفراین و شیروان، 13 کانون در بجنورد، فاروج دو کانون، مانه و سملقان چهار کانون و راز و جرگلان یک کانون ارسال می شود.

با اندکی اضافات و تلخیص، برگرفته از خبرگزاری ایرنا ، تاریخ انتشار 15 مهر 1396، کد مطلب: 660419 : www.irna.ir