موضوع دیگری که بسیار حائز اهمیت است آن است که آیا ما به هر میزان که بخواهیم می‌توانیم از سوخت‌های فسیلی استفاده کنیم؟ جواب این سوال قطعا خیر است چرا که اثرات مستقیم استفاده از این نوع سوخت‌ها را برمحیط زیستنمی‌توان نادیده گرفت. این اثرات به دو بخش تقسیم می‌شوند که یک بخش آن مربوط به انتشار گازهای گلخانه‌ای است و اثر جهانی دارد و مقررات بین‌المللی از جمله معاهده پاریس با وضع قوانینی درصدد کنترل و کاهش گاز‌های گلخانه‌ای هستند. بخش دیگر آثار زیست محیطی مربوط به آلاینده‌هایی است که منتشر می‌شود و زندگی را بر بسیاری از شهروندان ما سخت کرده است. آلوده‌ترین فصلزمستاناست چرا که بیشترین مصارفانرژیفسیلی برای گرمایش در این فصل رخ می‌دهد. این مصارف در کنار پدیده وارونگی و آلودگی‌های ناشی از مصارف سوخت در بخش حمل و نقل، شرایطزیست محیطیرا بسیار سخت کرده است. این در شرایطی است که ما در نیروگاه‌ها ازگازطبیعی استفاده کنید و در غیر این‌صورت برای تامین انرژی باید از مازوت استفاده کرد که در چنین شرایطی با انواع بیماری‌ها ومشکلاتمواجهیم که می‌توان گفت چنین مشکلاتی زندگی را برای مردم ما تباه می‌کنند. در شهرهایی چون قزوین، کرج، تبریز، اراک، اهواز و تهران با مسائل جدی محیط زیستی مواجهیم. برخی روزهادولتمجبور بهتعطیلی مدارساست و به مردم توصیه می‌کند تا از خانه‌های خود خارج نشوند، آیا باید به این روش ادامه داد یا باید فکری برای مسائل زیست محیطی کرد؟

ما امروز در کشور با محدودیت گاز طبیعی مواجه هستیم و از سوی دیگر با آثار بسیار نامطلوب و گسترده زیست محیطی دست و پنجه نرم می‌کنیم. همچنین قیمت تمام شدهبرقحاصل از نیروگاه‌های تجدید‌پذیر کاملا می‌تواند با نیروگاه‌های فسیلیرقابتکنند. بدون تردید ما در نیروگاه‌های حرارتی حداقل برای هر کیلو وات، دو سنت هزینه تبدیل انرژی داریم. اگر بخواهیم سوخت گاز مصرف کنیم در حال حاضر باید برای هر متر مکعب ۲۰ سنت و برای سوخت مایع، حداقل برای هر لیتر ۳۰ سنت هزینه کنیم. در حال حاضر متوسط راندمان نیروگاه‌هایمان در کشور ۳۷ تا ۳۸ درصد است یعنی از هر متر مکعب گاز طبیعی یا یک لیتر سوخت مایع حداکثر ۷/ ۳ تا ۸/ ۳ کیلووات ساعت برق تولید می‌کنیم؛ بنابراین هزینه سوخت فسیلی برای تولید هر کیلووات ساعت برق بین ۲۰۰ تومان تا ۳۰۰ تومان هزینه دارد. اگر این هزینه را با هزینه تبدیل جمع کنیم ۲۸۰ تا ۳۸۰ تومان هزینه تولید هر کیلووات ساعت برق است. تمامی هزینه‌های ذکر شده درون‌زا بوده و در صورت محاسبه آثار خارجی و هزینه‌های محیط زیستی، شاهد افزایش هزینه بهره‌برداری از سوخت‌های فسیلی هستیم همچنین برای هزینه‌های زیست محیطی محاسبات گوناگونی در دنیا انجام گرفته و حداقل هزینه‌های زیست محیطی برای اثرات حاصل از احتراق سوخت‌های فسیلی برای تولید یک کیلو وات ساعت در مجموع ۱۵۰ تومان برآورد شده است. اگر بخواهیم این بخش را نیز به هزینه‌های تولید اضافه کنیم خواهیم دید که ۴۳۰ تا ۵۳۰ تومان هزینه تولید هر کیلو‌وات ساعت برق در نیروگاه خواهد بود و هزینه انتقال و توزیع را نیز محاسبه نکرده‌ایم.

هزینه تولید

طبق مناقصه‌هایی که در دنیا برگزار شده است قیمت هر کیلو‌وات ساعت برق خورشیدی و بادی از ۳ تا ۵ سنت در نظر گرفته شده است. کارشناسان و مراکز تحقیقاتیآلماناعلام کرده‌اند که حداکثر هزینه تولید هر کیلو وات ساعت برق درایران۱۶۰ تومان (۴ سنت) است. حال اگر بخواهیم این هزینه را با هزینه استفاده از سوخت‌های فسیلی مقایسه کنیم می‌بینیم که در هر کیلو وات ساعت ۲۷۰ تا ۳۷۰ تومان ارزان‌تر خواهد بود و هیچ‌گونه آثار زیست محیطی و آلودگی نیز نخواهیم داشت. مضاف بر اینکه ویژگی انرژی‌های نو در مناطق مختلف این است که در محل مصرف از کارآیی لازم برخوردار است و توان تولید برق را داراست. یعنی در محلی که انرژی برق مصرف می‌شود، بدون هزینه انتقال و توزیع، می‌توان به تولید آن پرداخت که صرفه‌جویی قابل توجهی است. بنابراین با محاسبات صورت گرفته از نظر اقتصادی مزیت بهره‌برداری از انرژی‌های نو در مقابل سوخت‌های فسیلی بدیهی است. البته متوسط خرید قیمت هر کیلو وات ساعت برق تجدید‌پذیر را دولت ۳۷۰ تومان تصویب کرده که در مقایسه با سوخت فسیلی باز هم به صرفه است. این قیمت از این جهت در نظر گرفته شده است که در ابتدای کار برای رواج انواع تکنولوژی‌های انرژی‌های تجدید‌پذیر انگیزه لازم را ایجاد کند وگرنه همچون سایرکشورهای جهانکه هزینه تولید انرژی‌های تجدید‌پذیر کاهش یافته است، طی سال‌های آینده در ایران نیز اینکاهش هزینهرا شاهد خواهیم بود.نکات جنبی هم وجود دارد که باید به آنها نیز توجه لازم را داشته باشیم. یکی از مسائلی که با آن مواجهیم این است که میزان پیک شبکه برق ایران در تابستان بالا می‌رود و پیکشبانه روزیدر ساعات روز است که به دلیل مولفه سرمایش در ساعات روز است. انرژی‌های خورشیدی از این ویژگی برخوردارند که پیک تولید برق خورشیدی در ساعات روز بوده و درست بر پیک مصرف در فصل تابستان منطبق است که از نظر اقتصادی بسیار حائز اهمیت است.

منابع مختلف انرژی

انرژی خورشیدی در بین انواع انرژی‌های نو بیشترین پتانسیل را در کشور ما دارد که در کل ایران به‌جز نوار شمالی، قابل بهره‌برداری است. در بسیاری از نقاط کشور پتانسیل انرژی بادی داریم. بنابراین از نظر گستردگی و وسعت مناطقی که پتانسیل بهره‌برداری این نوع انرژی‌ها را دارند در درجه اولانرژی خورشیدیو در درجه دوم انرژی بادی و در درجه سوم پتانسیل‌های کوچک برق- آبی است. در مناطق مختلف کشور رودخانه‌های مختلفی داریم که می‌توانیم از جریان آب برای تولید برق استفاده کنیم. پس از این روش‌ها بهره‌برداری از انواع زیست توده وانرژیزمینگرماییبرای تولید انرژی است. بنابر این به لحاظ وسعت برخورداری از پتانسیل‌های تولید انرژی، با چنین اولویت‌هایی روبه‌رو هستیم.

کشورهای توسعه یافته عموما به دلیل نیاز بهوارداتسوخت‌های فسیلی زودتر از کشور‌هایی چون ایران که دارای سوخت‌های فسیلی هستند به سوی انرژی‌های نو حرکت کردند. نیروگاه‌های تجدید‌پذیر امروزه به نقطه‌ای رسیده‌اند که می‌توانند با نیروگاه‌های حرارتی به لحاظ اقتصادی رقابت کنند و در این صورت طبیعی است که کشورهای دارای سوخت‌های فسیلی نیز به دلایل اقتصادی و زیست محیطی از به‌کارگیری انرژی‌های تجدید‌پذیر استقبال کنند. طی ۴ سال اخیر استفاده از انرژی‌های تجدید‌پذیر سرعت قابل توجهی گرفته است. در ابتدای دولت یازدهم به‌جز انرژی‌های برق- آبی، ۱۶۰ تا ۱۷۰ مگاوات انرژی تجدید‌پذیر تولید می‌شد اما در حال حاضر ظرفیت نیروگاه‌های تجدید‌پذیر ۲/ ۲ شده و به ۴۰۰ مگاوات رسیده است.وزارت نیرودر دولت یازدهم تعرفه‌های بسیار انگیزشی را برای این بخش تصویب و ابلاغ کرد تا استفاده از این انرژی‌ها گسترش پیدا کند. همچنین سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی در این بخش صورت گرفته است که در حال حاضر برق تولیدی را به شبکه عرضه می‌کنند. در حال حاضر ۸ هزار مگاوات مجوز برای تولید انرژی‌های نو داده شده و ۲ هزار مگاوات از این میزان تبدیل به قرارداد شده است. در این مرحله با محدودیت‌هایی مواجه هستیم که مهم‌ترین آن تامین مالی از سوی بانک‌ها و محدودیت‌های حضور بانک‌های بین‌المللی در ایران است. تاکنون ۵/ ۳ میلیارددلارتقاضای سرمایه‌گذاری در بخش انرژی‌های نو در سازمان سرمایه‌گذاری خارجی ثبت شده که رقم قابل توجهی است. در هیچ کدام از زمینه‌ها این حجم از تمایل برای سرمایه‌گذاری وجود ندارد و امیدواریم با رفع محدودیت‌های ذکر شده شاهد رونق هر چه بهتر در این بخش باشیم.