کشاورزی و محیط زیست - هواشناسی

رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا ضمن رد اخبار منتشر شده در خصوص سرمای شدید هوا در ایران و خاورمیانه به سبب نفوذ «سردچال قطبی» گفت: واقعیت امر ورود سامانه بارشی جدید از پنجشنبه (۲ اسفندماه) است.صادق ضیاییان ‍ ، بیان داشت که خبر نفوذ سردچال و یخ زدن ایران و خاورمیانه اغراق‌آمیز و غیر علمی بوده و از روز پنجشنبه با نفوذ سامانه بارشی در نیمه غربی و برخی استان های کشور بارش‌هایی در کشور انتظار می‌رود و تا چند روز پس از آن کاهش دما در برخی نقاط کشور پیش‌بینی می‌شود و قطعا با خبر گمراه کننده و غیر واقعی، با عنوان خاورمیانه یخ می زند که غالبا با هدف جذب مخاطب تولید می‌شوند، مغایرت دارد. جریاناتی در ترازهای بالایی قطب ـ Polar Vortex ـ وجود دارد و به هوای محصور در آن که عمدتا در قطب قرار دارد، سردچال قطبی گفته می‌شود. یک الگوی چرخشی وسیع و پایدار از بادهای شدید در ارتفاعات بالای جو است که در اطراف قطب‌های زمین قرار دارد. زمانی که این جریانات ضعیف می‌شود، به‌صورت زبانه‌ای به سمت عرض‌های جغرافیایی پایین نفوذ می‌کند. اعوجاج و موج ایجاد شده به همین سبب گاهی تا عرض‌های پایین‌تر جغرافیایی می‌رسد. به بیان ساده‌تر هوایی که اطراف قطب وجود دارد و سرد است را «سردچال قطبی» می‌نامند.

گرمایی طاقت‌فرسا تمام اروپا، آمریکا و کانادا را درنوردیده و ایران را هم گرفتار کرده است. طی چند روز آینده در بیشتر مناطق کشور روند تدریجی افزایش دما تا ۵۰درجه پیش‌بینی می‌شود. در تهران نیز دما ممکن است تا ۴۰ درجه سانتیگراد در روز‌های شنبه و یکشنبه برسد. از طرف دیگر، خبر می‌رسد که از روز دوشنبه، شاهد ریزش جبهه هوای سرد در نیمه شمالی کشور و کاهش نسبتا مناسب دما خواهیم بود.

پدیده‌های «ال نینو» و «لانینا» یک شاخص اقلیمی بزرگ مقیاس هستند که در پهنه وسیعی از آب‌های منطقه حاره‌ای اقیانوس آرام رخ می‌دهند. زمانی که دمای آب عمق ۲۰۰ متری اقیانوس تغییر کند، اگر نیم درجه گرم‌تر شود وارد فاز «ال‌نینو» یا فاز گرم می‌شود و اگر نیم درجه سردتر از حالت نرمال شود یعنی وارد فاز «لانینا» یا سرد شده است. لانینا یا جریان هوایی ضد ال نینو که بعضا “یک رویداد سرد” نامیده می‌شود باعث می‌شود که باد‌های قوی‌تر از حد معمول وزیده می‌شوند و آب گرم بیشتری را به سمت آسیا می‌رانند. در سواحل غربی قاره آمریکا، بالا آمدن آب افزایش می‌یابد و آب سرد، و غنی از مواد مغذی به سطح می‌آید. این آب‌های سرد در اقیانوس آرام به سمت شمال می‌روند که منجر به خشکسالی در جنوب ایالات متحده و باران‌های شدید و سیل در شمال غربی اقیانوس آرام و کانادا می‌شود و با ورود آب‌های سرد به سطح سواحل آمریکای جنوبی که به آن طغیان گفته می‌شود اساسا دمای هوا پایین می‌آید. هنگام وقوع پدیده لانینا، زمستان در جنوب گرمتر از حد معمول و در شمال سردتر از حد نرمال است. ضیائیان رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت مخاطرات وضع هوا سازمان هواشناسی کشور، معتقد است که کشور ما فاصله زیادی تا محل وقوع پدیده لانینا دارد و پدیده آب و هوایی لانینا در اواخر تابستان و اوایل پاییز وارد کشور ما خواهد شد. در نتیجه پیش‌بینی می‌شود در اوایل تابستان شاهد افزایش ۲ تا ۳ درجه‌ای دما و دیرتر شروع شدن بارش‌هایی پاییزی باشیم. اما این‌که بعضا عنوان می‌شود تابستان سختی را پیش رو داریم، به عقیده من با در نظر گرفتن منابع آبی است. چون خیلی از استان‌های نوار شمالی کشور بارش‌های مناسبی در فصل بهار نداشته‌اند و احتمالا در تابستان دچار کم‌آبی خواهند شد.

احد وظیفه رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی درباره بارورسازی‌ابرها بیان داشت که سازمان جدیدالتاسیس «بهره‌برداری فناورانه از آب‌های جوی» در وزارت نیرو برای بارورسازی ابرها تشکیل شده است. از تاریخ تشکیل این سازمان، برنامه ریزی و تصمیم گیری برای بارورسازی ابرها توسط این سازمان صورت پذیرفته و اقدامات بخشی و فرابخشی توسط آن ،هماهنگ می شود. در کنار این نظرات، پاره ای از شهروندان خصوصا بعد از پخش کلیپ برف های کوه های ترکیه و خشکی کوه های ایران و فرار ابرها ، از احتمال جنگ ترکیبی و هارپ صحبت می کنند. بشکل کاملا شفاف از سازمان پدافند غیرقابل و شخص سردار جلالی انتظار داریم که در این خصوص برای افکار عمومی توضیحات کافی را ارایه نموده و از سناریوهای احتمالی صحبت کنند.

«دستکاری ابرهای باران‌زا» و «جنگ اقلیمی» از چند روز قبل کلیدواژه و سوژهٔ داغ رسانه‌ها است. موضوعاتی که نخستین بار رئیس سازمان حفاظت محیط زیست آنها را محتمل دانسته و خواستار بررسی علمی آنها شده بود. هرچند او روز شنبه گفته بود که موضوع جنگ اقلیمی فقط در حد نظریه است. اما رئیس سازمان هواشناسی کشور با قاطعیت موضوع جنگ اقلیمی را رد می‌کند و می‌گوید چنین چیزی «مبنای علمی ندارد».

در تازه‌ترین مورد هم انتشار فیلمی در فضای مجازی با عنوان «فرار ابر‌ها از ایران» حسابی فراگیر شده و مورد توجه کاربران شبکه‌های اجتماعی قرار گرفته است.آنچه در این فیلم به نمایش درآمده است، رسیدن ابرهای بارشی از سمت ترکیه به مرزهای ایران و تغییر جهت ناگهانی‌شان است که از آن با عنوان فرار از ایران یاد شده است.تاجبخش در این خصوص بیان داشته است که یکسری ابر هستند که در سامانه بالاتر شکل می‌گیرند و اصلاً روی ایران نمی‌آیند، هر قدر هم که با ترکیه هم مرز باشیم ولی هر تغییر آب هوایی که روی ترکیه باشد نمی‌تواند روی ایران بنشیند.

مهدی رهنما، رئیس پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو کشور از تاسیس مرکز بین المللی مطالعات گردوخاک و راه‌اندازی آن در هفته‌های آتی خبر داد. وی افزود: با توجه به رایزنی‌های صورت گرفته توسط سازمان هواشناسی کشور با سازمان جهانی هواشناسی (WMO) و با مشارکت فعال این پژوهشگاه در زمینه توفان‌های گردوخاک به زودی گره منطقه‌ای گردوخاک غرب آسیا در پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو کشور راه اندازی خواهد شد.

قاسم زاده در ارتباط تصویری با بخش خبری ۲۱ سیما در پاسخ به این پرسش که کدام سد‌ها متأثر از بارش‌های اخیر بوده و به جز لرستان و کرمانشاه، دریچه کدام سد‌ها بازگشایی شده است؟ گفت: همان طور که پیش بینی می‌شد این سامانه آب و هوایی، فعالیت بسیار خوبی را در غرب کشور رقم زد و در استان‌هایی که فرمودید بارندگی اتفاق افتاد و بر اساس پیش بینی‌های صورت گرفته، عمده نگرانی مان درباره سد دز خوزستان بود به خاطر همین در این سد، اجرای سناریو‌هایی از جمله رهاسازی آب توسط ستاد مدیریت و پشتیبانی سیل در وزارت نیرو، از چند روز قبل آغاز شد.

سرپرست سازمان امداد و نجات جمعیت هلال احمر، استان‌های تحت تاثیر کولاک برف، کاهش دمای شدید، بارش برف، باران و خیزش گردوخاک در پی هشدار سطح نارنجی سازمان هواشناسی را اعلام کرد.

سحر تاج‌بخش رئیس سازمان هواشناسی کشور و معاون وزیر راه و شهرسازی با اعلام ملخق شدن ۵۰ ایستگاه سینوپتیک هواشناسی به شبکه دیدبانی اصلی جهانی GBON اظهار کرد: این اقدام برای ارتقاء قدرت تفکیک زمانی و مکانی داده های دیدبانی سطح زمین و پر کردن خلاء های موجود در شکبه دیدبانی جهانی انجام شده است.

صادق ضیائیان رئیس مرکز ملی پیش‌بینی سازمان هواشناسی اعلام کرد: در شهر تهران بارش برف روز یکشنبه بیشتر از بارش برف قبلی خواهد بود و باعث بروز مشکلاتی برای تردد وسایل نقلیه خواهد شد.

سامانه بارشی موسوم به غول دریای سرخ عازم ایران است و بر اثر آن برخی استان‌ها شاهد بارندگی تا ۳۰۰ میلی‌متر خواهند بود و در بعضی مناطق بارش‌ها تا ۱۰ روز نیز پیوسته ادامه خواهد داشت.

خانم تاجبخش رییس سازمان هواشناسی کشور در خصوص تغییرات آب و هوایی در جهان و غافلگیری‌های حادث شده، بحث می‌کند. در اشتباهی سهوی می‌گوید که صد‌ها هزار نفر در اروپا بر اثر گرما فوت شده اند! نه؟! اشتباه گفتم؟ ده‌ها هزار نفر؟! بازهم نه؟! صد‌ها نفر چی؟! احتمالا منظورشان کشته شدن حدود ۱۰۰۰ نفر در اروپای مدرن بر اثر گرمای شدید بوده است.

ماه‌های تیر و مرداد فصل فعالیت سامانه مونسون در مناطق جنوب شرقی کشورمان است که بیشترین آثار خود را بر دو استان هرمزگان و سیستان و بلوچستان به جای می‌گذارد. جریان هوای برخاسته در روی شبه قاره هند، محیطی با فشار کم را ایجاد می کند. این هوا نخست منبسط شده سپس سرد می شود، آنگاه رطوبتی را که با خود حمل می‌کند به ابر و سرانجام باران تبدیل می شود. مناطق شرقی هرمزگان و جنوبی استان سیستان و بلوچستان بدلیل همجواری با دریای عمان و قرار گرفتن در شمال اقیانوس هند، از جریانات هوایی شکل‌گرفته در پی تبخیر فراوان دریا در پی گرما در اقیانوس هند و حرکت آنها به تراز‌های بالایی جو و افت آنها در مناطق شمالی‌تر، بهره‌مند شده و بارش‌های خوبی را شاهد خواهیم بود.این سامانه در سال 1401، با شدت بیشتری وارد کشور شده و تلفات زا گردیده است.

روز‌های چهارشنبه، پنجشنبه و جمعه در بخش‌هایی از شمال شرق، شمال غرب و ارتفاعات البرز مرکزی رگبار پراکنده باران و رعدوبرق پیش‌بینی می‌شود.

رئیس سازمان هواشناسی در مورد وضعیت بارش‌ها نسبت به سال گذشته در سال ۱۴۰۰ و پیش‌بینی برای سال آینده و وقوع سیل خاطرنشان کرد: نقشه‌ها تاکنون علائمی مبنی بر وقوع سیلاب را نشان نداده است و بعید است سالی پربارش و سیلی داشته باشیم.

پیش بینی خشکسالی در کشور تبدیل بنوعی بداهه گویی و داستان سرایی توجیه کننده ناکارآمدی‌ها شده است. در فروردین ۱۴۰۰ خشکسالی را پیش بینی کردند و بارش‌های بهمن و اسفند را ندیدند؟ سوال اینجاست که پشت این نوع پیش بینی‌ها، اغراض سیاسی نهفته است یا جهت دهی به منافع اقتصادی؟ آیا ضعف فنی باعث پیش بینی‌های بد می‌شود یا تغییرات بنیادین آب و هوایی؟ صحبت‌های صورت پذیرفته با "استاد حسین اردکانی" پدر علم هواشناسی کشور، دکتر زمانیان و سایر متخصصان، بسیار جالب توجه می‌باشد.

پیشکسوت صنعت هواشناسی کشور از ورود موج تازه هوای سرد به کشور در اوایل اسفند خبر داد و با درخواست از کشاورزان برای این که مراقب محصولات خود باشند، اسفند ماه را به دلیل شرایط متغیر دمایی دیوانه خواند.

در نتایج تحقیقات منتشر شده، دریای کاسپین در چهار سال آینده با کاهش حدود ۴۰ سانتی‌متری سطح آب و در ۱۰ سال آتی تقریباً با کاهش یک متری روبه‌رو خواهد شد. این در شرایطی است که کشور‌های دریایی در سراسر جهان با افزایش یک متری سطح دریا تا پایان قرن مواجه هستند، اما دریای کاسپین با اُفت تراز آب روبه‌رو است.

مدیرکل دفتر داده‌ها و اطلاعات آب کشور مدعی شده است که متوسط بارش کشور بر اساس ایستگاه‌های مبنای وزارت نیرو به ۱۱۰ میلیمتر رسیده و ۱۵ درصد نسبت به شرایط بلندمدت ۵۰ ساله بارش‌ها مثبت است و حدود ۳۳ درصد نسب به سال گذشته مثبت یعنی در شرایط نرمال بارشی قرار داریم. این در حالی است که نامبرده به بحث بارش تداومی منجر به فرونشست نزولات جوی توجه نکرده و بارش‌های منجر به سیلاب و روان آب حاضر را، بارشی مناسب ارزیابی کرده است.