کشاورزی و محیط زیست - بازار واقتصاد

عضو کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست مجلس معتقد است که بحث تخصیص ارز در توزیع نهاده‌ها بیشتر به نوعی دلالی و واسطه‌گری شباهت دارد تا یک نظام شفاف و کارآمد . در مواردی مشاهده شده که نهاده‌ها در بازار سیاه به فروش می‌رسد یا اساساً ارز‌های تخصیصی به کشور بازنگشته است.این وضعیت در حالی رقم می‌خورد که قیمت محصولات پروتئینی از جمله مرغ در ماه‌های اخیر رشد چشمگیری داشته و نگرانی‌هایی را در خصوص امنیت غذایی کشور به‌وجود آورده است. نماینده مردم ساوه و زرندیه از قوه قضاییه درخواست کرد تا با جدیت به موارد تخلفات احتمالی در بحث دریافت ارز برای واردات نهاده های دامی ورود و با افراد متخلف برخورد کند تا درس عبرتی برای متخلفان باشد. پیشنهادی که مسلما وظیفه سازمان بازرسی کل کشور و ذبیح الله خداییان را بشکل قویتری ، مورد تاکید قرار داده است. بر اساس برخی گزارش ها، دامدارانی داریم که سه ماه پیش وجه پرداخت کرده‌اند ـ حدود چهار میلیارد تومان از بازارگاه خرید ذرت انجام داده‌اند ـ اما با وجود آن‌که قرار بوده نهاده‌ها ظرف ۴۵ روز تحویل داده شود، بیش از سه ماه گذشته و هنوز تحویلی صورت نگرفته است.در واقع، چند پرسش اساسی مطرح است: چه کسانی ارز و مجوز واردات دریافت کرده‌اند؟ چه میزان نهاده وارد کرده‌اند؟ چه مقدار از این نهاده‌ها واقعاً وارد کشور شده است؟ نهاده‌های واردشده به چه کسانی تحویل داده شده است؟ این مسائل بسیار مهم است و باید به‌صورت شفاف مشخص شود.

محمدحسین محمدی، عضو هیأت‌رئیسه کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس با انتقاد از عملکرد وزارت جهاد کشاورزی و افزایش قیمت کالاهای اساسی،گفت: وزارت جهاد هیچ پاسخی برای مسائل موجود ندارد. آقای وزیر در پاسخ به سوالاتی که از او می‌پرسند، نامربوط پاسخ می‌دهد. در حالی که ایشان به عنوان متولی در این حوزه باید پاسخ درست بدهد./ وزارت جهاد بازار را رها کرده است که من فکر می‌کنم اگر این وزارتخانه را نداشتیم، بازار بهتر می‌توانست خودش را تنظیم کند. امسال برای اولین بار در طول تاریخ بعد از انقلاب، یک اتفاق نادر افتاد؛ پروتئین گیاهی ۱۰ برابر افزایش قیمت پیدا کرد و به تبع آن شاهد افزایش قیمت پروتئین‌های دامی بودیم.

در ابتدای این دیدار، سجاد چهرگانی رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان قم، گزارشی از اقدامات این سازمان برای مقابله با هرگونه بحران احتمالی در حوزه‌های مختلف از جمله تأمین نهاده‌های دامی و کالاهای اساسی، مدیریت آب و کمک برای تأمین سوخت در شرایط بحران، ارائه کرد.ارائه گزارش از شرایط و وضعیت فعلی استان در حوزه تولید و ذخیره نهاده‌های دامی و کالاهای اساسی نیز از دیگر عناوین گزارش رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان قم بود. رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با تأکید بر لزوم پیش بینی ذخائر کافی برای شرایط بحران و همچنین ضرورت نظارت دقیق و مستمر بر توزیع کالاها، گفت: احساس می‌شود نظارت کافی وجود ندارد؛ و گرنه چرا باید قیمت برخی کالاها از شب تا صبح دو برابر شود؟وی با اشاره به افزایش قیمت برخی میوه‌ها ابراز داشت: دولت باید نظارت داشته باشد. چرا باید قیمت محصولات کشاورزی از سر زمین تا به مصرف کننده نهایی برسد چند برابر افزایش پیدا کند؟!

دبیرفدراسیون طیور گفت: شنیده‌ها حاکی از آن است که دولت برای تنظیم بازار بدنبال واردات مرغ است، درحالیکه نیازی به واردات نداریم.

رئیس اتحادیه میوه‌فروشان با اشاره به نوسانات طبیعی بازار میوه و سبزیجات گفت: افزایش قیمت‌هایی مانند خیار تنها به شرایط کاشت و برداشت مربوط نمی‌شود، بلکه صادرات نیز در گرانی‌های اخیر نقش مهمی داشته و بر قیمت داخلی تأثیر گذاشته است.باید از وزیر جهادکشاورزی پرسید که آیا میزان مجوز صادراتی محصولات کشاورزی نباید برای مازاد تولیدات داخلی باشد؟ شما درخصوص سیب زمینی در سال گذشته بنوعی وارد حوزه تخلف و جرم شده بودید، تجارب نامیمون سال پیش کافی نیست؟

بار‌ها و بار‌ها درخصوص کیفیت پایین گوشت وارداتی در پایگاه تحلیلی خبری شعار سال اقدام به انتشار اخبار و تحلیل‌های انتقادی کردیم. اما گویا گوش شنوایی وجود ندارد. بر طبق مصوبه هیات دولت، تا ۱۰ درصد گوشت وارداتی می‌تواند کیفیت پایین داشته باشند (میش پیر با گوشت ناپز)، اما عملا ملاحظه می‌شود که بخش زیادی از گوشت وارداتی دچار این مشکل است. دولت پارسال ۱/۳ میلیارد دلار گوشت بی‌کیفیت و نامرغوب وارد کشور کرد که در تاریخ ایران بی‌سابقه بود. با این حجم از واردات، نه گوشت ارزان شد و نه از دامدار حمایت شد! ️احمد مقدسی رئیس انجمن گاوداران: دولت پول کلانی دارد تا با آن بطور بی‌سابقه گوشت وارد کشور کند ولی پول ندارد تا از تولیدکننده داخلی حمایت کند/ چرا همان پولی را که با آن گوشت بی‌کیفیت وارد کردید به تولیدکننده نمی‌دهید تا گوشت مرغوب برای مردم تولید کند؟! باور کنیم که سازمان بازرسی و هیات دولت بی خبر می‌باشند؟

حبیب اسداله نژاد مدیرعامل اتحادیه مرغداران گوشتی بیان داشت که قیمت هرکیلو مرغ گرم را ۸۳ تا ۹۳ هزارتومان اعلام کرد و گفت: با در نظرگرفتن تناسب میان مرغ زنده و گرم، فروش بالاتر از ۱۳۰ تا ۱۳۵ هزارتومان به مصرف کننده مورد تایید ما نیست و دستگاه های نظارتی باید بر بازار نظارت داشته باشند.

درحالی که قیمت چای مصرف داخل کشور در هر کیلو بین ۳۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومان است، اما چای صادراتی ایران در گزارش‌های گمرک ایران در هر کیلو بین ۷۰ تا ۱۲۰ هزار تومان قیمت خورده است. این قیمتگذاری مسلما حکایت از صادرات چای سنواتی دارد. سوال اینجاست که آیا مجددا باید منتظر تکرار داستان چای دبش باشیم؟ آیا سازمان بازرسی کل کشور، قصد بررسی این موضوع بر اساس نشانگانی کاملا واضح و مبرهن را ندارد؟

مجتبی عالی مدیرعامل اتحادیه مرکزی دامداران ایران گفت: «صد هزار کیلو گوشت از مغولستان به عراق صادر کردند ولی عراقی‌ها به دلیل عدم کیفیت و ناسالم بودن، آن را نپذیرفتند، محموله آمد و در رشت توقف کرد و ممکن است وارد بازارهای داخلی شود. وی همچنین از کیفیت گوشت های وارداتی سابق بشدت گلایه نمود. از طرف دیگر،داود امان‌اللهی، مدیرکل دفتر قرنطینه و امور بین‌الملل سازمان دامپزشکی کشور،با رد خبر ورود ۱۰۰ هزار کیلو گوشت آلوده مغولستانی دیپورت شده از عراق به بازار ایران اعلام کرد: این محموله به دلیل مغایرت برچسب‌ها، تاریخ مصرف گذشته و نداشتن مجوز، در گمرک پلمب شده و ترخیص نخواهد شد. این محموله اجازه ورود به کشور نیافته و تا زمانی که محموله ترخیص نشده، متعلق به کشور نیست؛ تنها پس از ترخیص می‌توان گفت وارد کشور شده و واردات صورت پذیرفته است. بر اساس وظیفه قانونی، این محموله در سردخانه پلمب شده و پیگیری‌های بعدی در حال انجام است. همچنین با توجه به نداشتن مجوز ورود، هیچ آزمایشی بر روی آن انجام نشده تا مشخص شود آلوده است یا خیر.

محسن بهرامی ارض اقدس، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران می گوید که آقای وزیر جهاد کشاورزی این شما هستید که رکورد قیمت برنج ۴۰۰ هزار تومانی را خلق کردید. اگر وزارت بازرگانی داشتیم اجازه نمی‌داد بازار برنج این گونه باشد. صدها وارد کننده برنج، برنج خود را در دبی ذخیره می‌کنند و به محض آزادسازی واردات، آن را در بازار می‌‎ریزند. مگر می‌شود یک وارد کننده ۴ روزه برنج وارد کند؟ و .... . افکار عمومی می پرسند که واقعا جناب وزیر ، از بازرگانی داخلی و خارجی و سیاست های تنظیم بازار محصولات کشاورزی چه می داند؟ افکار عمومی می پرسند که مدرک جناب وزیر، فوق لیسانس است یا دکتری؟

رئیس سازمان دامپزشکی کشور اعلام کرد که با اختصاص مجدد ارز به واردات گوشت قرمز، این محصول از مبادی مختلف از جمله پاکستان و هند در حال ورود به کشور است و به زودی در بازار توزیع خواهد شد. منتقدین می پرسند که آیا دولت فکری بحال واردات گوشت میش های پیر و جازدن در محموله های وارداتی کرده است؟ این در حالی است که وفق مصوبه هیات دولت و آیین نامه های ابلاغی ؛ حداکثر باید 10 درصد دام های وارداتی از میش های پیر بوده و 90 درصد گوشت وارداتی باید از دامدارای سن متعارف باشد. لازم به توضیح است که گوشت میش پیر، گوشتی ناپز بوده و بعضا بالغ بر 5 ساعت باید بر روی شعله جهت پختن قرار گیرد.

طاهری یگانه مشاور وزیر جهاد در امور پرورش دام و تولیدات دامی در برنامه رادیو اقتصاد با اشاره به اولویت وزارت جهاد در خودکفایی تولید گوشت قرمز گفت: کشور ایران در تولید ۹۰ تا ۹۵ درصد گوشت قرمز خودکفاست و حدود ۱۰ تا ۱۲ درصد بسته به شرایط سال نگرانی هایی برای تولید داریم که با برنامه ریزی مناسب طی ۳ تا ۴ سال آینده کسری در داخل تولید و تامین می شود.به گفته وی، اکنون ۴۳ تا ۴۴ درصد گوشت قرمز کشور از گوسفند و بز و ۵۴ تا ۵۶ درصد از بخش دام سنگین تامین می شود که براین اساس ۵۴۰ هزارتن گوشت گوساله تولید می شود که سالانه ۱۰ تا ۱۵ هزارتن افزایش تولید اتفاق می افتد و در ارتباط با بخش گوسفند و بز ظرفیت ۴۰۰ تا ۴۱۰ هزارتن در سال دارد که این ظرفیت تا ۴ سال آینده به بیش از ۱۲۰ هزارتن افزایش تولید منجر می شود. باید از آقای طاهری یگانه پرسید که تا چه این به این حرف های رو کاغذی خودشان اطمینان دارند؟ آیا خودکفایی در گوشت قرمز را می توان با سرشماری تعداد دام سبک و سنگین، ادعا نمود؟ کشور ما به چه میزان به نهادهای دامی وارداتی، وابستگی دارد؟ وزارت جهادکشاورزی به چه میزان توان تامین نهاده های دامی مورد نیاز را دارد؟راستی از رئیست نوری قزلجه بپرس، چه خبر از خودکفایی شش محصول استراتژیک کشور، گرایشی نمی خواهند به جامعه بدهند؟

در شرایطی که چند روز است قیمت تخم مرغ با افزایش زیادی مواجه شده؛ وزارت جهاد کشاورزی برای حل معضل گرانی برنامه جدیدی به تولیدکنندگان برای افزایش میزان جوجه ریزی ارائه کرده است که به نظر می رسد از بروز بحران کمبود پروتئین در سبد غذایی خانوار‌ها جلوگیری کند. محمدابراهیم حسن‌نژاد، معاون امور تولیدات دامی وزارت جهاد کشاورزی بیان داشت که وزارت جهاد با هدف افزایش رغبت به جوجه‌ریزی و اطمینان از تولید جوجه‌های گوشتی و تخمگذار برای ماه‌های آتی، برنامه‌ریزی توزیع نهاده از طریق انبار‌های استانی شرکت پشتیبانی امور دام را در دستور کار قرار داده است تا امکان جوجه‌ریزی در سالن‌های مرغداری مجهز، بیش از ظرفیت پروانه بهره‌برداری در مناطق جغرافیایی مستعد فراهم شود. این اقدام وزارت جهاد بیشتر درجهت پیشگیری از کمبود پروتئین حیوانی در شرایط جنگ است چراکه ممکن است اختلال در زنجیره تأمین نهاده‌ها مانند ذرت و سویا تولید را تحت تأثیر قرار دهد. همچنین درجهت کنترل قیمت‌ها و جلوگیری از تورم افسارگسیخته عمل کند به این ترتیب که با افزایش تولید، از فشار تقاضا و رشد قیمت‌ها کاسته می‌شود و در شرایط بحرانی که احتمال احتکار و افزایش ناگهانی قیمت‌ها وجود دارد این برنامه‌ریزی‌ها به مقابله با گرانی‌ها کمک می‌کند.

در پی برگزاری جلسه‌ای مشترک میان انجمن واردکنندگان برنج و معاونان وزارتخانه‌های جهاد کشاورزی و صمت، روند تأمین و توزیع برنج خارجی تسهیل شده و به گفته دبیر انجمن، هیچ‌گونه کمبودی در بازار وجود ندارد و با توجه به موجودی قابل‌توجه در گمرکات و زنجیره‌های توزیع، مردم از خریدهای هیجانی پرهیز و به آرامش بازار کمک کنند.علاوه بر توضیحات دبیر انجمن وارد کنندگان برنج باید بیان داشت که ذخایر استراتژیک کشور برای بازه 45 روزه تا شش ماهه تعریف شده و بدلیل قرار گرفتن در فصل برداشت، هرگونه کسری احتمالی به سرعت قابل جبران خواهد بود. توصیه می شود که مردم از خرید هیجانی پرهیز نمایند.

در حالی که هزاران تن پیاز در دمای ۴۵ درجه‌ای جنوب کرمان دپو شده ،نگرانی‌ها در خصوص خراب شدن این محصول افزایش یافته است.۲۸ هزار هکتار اراضی جنوب کرمان این روزها زیر کشت پیاز رفته و بخشی از این محصول برداشت شده است، اما در پی حضور دلالان در جنوب کرمان و افت قیمت پیاز به زیر ۲ هزار تومان، پیازها روی دست کشاورزان مانده تا اینکه در نهایت کار خرید تضمینی پیاز در این شهرستان‌ها آغاز شد.در کنار ضرر هنگفتی که کشاورزان می‌بینند باید به این نکته هم توجه کرد که پیازهای خریداری شده در گرمای بالای ۴۵ درجه سانتی گراد این روزهای جنوب کرمان دپو می‌شوند و در صورت عدم برنامه ریزی برای استفاده بهینه از این محصول این تولیدات خراب می‌شوند.هم اکنون نرخ خرید تضمینی ۵۶ هزار و۷۵۳ ریال است که هر چند کمی از ضررهای کشاورزان را کاهش داده است، اما عملاً هنوز زیر قیمت هزینه تولید این محصول پیاز خریداری می‌شود و این در حالی است که بخش عمده از پیاز جنوب کرمان سفید صدفی است که امروز در بازار تهران ۱۸ هزار تومان قیمت دارد.

ویدیویی از سلطان خامزایو معاون مجلس روسیه در حین بازدید از بازار میوه و تره‌بار مسکو منتشر شده که هندوانه ایران را تست می‌کند که پنج برابر استاندارد نیترات دارد: «او خطاب به حاضران می‌گوید هیچ‌وقت هندوانه ایرانی نخرید. این‌ها همشون مثل مین‌های جنگی هستند که با تاخیر منفجر میشن. سرطان، همه بیماری‌ها! اون‌ها این‌ها رو می‌فروشند به خورد مردم می‌دن، این‌ها همه‌اش پر از نیتراته!» . بعد از وایرال شدن این ویدیو در فضای مجازی ، برخی کاربران این پرسش را مطرح کردند که وقتی میوه صادراتی چنین وضعیتی دارد، میوه‌های داخل بازار ایران چه وضعیتی دارند؟!محمدکاظم عطاری، پزشک و پژوهشگر از واشنگتن درباره این ویدئو توضیحاتی ارایه داده و بیان می دارد که نیترات زمانی سرطان زا می‌شود که در معرض یکسری آمین‌ها قرار بگیرد و یک ترکیبی به نام نیتروزآمین تولید کند، این نیتروزآمین هست که سرطان زا است. نیترات موجود در هنداونه می‌تواند عوارضی به خصوص برای کودکان داشته باشد، ولی چیزی که درباره سرطان زا بودن آن ادعا شده علمی نیست، شهروندان می‌توانند بدون نگرانی از هندوانه استفاده کنند.

شرکت‌های بزرگ لبنی در کشور درحالی سال ۱۴۰۴ را با افزایش محصولات لبنی خود آغاز کردند که حالا وزارت جهاد کشاورزی قیمت پیشنهادی شیر خام را تعیین کرده است و با تصویب این قیمت، مجددا شرکت‌های لبنی قیمت محصولات خود را افزایش می‌دهند. وزارت جهاد کشاورزی قیمت شیر خام را کیلویی ۲۳ هزار و ۹۷۰ برای تصویب در ستاد تنظیم بازار پیشنهاد داد. برخی از دامداران در اعتراض به قیمت پیشهادی جدید آن را پایین‌تر از ارزیابی هم توصیف کرده و بیان داشتند که وزارت جهاد کشاورزی یک ماه پیش قیمت ۲۶۴۰۰ تومان را ارزیابی کرده بود در حالی که پس از آن قیمت سبوس آزاد شده و نهاده‌هایی مانند دارو‌ها هم که قطره‌چکانی بازار می‌آید بالا رفته است.

در شرایطی که شهروندان از کاهش عرضه روغن خوراکی در بازار خبر می‌دهند، معاون وزیر جهادکشاورزی این موضوع را تایید کرد و گفت: واردکنندگان بنابه دلایلی همچون تعیین قیمت‌ها، افزایش حقوق گمرکی و افزایش مالیات بر ارزش افزوده، این کالا را به بازار عرضه نمی‌کنند. موضوعی که تا اندازه‌ای شائبه پرت کردن حواس شهروندان، انحراف در چالش و گمراه نمودن مخاطب را دنباله گیری می‌کند. البته که انتظاری هم از این بیشتر از آقای فتحی بدلیل میزان سوابق و اشرافیت علمی و اجرای اش نمی‌رود. وقتی در وزن نوری قزلجه و فتحی، تیم مدیریتی در وزارت جهادکشاورزی تشکیل می‌شود، بیش از این نباید انتظار داشت. بررسی‌های کارشناسان پایگاه تحلیلی خبری شعار سال در زمستان ۱۴۰۳ بعد از خروج شرکت عربستانی از بازار روغن کشور، کاهش ۳۰ درصدی واردات روغن خام، وضعیت و میزان ذخایر استراتژیک کشور نشان داد که در صورت تداوم وضع موجود، کشور در خرداد کاه ۱۴۰۴ دچار بحران روغن می‌گردد. موضوعی که در همان زمستان ۱۴۰۳، برکرات توسط مدیران جهادکشاورزی رد می‌شد. اگر جای ریاست سازمان بازرسی کل کشور بودیم، می‌دانستیم چه پرونده‌ای با چه وزنی برای مدیران جهادکشاورزی تشکیل دهیم تا درس عبرتی شود برای مدیران گذشته و آینده این وزارتخانه. هرچند که هنوز پاسخی به پرونده‌های چندگانه نظیر کمبود کره، کمبود سیب زمینی، صادرات غیر اصولی کیوی و فلفل دلمه، صادرات هندوانه، زعفران‌های سنواتی و در انبار مانده تعاون روستایی، کاهش حتمی میزان تولید گندم در سال جدید، قیمت موز دونیم تا سه دلاری در بازار، لوبیا چیتی ۳۵۰ هزار تومانی و ... داده نشده است.

وزیر جهاد کشاورزی وعده داده که ایران تا دو سال دیگر در تأمین گوشت خودکفا خواهد شد اما با توجه به مشکلات موجود مانند کمبود نهاده‌های دامی و تغییرات اقلیمی، این وعده بعید به نظر می‌رسد. این درحالی است که پیشتر نیز وعده‌های مشابه در زمینه تنظیم بازار کالاهای اساسی محقق نشده است. وزارت جهادکشاورزی هنوز نگفته است که چند هزار تن سیب زمینی از کشور صادر شد و چه کسی مسئول این حجم از صادرات بود؟ چرا با گروه مدیران و کارشناسان اهمال کننده ، برخورد نشد ؟ چرا تنظیم بازاری که قرار بود ظرف چند هفته تحقق یابد، در چند ماهه حاضر حاصل نشد؟ خودکفایی در تولید گوشت نیازمند یک استراتژی جامع و بلندمدت است که تمام جوانب تولید، تقاضا، سیاست‌های حمایتی، و عوامل محیطی را باید در نظر بگیرد و با همکاری تولیدکنندگان، دولت، و مصرف‌کنندگان باید به اجرا درآید و صرفا به صورت فرمایشی و دستوری نمی‌توان با آن برخورد کرد.بنظر شما با این سبک مدیریت کیلویی حاکم بر این وزارتخانه که حتی آمار دقیق دام های کشور را هم ندارد، تحقق چنین امری امکان پذیر است؟

مطابق یک مصوبه جدید قیمت سبوس استحصالی از گندم تحویلی به کارخانجات آرد براساس عرضه وتقاضا در بازار توسط این کارخانجات به فروش خواهد رسیدکه به طور قطع تأثیر بسیاری در نرخ نهاده‌های دامی دارد. با آزاد شدن نرخ سبوس گندم بر اساس عرضه و تقاضا در بازار، پیش‌بینی می‌شود قیمت این نهاده دامی کلیدی به طور قابل توجهی افزایش یابد و ۶ کیلویی شش هزار تومان فعلی به ۱۲ هزار تومان برسد. در ۲۴ خرداد ۱۴۰۰ نیز ستاد تنظیم بازار قیمت سبوس را آزاد کرده بود و این آزاد سازی منجر به افزایش قیمت شیر و فرآورده‌های لبنی شد.