شعار سال: در این نامه آمده است: «با توجه به اصل
سوم قانون اساسی و بهرهبرداری حداکثری از گنجینه انسانی برای خلق آثار سینمایی و
به منظور پیشگیری از اِعمال نظراتی که بیشتر سلیقهای بوده است و همچنین باور به
شان و منزلت حرفهای و نگاه مسئولانه فیلمسازان، ما امضاکنندگان این نامه خواستار
پایانبخشیدن به نگاه خُردپندار و محجورانگارِ به فیلمسازان هستیم. ازاینرو در
پایینترین سطحِ مطالبات، خواهان ثبت آثار سینمایی برای مجوز ساخت، خارج از
هرگونه کنترل شکل و محتوا در راستای اختیاریکردن دریافت «پروانه ساخت» فیلم
سینمایی هستیم.
در این فرصت از ریاست محترم جمهور، وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی و
رئیس محترم سازمان سینمایی انتظار داریم نسبت به لغو مصوبه الزام سینماگران به
دریافت «پروانه ساخت» برای آثار سینمایی، همت گمارند». نرگس آبیار، علی اعلایی،
علیرضا برازنده، اکتای براهنی، مجید برزگر، رخشان بنیاعتماد، بهنام بهزادی، هومن
بهمنش، ناصر تقوایی، لیلا حاتمی، مانی حقیقی، مسعود کیمیایی، نوید محمدزاده، علی
مصفا، فاطمه معتمدآریا، شهرام مکری، داریوش مهرجویی و حمید نعمتالله از جمله
سینماگرانی هستند که نام آنها در این نامه به چشم میخورد.
موضع بسیاری از سینماگران در مقابل پروانه ساخت
سالهاست که سينماگران با تأکيد بيشتري درباره کاهش دخالت دولت در
سينما صحبت ميکنند و سعي کردهاند حرفشان را به هر شکلي که شده به گوش مديران
فرهنگي برسانند. برخي از اهالي سينما معتقدند کاهش دخالت دولت در برخي زمينهها
پويايي در اين عرصه را ايجاد ميکند و وجود شوراي پروانه ساخت و صدور مجوز فيلمسازي
نيز از ديگر مراحلي است که يک فيلم براي بهسرانجامرسيدن بايد طي کند و برخي از
سينماگران اساسا با ماهيت آن مخالفند. برخي ديگر نيز معتقدند وجود شوراي پروانه
ساخت باعث ميشود تا دستکم نيمي از مراحل ساخت يک فيلم قانوني طي شود. بااينحال
بسياري از سينماگران از دورهاي ياد ميکنند که مدت کوتاهي به مدد زندهياد سيفالله
داد، شوراي «پروانه ساخت» حذف شد و نتايج مثبتي در پي داشت. خسرو معصومي از جمله
سینماگرانی است که مدتی قبل درباره پروانه ساخت گفت: «پروانه
ساخت به نوعي سوپاپ اطمينان تهيهکننده است تا بداند وقتي براي فيلمي سرمايهگذاري
ميکند، خيالش راحت است که آن فيلم پروانه نمايش هم ميگيرد، چون کار قانوني کرده،
اما به شرط آنکه شوراي پروانه ساخت، در فيلمنامه دخالت نداشته و پاستوريزهاش
نکند. اگرچه امروز ديگر نميتوان قطعي گفت که چون فيلمي پروانه ساخت گرفته، حتما
اکران ميشود. بايد از اعضاي شورا خواست کمي فتيله را پايين بکشند و به فيلمسازي
که در سينماي ايران شناسنامهاي دارد، سختگيري نکنند». مخالفان ماندن شورا ديدگاه
ديگري دارند. اميرحسن علمالهدي، کارشناس سينما، پيش از اين گفت: «بيش از يک دهه
است که ماهيت صدور پروانه ساخت نياز به بازنگري دارد. با توجه به تجربه جهاني و
ذات سينما، نياز است تا تمامي کنترلها در اين حوزه به سمت پروانه نمايش هدايت شود
و سازمان سينمايي براي حذف پروانه ساخت به فکر باشد». علمالهدي همچنين گفت: «نياز
است فيلمسازان به صورت درجهبندي و افرادي که داراي اعتبار سينمايي يا صنفي
هستند، از روند دريافت پروانه ساخت حذف شوند و تمامي مسئوليتها به تهيهکنندگان
واگذار شود و اساسا مسئوليت توليد فيلم بايد برعهده تهيهکننده باشد. وزارت ارشاد
نيز ميتواند بر اساس يک ارزيابي، صدور پروانه ساخت را به سمت تهيهکنندگان و
کارگردانان اول ببرد و افرادي که فاقد رزومه شفاف هستند و کساني که سالها در اين
عرصه فعاليت کردهاند از اين پروسه حذف شوند.»
جمال ساداتیان، تهیهکننده سینما، در ابتدا وضعیت موجود سینما را اینگونه
تحلیل کرد: «درست است که اغلب معتقدند که سینما، اوقات فراغت مردم را پر میکند،
اما جدای از آن، دارای ظرفیت راهبردی بالاست، اما متأسفانه در این سالها به دلیل
برخی کاستیها ما نتوانستیم از همه امکانات آن بهره ببریم که به نظر میرسد باید
این آسیبها کارشناسی شود؛ مثلا چرا مخاطبان سینما را محدود در 5/3 تا چهار میلیون
نفر بدانیم، درحالیکه برای جمعیت 80 میلیونی ایران، دستکم 50 درصد آن؛ یعنی 40
میلیون نفر آن باید مخاطبان سینما باشند. با این نگاه به نظرم سینما در یک
بلاتکلیفی بهسر میبرد. ما یکبار باید مطالبات خود را مطرح کنیم، اما همچنان
دچار روزمرگی شدهایم و دائما درگیر این دور تسلسل هستیم.»
سیدجمال ساداتیان نیز گفت: «در بخش پروانه ساخت به دلیل اعمال نظرات
سلیقهای و گاهی هم غیرعادلانه فیلمنامهها لطمه میخورند و درنهایت فیلم ساختهشده
از آن ابتر میشود. بههمیندلیل مدتهاست ما فیلمهای خوب، باکیفیت و درعینحال
پرفروش نداریم! درحالیکه اگر اجازه بدهیم که فیلمنامه در ابتدا ساخته شود، آنوقت
بعد از آن از طریق دریافت پروانه نمایش، صاحب فیلم، فیلم را اکران کند. در این
مسیر هم صاحب فیلم ریسک را میپذیرد؛ چون اصل بر این است که همه ما به قانون تمکین
میکنیم و درعینحال خطوط قرمز را هم میشناسیم. در حقیقت با حذف پروانه ساخت
ظرفیتی به وجود میآید تا با همه سینماگران عادلانه برخورد شود.»
صحبت بر سر سختگيريهاي شوراي پروانه ساخت و اعمال نظر بيشتر در صدور
پروانه ساخت است که در نهايت منجر به محدوديت بيشتر و اعمال سليقه بيشتر در
توليدات سينمايي ميشود. هرچند که از زاويه ديگر، تعدد آثاري که پس از ساخت در صف
اکرانهاي سينمايي جمع ميشوند و منجر به مشکل ديگري به نام فيلمسوزي ميشود، از
جمله مواردي است که پاي شوراي پروانه ساخت را وسط ميکشد.
بااینحال همانطور که بسیاری از سینماگران خواهان حذف
پروانه ساخت هستند و از عنوان اعمال نظر سلیقهای در صدور پروانه ساخت نام بردهاند
به نظر میرسد حذف این مرحله در ساخت آثار سینمایی میتواند مسبب اتفاقات بهتری
باشد؛ ماجرایی که سالهاست محل بحث و نظر سینماگران است و همچنان ادامه دارد و در
نهایت باید دید امضای نامهای که در آن اسامی مطرحی به چشم میخورد تا چه اندازه
میتواند نظر مدیران فرهنگی در جهت برآوردهکردن این خواسته را جلب کند.
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه شرث، تاریخ انتشار 14 آذر 97، شماره: 3308